Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.1°C20.7°C
2 BF 52%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
18 °C
16.5°C18.5°C
2 BF 68%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 70%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.4°C18.0°C
4 BF 52%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C19.9°C
3 BF 40%
Η Γαλλία σε νέα εποχή
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η Γαλλία σε νέα εποχή

Του Ιγνάθιο Ραμονέ*

Η πρώτη έκπληξη ήταν... ότι δεν είχαμε έκπληξη. Για πρώτη φορά οι δημοσκοπήσεις δεν ήταν λάθος. Στο Ηνωμένο Βασίλειο με το Brexit ή στις ΗΠΑ με τον Ντόναλντ Τραμπ οι δημοσκοπήσεις έκαναν εντελώς λάθος.

Στη Γαλλία, ωστόσο, οι εταιρείες δημοσκοπήσεων προέβλεψαν, εβδομάδες πριν, ότι στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, στις 23 Απριλίου, οι νικητές θα ήταν με αυτή τη σειρά: ο Εμανουέλ Μακρόν (En Marche) και η Μαρίν Λεπέν (Front National), οι μόνοι με τις προϋποθέσεις για να περάσουν στον δεύτερο γύρο την Κυριακή 7 Μαΐου.

Και ότι αμέσως μετά θα έρχονταν με αυτή τη σειρά: Φρανσουά Φιγιόν (Les Républicains), Ζαν Λικ Μελανσόν (La France Insoumise) και Μπενουά Αμόν (Parti Socialiste). Και πέτυχαν διάνα.1

Παρόμοια αποτελέσματα, σε μια χώρα τραυματισμένη από την κοινωνική κρίση και τις απόπειρες των τζιχαντιστών, αποτελούν πραγματικό σεισμό και αξίζουν πολλά σχόλια.

Πρώτον, δείχνουν το τέλος ενός μεγάλου κύκλου της γαλλικής πολιτικής Ιστορίας που ξεκίνησε το 1958 με τον στρατηγό Ντε Γκωλ, την έγκριση του ισχύοντος συντάγματος και τη δημιουργία της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας. Από εκείνη την εποχή, ή καλύτερα για σχεδόν εξήντα χρόνια, είχαν περάσει στον δεύτερο γύρο τουλάχιστον ένα από τα δύο μεγάλα γαλλικά κόμματα: το γκωλικό (με διαφορετικά ονόματα στην πάροδο του χρόνου: RPR, UDR, UMP, LR) και το Σοσιαλιστικό.

Αυτή τη φορά, σχεδόν ανήκουστο, κανένα από τα δύο δεν κατάφερε να ξεπεράσει τα εμπόδια του πρώτου γύρου. Από μόνο του αυτό είναι ήδη ιστορικό γεγονός και δείχνει, όπως και σε άλλες χώρες, τη βαθιά φθορά των παραδοσιακών πολιτικών σχηματισμών που κυριάρχησαν στη σκηνή από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Από τους τέσσερις υποψηφίους έφτασε μπροστά στον πρώτο γύρο μόνον ένας, ο Φρανσουά Φιγιόν, που αντιπροσωπεύει ένα παραδοσιακό κόμμα. Οι άλλοι τρεις ενσαρκώνουν εντελώς νέες εναλλακτικές δυνάμεις (Εn Marche!) ή δυνάμεις με σχεδόν καθόλου εκπροσώπους στην Εθνοσυνέλευση (Front National και La France Insoumise).

Το Σοσιαλιστικό Κόμμα υπέστη μια ιδιαίτερα εντυπωσιακή ήττα, διότι βρίσκεται στην εξουσία από το 2012 και ελέγχει τα τρία κύρια κέντρα των πολιτικών αποφάσεων: την Προεδρία της Δημοκρατίας (Φρανσουά Ολάντ), την πρωθυπουργία (πρωθυπουργός Μπερνάρ Καζνέβ) και την Εθνοσυνέλευση. Ο υποψήφιος των Σοσιαλιστών Μπενουά Αμόν, αρχηγίσκος ενός κριτικού τμήματος (των Σοσιαλιστών) κατά του προέδρου Ολάντ, που κέρδισε τις προκριματικές, μεταξύ άλλων, ενάντια στον πρώην πρωθυπουργό Μανουέλ Βαλς, πραγματοποίησε μια ιδιαίτερα καταστροφική, ανόητη και αλλοπρόσαλλη εκστρατεία.

