Το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου των γαλλικών εκλογών και η ιδιομορφία του συστήματος της προεδρικής δημοκρατίας έχουν φέρει τον γαλλικό λαό σε ένα δίλημμα που αντικατοπτρίζεται στο παλιό ρητό περί άβολων επιλογών: «φίδι να σε τσιμπήσει ή γάιδαρος να σε κλωτσήσει;».
Προφανώς, το να σε τσιμπήσει φίδι -ειδικά αν φέρει το δηλητήριο του φασισμού- είναι χειρότερο. Ωστόσο, και η κλωτσιά του γάιδαρου μπορεί να σου δημιουργήσει ιδιαίτερα προβλήματα. Σε αυτό το πλαίσιο, σε Γαλλία και Ελλάδα, ασκούνται αφόρητες πιέσεις προς την Αριστερά ώστε να πάρει θέση υπέρ του νεοφιλελεύθερου υποψηφίου ως αντίβαρο στη φασιστική απειλή.
Βέβαια, οι περισσότεροι υποστηρικτές του Μακρόν δεν θα έκαναν αντιφασιστικές δηλώσεις και, τελικά, δεν θα ψήφιζαν τον Μελανσόν, αν είχε περάσει αυτός στον δεύτερο γύρο με τη Λεπέν (σενάριο - εφιάλτης για τον Economist, 11.4). Άλλωστε τις τελευταίες εβδομάδες συστημικά ΜΜΕ και πολιτικοί, μας ενημέρωσαν πως ο λαϊκιστής (Le Point, 20/4) Γάλλος - Τσάβες Μελανσόν (Le Figaro, 12.4) είναι σχεδόν ίδιος με τη Λεπέν (μεταξύ άλλων στην Καθημερινή, 17.4) και η άνοδός του στις δημοσκοπήσεις ανησυχούσε τον Πρόεδρο Ολάντ (Le Monde, 12.4) αλλά και τους διεθνείς επενδυτές που ξεπουλούσαν γαλλικά ομόλογα (Financial Times, 12.4).
Ακόμα και μετά τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου, ο νεοφιλελεύθερος Κυριάκος Μητσοτάκης δεν αναγνωρίζει φασιστική απειλή, αλλά μόνο μία νίκη Μακρόν κατά του «αριστεροδεξιού λαϊκισμού». Έτσι είναι προφανές πως οι πιέσεις δεν έχουν στόχο την ήττα του φασισμού, αλλά την αποδυνάμωση της Αριστεράς ενόψει και των επερχόμενων εκλογικών αναμετρήσεων. Δεν έχουμε, δηλαδή, απλώς κάποια συστράτευση «δημοκρατών εναντίον του φασισμού».
Από την άλλη υπάρχουν και οι ειλικρινώς ανησυχούντες, οι οποίοι όμως φαίνεται να διαπράττουν πολιτικές αστοχίες και τακτικά λάθη. Πρώτον, θα έπρεπε να σκεφθούν πως οι ψηφοφόροι του Μελανσόν δεν είναι πρόβατα, ώστε να περιμένουν τον υποψήφιο να τους πει τι να ψηφίσουν. Η Λεπέν δεν είναι μια πρωτοεμφανιζόμενη πολιτικός για την οποία ο Μελανσόν πρέπει να προειδοποιήσει τους ψηφοφόρους του. Το αντίθετο. Όχι μόνο τη γνωρίζουν καλά, αλλά, δίχως αμφιβολία, αυτοί που έχουν πολεμήσει τον φασισμό της περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον στη Γαλλία είναι πολλοί από τους ψηφοφόρους του Μελανσόν.
Δεύτερον, φαίνεται πως οι ανησυχούντες δεν έχουν πάρει μαθήματα από τα πρόσφατα δημοψηφίσματα και εκλογές διλημματικού χαρακτήρα. Στις δυτικές κοινωνίες σημαντικό μέρος του πληθυσμού αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα, επιβιώνει δύσκολα υπό το βάρος των νεοφιλελεύθερων περικοπών στο κοινωνικό κράτος και απεχθάνεται το πολιτικό - οικονομικό - μιντιακό σύστημα. Η κατάρρευση των Σοσιαλιστών και των Ρεπουμπλικανών στον πρώτο γύρο καταδεικνύει κάτι ανάλογο και στη Γαλλία.
Βέβαια, κάθε εκλογική αναμέτρηση είναι διαφορετική και επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, εντούτοις σε ψηφοφορίες διλημματικού χαρακτήρα βλέπουμε πως η στήριξη -με νύχια και με δόντια- των φορέων του συστήματος στη μία επιλογή (κατά Brexit, υπέρ Χ. Κλίντον) έστρεψε τους ψηφοφόρους στην αντίθετη κατεύθυνση (υπέρ Brexit, υπέρ Τράμπ). Ένα παρόμοιο σκηνικό χτίζεται στη Γαλλία μέσω μιας ολοκληρωτικής συστημικής στήριξης στον Μακρόν (με παρεμβάσεις ακόμα και από Βρυξέλλες και Βερολίνο).
Η συστράτευση της Αριστεράς στη στήριξη του νεοφιλελεύθερου υποψηφίου το μόνο που έχει να προσθέσει είναι το τσουβάλιασμά της με τους υπόλοιπους. Από πλευράς τακτικής αυτό είναι καίριο λάθος, όχι μόνο λόγω της αποξένωσης που θα προκαλέσει σε πολλούς από τους ψηφοφόρους της, αλλά λόγω και του περισσότερου βάρους που θα προσδώσει στην προπαγάνδα μιας «Λεπέν - Ζαν ντ’ Αρκ, μόνης εναντίον όλου του συστήματος».
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο φασισμός πρέπει να συντριβεί. Όπως όλα δείχνουν, αυτό πρόκειται να συμβεί, καθώς η πλειονότητα των Γάλλων γνωρίζει τις θέσεις της Λεπέν και στέκεται απέναντι. Το ξέπλυμα του νεοφιλελευθερισμού από την Αριστερά, όχι μόνο δεν αποτελεί προϋπόθεση της συντριβής του φασισμού, αλλά, εάν συμβεί, μπορεί να στρώσει το έδαφος για την επάνοδο του φασισμού, πιο δυναμικά, στην επόμενη αναμέτρηση.
* Ο Χρήστος Γραμπόβας διδάσκει στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
