Μια φορά κι έναν καιρό εκτοξεύονταν εκείνα τα ευθύβολα σουτ του γελοιογράφου Ιωάννου, του τύπου «καλλιέργεια της κουλτούρας»,1 ή «δομή της στρουχτούρας», ενάντια στα γκολπόστ διαφόρων βερμπαλιστών, γενικώς φυγόπονων, με ροπή προς τον φθηνό εντυπωσιασμό. Φυσικά πολλοί και διάφοροι διέφευγαν αυτών των σαρκαστικών βολών, σε μια χώρα όπου, κατά τα λεγόμενα του Δημοσθένη Κούρτοβικ,2 η κριτική υπολειτουργούσε, ούσα φιλική προς τις διασημότητες και κάργα εχθρική προς τους ανεξάρτητους δημιουργούς...
Η παπάρα πάντως -σύμφωνα με έναν ορισμό που έδωσα κάποτε από τις στήλες της “Αυγής”-3 ενδημούσε στους κόλπους των σεσημασμένων ως κουλτουριάρηδων, ενώ επίσης κυριαρχούσε ένα πνεύμα αναχωρητισμού από την πολιτική. Και τούτο σήμαινε ότι ο «διανοητής» αυτής της κατηγορίας κατανάλωνε Αϊζενστάιν ή Μαγιακόφσκι όπως καταναλώνει κάποιος ένα κοκτέιλ «μπλάντι μέρι», δηλαδή άνευ επιπτώσεων στο πολιτικό περιβάλλον...
Θα ήταν, όμως, άδικο να παραλείψουμε να πούμε ότι πολλοί στρατευμένοι διανοούμενοι (συντροφική αδεία...) υπερπροβάλλονταν από τα μίντια δίνοντας στους κοπανατζήδες των πολιτικών αγώνων τη δυνατότητα και το πρόσχημα να αυτοσυστήνονται ως ορίτζιναλ διανοούμενοι...
Έτσι είχαν τα πράγματα όταν η σοβαρή «κρίση» της τελευταίας ...ετίας (αφήνω τις τελείες για τη συμπλήρωση του αριθμού στο μέλλον!) προκάλεσε την όξυνση της δηθενοκρατίας αφενός και του αναχωρητισμού αφετέρου -δύο καταστάσεων φυγής και παραμυθιάσματος εαυτών και αλλήλων...
Μετά την έκλειψη των πάλαι ποτέ «Καλλιτεχνών ενάντια στο Μνημόνιο», αξιομνημόνευτα είναι δύο πολιτιστικά αντίδοτα, από όσα υπέπεσαν πρόσφατα στην αντίληψή μου. Το ένα είναι μια συνέντευξη της Κάτιας Γέρου στη Μάνια Ζούση της “Αυγής”, το άλλο ένα άρθρο του Κοσμά Βίδου στην “Athens Voice”. Στο πρώτο η Γέρου υπογραμμίζει τη σιαμαία σχέση ενεργού πολίτη και καλλιτέχνη βαδίζοντας στα χνάρια του έργου του Ντάριο Φο (“Δεν πληρώνομαι, δεν πληρώνω”)... Πικρή διαπίστωσή της: «Παρά τη σοβαρότητα της κρίσης μέσα στην οποία ζούμε, υπάρχει ένα μεγάλο κομμάτι της τέχνης που δεν είναι διατεθειμένο να μιλήσει επί της ουσίας»...
Το δεύτερο και θανατερό ούτως ειπείν κείμενο εισέρχεται αποφασιστικά στα στέκια των ενεργητικά και παθητικά δηθενόφιλων -που είναι αντίστοιχα οι παραγωγοί και καταναλωτές σαχλαμάρας. Ο Βίδος δηλώνει το «δράμα» που ζει όλο και πιο συχνά όταν στέκεται μπροστά σε έναν πίνακα, σε ένα γλυπτό, σε ένα installation ή σε ένα βίντεο τελευταίας εσοδείας: τις περισσότερες φορές, όχι απλώς δεν του αρέσει αυτό που βλέπει, αλλά κυρίως δεν καταλαβαίνει τι βλέπει»... Τελικά όμως παραπέμπει σε μια καθοδηγητική παρατήρηση του Τομ Στόπαρντ: «Δεν είναι καθόλου δύσκολο να κατανοήσεις τη μοντέρνα τέχνη. Αν κρέμεται στον τοίχο είναι πίνακας, αν μπορείς να περπατήσεις γύρω της είναι γλυπτό».
1 «Τα βουνά του κόσμου και άλλα κείμενα»
2 «Λεξικό Νεοελληνικής Χρηστομάθειας»
"Αυγή", 15.10.2002