Με κάποιες καλές ιδέες (το ελάχιστο καθολικό - εγγυημένο εισόδημα), αλλά με αντιρωσική υστερική εμμονή και αλαζονική άρνηση να καθορίσει συμμαχίες με τη μεγάλη δύναμη της Αριστεράς, τη La France Insoumise του Ζαν Λικ Μελανσόν. Ο Αμόν πήρε μόλις 6,36% των ψήφων, το χειρότερο αποτέλεσμα του Σοσιαλιστικού Κόμματος τα τελευταία εξήντα χρόνια. Ακόμη πιο καταστροφικό αποτέλεσμα, δεδομένου ότι είχαν ενωθεί σε αυτόν και οι Οικολόγοι...

Με αυτή την οικτρή επίδοση ο Μπενουά Αμόν θέτει σε κίνδυνο το μέλλον του Σοσιαλιστικού Κόμματος -μετά την ολοκληρωτική αποτυχία του μη δημοφιλούς Προέδρου Φρανσουά Ολάντ- και αντιμετωπίζει τώρα τον κίνδυνο διάσπασης σε διάφορα κομμάτια.

Μία άλλη τραγική περίπτωση είναι αυτή του Φρανσουά Φιγιόν, του υποψηφίου των Les Républicains, του κόμματος που κληρονόμησε τον γκωλισμό και αποτελεί την κοινωνιολογική έκφραση της ευρείας συντηρητικής αστικής τάξης.

Ενάντια σε όλες τις προβλέψεις, ο Φιγιόν είχε καταφέρει να επικρατήσει στις προκριματικές επί υποψηφίων με κάποιο βάρος, όπως του Νικολά Σαρκοζί (πρώην Προέδρου, 2007-2012) και του Αλέν Ζιπέ (πρώην πρωθυπουργού), διατυπώνοντας με ένα πολύ δύσκολο πρόγραμμα κοινωνικής τιμωρίας. Όλες οι δημοσκοπήσεις τον έδειχναν ως τον μελλοντικό πρόεδρο της Γαλλίας. Αλλά εκεί άρχισε ο Γολγοθάς του.

Η σατιρική εβδομαδιαία έκδοση «Le Canard enchaine» δημοσίευσε σειρά από αποκαλύψεις για τις «πλασματικές θέσεις εργασίας» του Φιγιόν ως βουλευτή (τις οποίες ο νόμος σε κάποιο βαθμό επέτρεπε), που δόθηκαν στη σύζυγο και τα παιδιά του. Εκδηλώθηκε τότε εναντίον του μια επιθετική εκστρατεία από τα μέσα ενημέρωσης με εξαιρετική βία. Κατά τη διάρκεια των ατελείωτων εβδομάδων τα μέσα ενημέρωσης τον έφαγαν ζωντανό και κατέστρεψαν την εικόνα του.

Στην πραγματικότητα, σε σύγκριση με ό,τι συμβαίνει στην Ισπανία, η διαφθορά του Φιγιόν ήταν χαμηλής έντασης. Αναρωτιέται κανείς σε τι οφείλεται τόση κακία εναντίον του υποψηφίου του παραδοσιακού κόμματος της Δεξιάς. Για να ανοιχτεί ο δρόμος για τον Εμανουέλ Μακρόν, που έχει την ισχυρή υποστήριξη της πλειονότητας των ολιγαρχών ιδιοκτητών των κυρίαρχων μέσων ενημέρωσης; Για να τιμωρήσουν τον Φιγιόν, που στοιχημάτισε σε μια συμμαχία με τη Ρωσία;

Ένα άλλο μάθημα από τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου αφορά το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο (FN). Αυτό το κόμμα κέρδιζε, πρόσφατα, στον πρώτο γύρο σχεδόν όλες τις εκλογές στη Γαλλία. Όμως το γαλλικό εκλογικό σύστημα των δύο γύρων αναγκάζει τα κόμματα να κάνουν συμμαχίες για τον δεύτερο γύρο.

Το Εθνικό Μέτωπο είναι “ορφανό” κόμμα, δεν έχει σχεδόν κανέναν σύμμαχο,2 δεν μπορεί να οικοδομήσει κάποια σημαντική συμμαχία, κάτι το οποίο του στερεί τα αναγκαία αποθέματα ψήφων για να ξεπεράσει το εμπόδιο του δεύτερου γύρου. Έτσι, για παράδειγμα, στις περιφερειακές εκλογές του Δεκεμβρίου του 2015 το FN ήταν το γαλλικό κόμμα που ψηφίστηκε περισσότερο στον πρώτο γύρο (27,73%), αλλά στον δεύτερο γύρο, χωρίς συμμάχους, δεν ήταν σε θέση να κατακτήσει την προεδρία καμίας περιφέρειας.

