Του Matthias István Köhler*
Η Ουγγρική Ακαδημία Επιστημών θέλει να κλείσει το Αρχείo του Γκέοργκ Λούκατς στη Βουδαπέστη στο πλαίσιο μιας εκστρατείας κατά των «αριστερών» και των «φιλελευθέρων».
Τις παραμονές του επίσημου εορτασμού της 60ής επετείου από την εξέγερση του 1956 στην Ουγγαρία σημειώθηκε, για άλλη μια φορά, αντικομμουνιστική έξαρση. Στόχος της ήταν ο μαρξιστής φιλόσοφος και θεωρητικός του επαναστατικού εργατικού κινήματος Γκέοργκ Λούκατς (1885-1971).
Τις παραμονές του επίσημου εορτασμού της 60ής επετείου από την εξέγερση του 1956 στην Ουγγαρία σημειώθηκε, για άλλη μια φορά, αντικομμουνιστική έξαρση. Στόχος της ήταν ο μαρξιστής φιλόσοφος και θεωρητικός του επαναστατικού εργατικού κινήματος Γκέοργκ Λούκατς (1885-1971). Στη διαθήκη του ο φιλόσοφος άφηνε τη βιβλιοθήκη του με πολλά σπάνια βιβλία στο Φιλοσοφικό Ινστιτούτο της Ακαδημίας Επιστημών και τα χειρόγραφά του στη Βιβλιοθήκη της Ακαδημίας.
Για λόγους ευκολίας, όλα, βιβλία, χειρόγραφα και αλληλογραφία, έμειναν μετά τον θάνατό του εκεί όπου βρίσκονταν: στο διαμέρισμα όπου ο φιλόσοφος είχε προσκαλέσει τους Λέο Κόφλερ, Βόλφγκανγκ Άμπεντροτ και Χανς Χάιντς Χολτς, εκεί όπου τον επισκέφθηκε ο Ρούντι Ντούτσκε, εκεί όπου έγραψε τα ύστερα κείμενά του για την αισθητική και την Οντολογία του Κοινωνικού Είναι, εκεί όπου δέχθηκε τους Ούγγρους εξεγερμένους μαθητές του το 1956. [...] Σήμερα, στην είσοδο του Αρχείου, κρέμεται μια σπασμένη αναμνηστική επιγραφή. Το 2012 κάποιοι άγνωστοι έγραψαν κάτω από τη νέα επιγραφή: «Δολοφόνος το 1919».
Η διαφωνία για το Αρχείο, που στο μεταξύ είχε υπαχθεί στη Βιβλιοθήκη και στη συνέχεια ξανά στο Φιλοσοφικό Ινστιτούτο της Ακαδημίας Επιστημών, πήρε ανοιχτές διαστάσεις το 2010. Πριν από αυτό, όταν διατυπώθηκε η κατηγορία, το Αρχείο προσπάθησε να ιδρύσει ένα δεύτερο Φιλοσοφικό Ινστιτούτο. Ο νέος του διευθυντής, ύστερα από πιέσεις του τότε προέδρου της Ακαδημίας προς το Ινστιτούτο, ήθελε να απολύσει δεκαπέντε από τους είκοσι πέντε υπαλλήλους του με το επιχείρημα της «ακαταλληλότητας».
Μεταξύ αυτών ήταν ο Μικλός Μεστερχάζι, που δούλευε στο αρχείο από το 1978 και ήταν υπεύθυνος για ένα τετράτομο έργο που παρουσίαζε την ιστορία υποδοχής του Ιστορία και Ταξική Συνείδηση, την αλληλογραφία μεταξύ του Λούκατς και του Ερνστ Μπλοχ, καθώς και την έκδοση γραπτών κειμένων της περιόδου της επανάστασης και της δεκαετίας του 1920.
Στις αρχές του 2011 [...] η Διεθνής Εταιρία Γκέοργκ Λούκατς στη Γερμανία συγκέντρωσε υπογραφές για τη διατήρηση του Αρχείου, ο Γιούργκεν Χάμπερμας και ο τότε πρόεδρος της Γερμανικής Εταιρίας για τη Φιλοσοφία Γιούλιαν Νίντα - Ρούμελιν δημοσίευσαν μια έκκληση για την προστασία των φιλοσόφων στη “Süddeutsche Zeitung”, επισημαίνοντας ότι η έννοια «φιλελεύθερος» στην Ουγγαρία «παραπέμπει σήμερα, εκ νέου, στην απάτριδα, κοσμοπολίτικη κουλτούρα των Εβραίων διανοουμένων».
[...] Ο Γκρέγκορ Γκίζι, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, υπέβαλε ήδη μια αίτηση για την οικονομική ενίσχυση του Αρχείου στον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ. Υπάρχουν πολλές αμφιβολίες για το αν η Ε.Ε. θα συμφωνήσει. Όχι μόνο γιατί ο Λούκατς αντίκειται στις ιδεολογικές της αρχές, αλλά και γιατί με μια τέτοια ενέργεια θα επιβεβαιωνόταν αυτό για το οποίο οι συντηρητικοί στην Ουγγαρία κατηγορούν την Ε.Ε., ότι δηλαδή καταδικάζει τον κομμουνισμό με μισή καρδιά. «Η ποινικοποίηση του παρελθόντος» όμως, όπως λέει ο ιστορικός Μίκλος Μίτροβιτς, δεν βοηθά στη διαχείρισή του. [...]
Η υπόθεση “Heineken” αποτελεί μέρος της δημόσιας συζήτησης που διεξάγεται έντονα στις μέρες μας, με υποτιθέμενο στόχο την κατάργηση των «συμβόλων δεσποτισμού» από τις ετικέτες καταναλωτικών προϊόντων -στην περίπτωση της μάρκας Heineken η συζήτηση αφορά την κατάργηση του κόκκινου αστεριού. [...]
Η μάχη ενάντια στο φάντασμα του κομμουνισμού προσφέρει στην ουγγρική κυβέρνηση μια τελευταία ευκαιρία, αν επιθυμεί να ταχθεί με την παράδοση του αντιαυταρχισμού, ως χώρα πραγματικά δημοκρατική και ως φύλακας του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Μετάφραση: Καλλιόπη Αλεξοπούλου
* Ο Matthias István Köhler είναι συντάκτης του τριμηνιαίου ουγγρικού περιοδικού “Eszmélet”. Το παρόν είναι απόσπασμα από ευρύτερο κείμενο με τίτλο “Η καταστροφή της λογικής”. (Πηγή: Ενημερωτικό Δελτίο του Ευρωπαϊκού Δικτύου transform!, Μάιος 2017)
