Ο όρος «επιστροφή στην τάξη» (από το γαλλικό «retour à l'ordre») περιγράφει σήμερα την εκπαιδευτική καθημερινότητα ίσως καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο.
Η συμμετοχή -με μυστική ψηφοφορία- των συλλόγων διδασκόντων στην επιλογή διευθυντών/ντριών ξεκίνησε το 2015 και αποτέλεσε ένα σημαντικό βήμα στον εκδημοκρατισμό της διοίκησης των σχολείων. Έπειτα από δεκαετίες αυταρχισμού και πελατειακών σχέσεων, δόθηκε η -έστω περιορισμένη- δυνατότητα οι εκπαιδευτικοί να επιλέγουν οι ίδιοι τον διευθυντή του σχολείου τους. Όμως, η ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε προ διμήνου αντισυνταγματικό τον Ν. 4327/15 για την επιλογή δ/ντών σχολικών μονάδων.
Μεταξύ άλλων, το ΣτΕ απεφάνθη ότι η μυστική ψηφοφορία -χωρίς αιτιολόγηση- παραβίαζε τις αρχές της αξιοκρατίας, της ισονομίας και της δυνατότητας προσφυγής στα δικαστήρια - κυρίως αυτό! Αυτή η ακυρωτική απόφαση δεν αφορά όμως αποκλειστικά τους εκπαιδευτικούς. Θέτει συνολικό πρόβλημα δημοκρατίας στη χώρα που οι πολίτες της αναδεικνύουν τους εκπροσώπους τους με την καθολική μυστική ψηφοφορία.
Με την -έστω- κουτσουρεμένη εκλογή των διευθυντών “από τα κάτω” (πράγμα που γινόταν για πολλά χρόνια με τους υποδιευθυντές, οι οποίοι εκλέγονταν με καθολική, μυστική ψηφοφορία) άνοιξε ο δρόμος μιας μεγάλης δημοκρατικής αλλαγής στο σύγχρονο δημόσιο σχολείο, που θα έπρεπε να ολοκληρωθεί με την κατάργηση του απαράδεκτου καθηκοντολογίου και την ανάδειξη του ρόλου του συλλόγου διδασκόντων σε κυρίαρχο όργανο· πράγμα που διεκδικεί επί χρόνια το εκπαιδευτικό κίνημα. Ακόμη όμως και τους παλιούς διευθυντές/τριες, που σε συντριπτικό ποσοστό παρέμειναν στη θέση τους, η μυστική ψηφοφορία τούς απελευθέρωσε από τον «κακό εαυτό» τους.
Μετά από ένα σύντομο διάλειμμα δικαιολογημένης αισιοδοξίας, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση το σφετερίζονται εκ νέου, μέσα σε έξαλλους πανηγυρισμούς, οι «νόμιμοι ιδιοκτήτες της χώρας». Πανηγυρίζουν προκλητικά για την ατολμία του υπουργείου Παιδείας να αντιπαρατεθεί στο ΣτΕ όσοι επιχείρησαν τότε, με αφορμή τον Νόμο Μπαλτά - Κουράκη, το οικτρό μίνι πραξικόπημα της εκπαιδευτικής κατσαρόλας. «Ενώνουμε τις φωνές μας για να καταψηφιστούν τα νομοσχέδια Μπαλτά για την Παιδεία. Για να μην γυρίσουν τα σχολεία και τα πανεπιστήμιά μας 40 χρόνια πίσω» διακήρυττε η Επιτροπή Πρωτοβουλίας Παιδεία 2015. Το κάλεσμα ανατροπής του νόμου είχε δημοσιευτεί σε όλα συστημικά ΜΜΕ, είχε αναπλαισιωθεί με πλήθος άρθρων και αναρτήθηκε ακόμη και από τον Σύνδεσμο Ιδρυτών Ελληνικών Ιδιωτικών Εκπαιδευτηρίων.
Αυτοί που πανηγυρίζουν σήμερα συνετέλεσαν εκούσια στην καταστροφή της μορφωτικής προοπτικής χιλιάδων παιδιών στα πρώτα χρόνια των Μνημονίων και, πέραν αυτών, έβαλαν πλάτη στην υπονόμευση της ίδιας της Δημοκρατίας με την αλήστου μνήμης προληπτική επιστράτευση των εκπαιδευτικών. Την επιστράτευση, θυμίζουμε, χάλκευσαν στελέχη του υπουργείου Παιδείας και της διοίκησης της εκπαίδευσης, τα οποία ακόμα και σήμερα κατέχουν θέσης ευθύνης και την οποία το ΣτΕ -για να μην ξεχνιόμαστε- έκρινε τότε απολύτως σύμφωνη με τη συνταγματική τάξη!
«Με πόσα τάχα μόρια επιβραβεύεται το σχολείο με τα σκυθρωπά πρόσωπα; Με πόσα η έλλειψη συναισθηματικής νοημοσύνης; 'Η η αντιδημοκρατική κουλτούρα; Η γραφειοκρατική αντίληψη στη διοίκηση; Η αδιαφορία για τα προβλήματα μαθητών και δασκάλων.[...] Ή η αντίληψη ότι το σχολείο πρέπει να γίνει ξανά χώρος σκληρής και βασανιστικής καθημερινότητας που θα ετοιμάζει στρατιωτάκια;» Αυτά ρωτούσε συνάδελφος που έχει δώσει την ψυχή της στην τάξη και στο εκπαιδευτικό κίνημα. «Αν θέλει η Αριστερά να σώσει την ψυχή της (συνέχιζε) πρέπει να δώσει μάχη ενάντια στη μεροληψία των αποφάσεων του ΣτΕ και την αχαλίνωτη φιλοδοξία πολλών άχρηστων υποψηφίων διευθυντών των οποίων συχνά η αδυναμία να λειτουργήσουν με επάρκεια μέσα στην τάξη τους οδηγεί στο λαθρεμπόριο των μεταπτυχιακών και των τίτλων. Αν η Αριστερά δεν έρθει σε ρήξη με τις κατεστημένες νοοτροπίες στην εκπαίδευση, η ηττοπάθεια που θα κυριεύσει το σχολείο θα γίνει μόνιμη και βαθιά ιδεολογική ήττα, καθοριστική για την τύχη του δημόσιου σχολείου».
Ο κυριότερος παράγοντας που μειώνει την πραγματική πολιτική εμβέλεια της εκπαιδευτικής Αριστεράς, προς όφελος της "δεξιάς του κυρίου και των κυρίων", είναι η παγίδευσή της σε έναν στενόμυαλο, ιδιοτελή πολιτικό πραγματισμό. Η συνείδηση της ανάγκης για περισσότερη δημοκρατία στο σχολείο πρέπει να γίνει σήμερα ξανά το κινούν αίτιο της πολιτικής και συνδικαλιστικής δράσης μας.
Οφείλουμε οι εκπαιδευτικοί, εν όψει και του επερχόμενου 18ου Συνεδρίου της ΟΛΜΕ, να θέσουμε ξανά μέσα στις εκπαιδευτικές διαδικασίες και στους τόπους της μόρφωσης, πρωτίστως όμως στους εαυτούς μας, το αίτημα της ωριμότητας και της υπευθυνότητας απέναντι στη δημοκρατία.