Στις 23 Απριλίου η ηγέτης του Μαρίν Λεπέν δεν κατάφερε να οδηγήσει το κόμμα της στην πρώτη θέση. Ήταν δεύτερη με 1 εκατ. λιγότερες ψήφους από τον Εμανουέλ Μακρόν. Αυτό αποτέλεσε μεγάλη απογοήτευση για τους ψηφοφόρους της. Παρ’ όλο που τα κυρίαρχα ΜΜΕ, για να κινητοποιήσουν τον κόσμο υπέρ του Μακρόν, κουνούν το φάντασμα μιας πιθανής νίκης του FN στις 7 Μαΐου, αυτό είναι σχεδόν αδύνατο να συμβεί.

Ο κίνδυνος να δούμε τη Μαρίν Λεπέν να κερδίζει τον δεύτερο γύρο είναι απολύτως ελάχιστος σε μια χώρα όπου, στις 23 Απριλίου, το 80% των ψηφοφόρων δεν ψήφισαν υπέρ της. Παρά το γεγονός ότι αυτό το κόμμα, χάρις στην κρίση, προσπάθησε να μεταλλαχθεί και να συγκαλύψει τα πιο ορατά νεοφασιστικά χαρακτηριστικά του και να υιοθετήσει τα χαρακτηριστικά του δεξιού λαϊκισμού, διατηρεί το ρατσιστικό, αντισημιτικό και ξενοφοβικό DNA του. Η πιθανή ήττα του (μία ακόμη...) θα το οδηγήσει σίγουρα σε υπαρξιακή κρίση.

Το FN θα προσπαθήσει να εκδικηθεί στις βουλευτικές εκλογές στις 11 και τις 18 Ιουνίου, στις οποίες ο δεύτερος γύρος θα έχει μικρότερες επιπτώσεις επειδή σήμερα υπάρχουν τέσσερις πολιτικές δυνάμεις3 (ή ακόμη και πέντε, αν συμπεριλάβουμε το Σοσιαλιστικό Κόμμα) που αντιμετωπίζουν πρόβλημα με το τι να κάνουν στον δεύτερο γύρο, με δεκάδες συγκρούσεις ανάμεσα σε τρεις και τέσσερις συμμαχίες...4

Παρά την αποτυχία να περάσει στον δεύτερο γύρο, ο άλλος νικητής των εκλογών αυτών είναι, χωρίς αμφιβολία, ο Ζαν Λικ Μελανσόν, ο ηγέτης της Lα France Insoumise. Το 2012 ο Μελανσόν είχε λάβει 4 εκατομμύρια ψήφους (11%). Αυτή τη φορά έφτασε τα 7 εκατομμύρια (19,6%). Έμεινε εκτός δεύτερου γύρου για 600.000 ψήφους...

Και για κάνουμε ξεκάθαρη τη συζήτηση, είναι κρίμα. Θεωρείται «ο καλύτερος ρήτορας στη γαλλική πολιτική». Ο ανυπότακτος ηγέτης έκανε μια έξυπνη, έντονη, λαμπρή και εφευρετική εκστρατεία. Χρησιμοποιώντας τις παγκόσμιες τεχνολογικές καινοτομίες, όπως τα ολογράμματα, που του επέτρεψαν να είναι «παρών» σε έξι πόλεις κάθε φορά...

Ανέπτυξε ένα ακριβές και σαφές πρόγραμμα5 για όλα τα θέματα που ενδιαφέρουν σήμερα μια κοινωνία που πλήττεται από την ανεργία, την κοινωνική περιθωριοποίηση και τη βία των επιθέσεων των τζιχαντιστών. Ο ίδιος επέλεξε την «οικολογική μετάβαση» και ήξερε να συλλέξει και να εκφράσει την οργή πολλών Γάλλων, που έχουν κουραστεί από την πολιτικολογία και, όπως σε ορισμένες χώρες της Λατινικής Αμερικής, φωνάζουν: «Να φύγουν όλοι!».

