Γιατί πέτυχαν οι αγροτικοί συνεταιρισμοί στη Γερμανία;
Σπάνια βλέπει κανείς εργαζόμενους στους χώρους εργασίας της εταιρείας Bayernland στο Ρέγκενσμπουργκ της Βαυαρίας. Ο βαθμός αυτοματοποίησης της διαδικασίας παραγωγής είναι πολύ υψηλός. Με σχεδόν 800 συνεργάτες στο εσωτερικό και το εξωτερικό η Bayernland επεξεργάζεται 840 εκατομμύρια κιλά γάλα τον χρόνο και παράγει κυρίως τυριά και βούτυρο. Ο κύκλος εργασιών της εταιρείας ανέρχεται σε μισό δισεκατομμύριο ευρώ. Το εντυπωσιακό στην περίπτωση της Bayernland είναι ότι πρόκειται για έναν γαλακτοκομικό συνεταιρισμό. [...] Οι σχεδόν 8.000 συνεταιρισμοί της Γερμανίας έχουν πάνω από 22 εκατομμύρια μέλη. Για παράδειγμα, ο ετήσιος τζίρος των 2.250 αγροτικών συνεταιρισμών ανέρχεται στα 62 δισεκατομμύρια ευρώ. Σε αντίθεση με τη Γερμανία, όπου οι συνεταιρισμοί είναι αποδοτικοί και κερδοφόροι, στην Ελλάδα η κατάσταση είναι απελπιστική. [...]
Το τρίπτυχο αρχών που διέπει τους συνεταιρισμούς από τα μέσα του 19ου αιώνα στη Γερμανία, στην Αυστρία και στο Νότιο Τιρόλο είναι η αυτοβοήθεια, η αυτοευθύνη και η αυτοδιοίκηση. [...] Σημαντικό στοιχείο για την υγιή λειτουργία των συνεταιρισμών σε Αυστρία, Γερμανία και Νότιο Τιρόλο είναι ο έλεγχος των οικονομικών τους, ο οποίος γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα από ειδικούς ελεγκτές των συνεταιριστικών ενώσεων. [...] Στην Ελλάδα ανάλογους οικονομικούς ελέγχους έκανε μέχρι το 1981 η Αγροτική Τράπεζα οπότε και καταργήθηκαν.
Η περίπτωση Νότιο Τιρόλο
Ώς τη δεκαετία του '60 το γερμανόφωνο Νότιο Τιρόλο ήταν μια από τις φτωχότερες περιοχές της Ευρώπης. Αυτή η αυτόνομη περιοχή της Ιταλίας είναι σήμερα με ένα μέσο ετήσιο εισόδημα που ανέρχεται στις 41.300 ευρώ μια από τις πλουσιότερες στην Ε.Ε. Ένα από μυστικά της οικονομικής απογείωσης είναι η επιτυχής λειτουργία των συνεταιρισμών. Κάθε 5ος πολίτης είναι μέλος σε έναν από τους 1.031 συνεταιρισμούς. Σχεδόν οι μισές τραπεζικές συναλλαγές της περιοχής γίνονται μέσω συνεταιριστικών τραπεζών, ενώ συνεταιρισμοί διαχειρίζονται το 92% της παραγωγής φρούτων (σχεδόν μόνο μήλα) και το 72% της παραγωγής κρασιού. Το ενδιαφέρον στην περίπτωση του Τιρόλου είναι ότι -όπως και στην Ελλάδα- την περιοχή χαρακτηρίζει ο μικρός κλήρος. Στην αμπελουργία η ιδιοκτησία ανέρχεται κατά μέσο όρο στο 1,1 εκτάριο, στην οπωροκαλλιέργεια στα 2,5 εκτάρια και στους βοσκότοπους στα 7 εκτάρια.
Παρά τον μικρό κλήρο οι αγρότες είναι σε θέση να ζουν από το αγρόκτημα τους. Όπως εξηγεί ο διευθύνων σύμβουλος του συνεταιριστικού οινοποιείου Eisacktal Άρμεν Γκραντλ, «στο Νότιο Τιρόλο οι αγρότες εισπράττουν και δύο και τρεις φορές περισσότερο ανά εκτάριο από αλλού. Για αυτό τον λόγο αρκούν οι μικρότερες εκτάσεις για την οικονομική τους επιβίωση». Προϋπόθεση για τις υψηλές τιμές αγοράς των προϊόντων των μελών από τους συνεταιρισμούς είναι η υψηλή τους ποιότητα. [...]
(απόσπασμα ευρύτερου κειμένου του Παναγιώτη Κουπαράνη, 18.05.2017)