Το βάρος των ψηφοφόρων των «ανυπότακτων» θα είναι καθοριστικό στον δεύτερο γύρο. Επίσης είναι πολύ πιθανό αυτή η ισχυρή εκλογική δύναμη να επιτρέψει στον Ζαν Λικ Μελανσόν να έχει ένα σημαντικό αποτέλεσμα στον «τρίτο γύρο», δηλαδή στις βουλευτικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τις 11 και τις 18 Ιουνίου. Ως τέταρτη πολιτική δύναμη στη χώρα, η La France Insoumise μπορεί να δημιουργήσει μια κοινοβουλευτική ομάδα που θα μπορούσε να έχει καθοριστικό ρόλο στη νέα Βουλή.

Μια τελευταία αναφορά για τον Εμανουέλ Μακρόν (39 ετών), νικητή στις 23 Απριλίου και πιθανότερο νέο Πρόεδρο της Γαλλίας: Με μικρή εμπειρία, ήταν σύμβουλος του Προέδρου Ολάντ και εφήμερος υπουργός Οικονομίας. Είχε τη διαίσθηση ότι το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα ήταν σάπιο και απειλείτο από την καταστροφή. Έφυγε από την κυβέρνηση, εγκατέλειψε τον Ολάντ και, μπροστά στη γενική δυσπιστία, δημιούργησε το κίνημά του En Marche! (με τα δικά του αρχικά...), όταν φαινόταν ότι δεν υπήρχε χώρος για μια νέα πολιτική δύναμη.

Στην πραγματικότητα η επιτυχία του Μακρόν οφείλεται περισσότερο στις περιστάσεις παρά στις δικές του ικανότητες. Μια σειρά από απρόβλεπτα γεγονότα διέγραψαν τους βασικούς δυνατούς αντιπάλους του. Εντός του Σοσιαλιστικού Κόμματος, τον πιο επικίνδυνο ανταγωνιστή του Μανουέλ Βαλς, που έχασε στις προκριματικές. Ο υποψήφιος που κέρδισε, ο Μπενουά Αμόν, θεωρείται πολύ αριστερός και «προδότης» του Ολάντ και δεν θα μπορούσε να γοητεύσει το σύνολο των Σοσιαλιστών. Ως εκ τούτου δεν είναι σημαντικός αντίπαλος για τον Μακρόν.

Στη συνέχεια στο κόμμα των δεξιών δυνάμεων Les Républicains, ο υποψήφιος Αλέν Ζιπέ, που θα μπορούσε να του προκαλέσει περισσότερα προβλήματα, έχασε τις προκριματικές. Και ο νικητής Φρανσουά Φιγιόν καταστράφηκε από σκάνδαλα διαφθοράς. Σε όλα αυτά ήρθε να προστεθεί η έξοδος του Προέδρου Φρανσουά Ολάντ, όταν ανακοίνωσε ότι δεν θα θέσει υποψηφιότητα για τις εκλογές.

Ποιοι αντίπαλοι έμεναν για τον Μακρόν; Ουσιαστικά δύο: η Μαρίν Λεπέν και ο Ζαν Λικ Μελανσόν. Ούτε η οικονομική εξουσία ούτε τα επιχειρηματικά συμφέροντα, ούτε η εξουσία των μέσων ενημέρωσης θα μπορούσαν να αποδεχθούν, για διάφορους λόγους, κάποια από τις δύο αυτές υποψηφιότητες. Έτσι, από τον Φεβρουάριο, το τεράστιο βάρος των κατεστημένων εξουσιών πέρασε στην υπηρεσία του Εμανουέλ Μακρόν.

Ιδιαίτερα τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης, που ανήκουν σε μια χούφτα δισεκατομμυριούχων ολιγαρχών, πυροδότησαν φρενήρη εκστρατεία υπέρ του ηγέτη του En Marche!, προσφέροντας επίσης σημαντική οικονομική υποστήριξη, ώστε ο Μακρόν, ένας μάλλον μέτριος ομιλητής και με ακόμη μεγαλύτερη σύγχυση στο πρόγραμμά του, που εμπνέεται από τον ακραίο νεοφιλελευθερισμό, να επιβληθεί στις δημοσκοπήσεις ως ο πιο πιθανός νικητής.

Εάν η νίκη του στον πρώτο γύρο, όπως ακριβώς αναλύσαμε, οφείλεται εν μέρει στις συνθήκες και τη συγκυριακή εξάλειψη των αντιπάλων, από την άλλη πλευρά είναι το αποτέλεσμα του τι σημαίνει Μακρόν. Σε ένα σύστημα που καταρρέει και όπου τα παραδοσιακά κόμματα σαρώνονται,6 ο ηγέτης του En Marche! δηλώνει σαφώς «φιλοευρωπαϊστής», νεοφιλελεύθερος και υπέρ του ελεύθερου εμπορίου. Υπερασπίζεται με αποφασιστικότητα την «ψηφιοποίηση της οικονομίας Uber Economy» και στοιχηματίζει στον κοινωνικό φιλελευθερισμό.

Το σχέδιό του, που ακόμη συμπληρώνεται, απαντά στο παλιό όνειρο των αστικών ελίτ στις εποχές των κρίσεων: να οικοδομήσουν έναν πολιτικό σχηματισμό που θα μπορούσε να ονομάζεται Μεγάλο Κέντρο ενσωματώνοντας την αριστερά της Δεξιάς, το ίδιο το Κέντρο και τη δεξιά της Αριστεράς. Με λίγα λόγια, όπως θα έλεγε και ο κόμης της Λαμπεντούζα (από τον “Γατοπάρδο”): για να αλλάξουν όλα, ώστε να μην αλλάξει τίποτα.

Φτάνει να δούμε, μετά τη νίκη του Μακρόν στις 23 Απριλίου, τη μεθυσμένη ευφορία όλων των φανατικών οπαδών του κοινωνικού νεοφιλελευθερισμού7 και τη θεαματική άνοδο στα χρηματιστήρια για να καταλάβουμε ξεκάθαρα τι σημαίνει, πολιτικά, αυτός ο θρίαμβος του Εμανουέλ Μακρόν: τη ρεβάνς της κάστας, των ισχυρών του συστήματος.

Αλλά η παλινόρθωση αποτελεί μόλις μια στιγμή μεσούσης της κρίσης. Ο κόσμος δεν έχει πει ακόμα την τελευταία του λέξη.

1 Τα επίσημα αποτελέσματα είναι: Εμανουέλ Μακρόν 24,1%, Μαρίν Λεπέν 21,3%, Φρανσουά Φιγιόν 20,01%, Ζαν Λικ Μελανσόν 19,58%, Μπενουά Αμόν 6,36%.

2 Στις 29 Απριλίου ανακοινώθηκε μια συμφωνία στήριξης στον δεύτερο γύρο της Μαρίν Λεπέν και του Νικολά Ντιπόντ - Ενιάν, του αρχηγού του μικρού εθνικιστικού κόμματος Debout la France, το οποίο κέρδισε μόνο 4,7% στον πρώτο γύρο. Είναι η πρώτη φορά που το Εθνικό Μέτωπο κάνει μια εκλογική συμφωνία με άλλη πολιτική δύναμη. Η Μαρίν Λεπέν ανακοίνωσε ότι, αν κερδίσει τις εκλογές της 7ης Μαΐου, θα διορίσει πρωθυπουργό τον Νικολά Ντιπόντ - Ενιάν.

3 En Marche!, Front Natioanal, Les Républicains και La France Insoumise.

4 Ο εκλογικός νόμος στη Γαλλία αναφέρει ότι στις προεδρικές εκλογές πάνε στον δεύτερο γύρο μόνο οι δύο υποψήφιοι που συγκέντρωσαν τον υψηλότερο αριθμό ψήφων. Αντ' αυτού, στις βουλευτικές εκλογές, στον δεύτερο γύρο θα περάσουν όλοι εκείνοι που θα έχουν κερδίσει τουλάχιστον το 12,5% των ψήφων, που θεωρητικά μπορεί να είναι μέχρι και οκτώ υποψήφιοι...

5 Διαβάστε: http://es.rfi.fr/francia/ 20170420-jean-luc-melenchon- el-outsider-con-la-corbata- roja

6 Στις 23 Απριλίου το μισό εκλογικό σώμα ψήφισε υπέρ των «αντισυστημικών» ηγετών που ζητούν την αποχώρηση της Γαλλίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή, τουλάχιστον, την επαναδιαπραγμάτευση των ευρωπαϊκών συνθηκών.

7 Στην Ισπανία, για παράδειγμα, η εφημερίδα “El Pais”, το επίσημο όργανο του κοινωνικού νεοφιλελευθερισμού, δημοσίευσε την επομένη της νίκης του Μακρόν στον πρώτο γύρο ένα σημαντικό σχόλιο με τίτλο: «Η ελπίδα Μακρόν» (24 Απριλίου 2017).

* Το άρθρο του Ιγνάθιο Ραμονέ γράφτηκε για την ισπανική έκδοση της "Le Monde Diplomatique"

Μετάφραση και απόδοση: Αργύρης Παναγόπουλος

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL