Αρχίζει με την πιο αστεία μέρα του χρόνου, με το παιχνίδι να ξεγελάσεις τον άλλο για να γελάσεις. Η Πρωταπριλιά, όμως, διαρκεί μόνο μία μέρα. Αν το ψεύτικο, που μοιάζει, αλλά δεν είναι αληθινό, γίνει κανόνας της πολιτικής σκέψης και του δημόσιου λόγου, τότε αρχίζουν οι εφιάλτες. Και τα απριλιανά εγκλήματα στο όνομά του.
Φονικό στα Ηλύσια Πεδία, 20ή Απριλίου 2017, λίγα εικοσιτετράωρα πριν από τις γαλλικές εκλογές. Σαν αρπακτικό, η οργάνωση Ισλαμικό Κράτος ανέλαβε αμέσως την ευθύνη. Τρεις από τους τέσσερις επικρατέστερους υποψήφιους ακύρωσαν την τελευταία τους συγκέντρωση. Μετατόπισαν τον πολιτικό τους ανταγωνισμό στα μέτρα ασφαλείας. Ο Μελανσόν αρνήθηκε αυτή την υποκριτική αντιστροφή. Να μην ενοχοποιηθεί η δημοκρατία για τη δράση της τρομοκρατίας.
Οι πραξικοπηματίες της 21ης Απριλίου είχαν ακυρώσει τις εκλογές το 1967,... πρώτον, διότι, υπό τας παρούσας συνθήκας, ήτο αδύνατος η ομαλή διεξαγωγή των και, δεύτερον, διότι οιονδήποτε και αν ήτο το αποτέλεσμα αυτών,... . Όποιο και αν ήτο πάντως, δεν θα ήταν δολοφονίες, βασανιστήρια, φυλακές, εξορίες, ανελευθερία και διαστρέβλωση της Ιστορίας. Ούτε προδοσία του Κυπριακού.
Η Λεπέν δηλώνει πως θα επιστρέψει στους Γάλλους τα κλειδιά του σπιτιού τής Γαλλίας. Ζήτω η αιωνία Ελλάς! είχε ψελλίσει ο Κόλλιας στο πρώτο διάγγελμα της χούντας πριν από μισό αιώνα. Συγχέοντας τον ρατσισμό και τον αντικομμουνισμό με την ασφάλεια, τη δημοκρατική εκτροπή με τον πατριωτισμό και, κυρίως, τον εαυτό τους με την Ιστορία. Απλαισίωτες συγχύσεις που αναπαράγονται ακόμη από ορισμένα τηλεοπτικά προσωπεία.
Το 1921, ο Μουσολίνι ανακήρυξε μέρα του φασισμού την 21η Απριλίου. Για να συμπίπτει με την ημερομηνία της ίδρυσης της Ρώμης, πριν 2.674 χρόνια. Από τον Ρωμύλο που, σύμφωνα με τον μύθο, δολοφόνησε τον αδελφό του Ρώμο και έγινε ο πρώτος βασιλιάς της. Οι ημερολογιακοί υπολογισμοί των ελληνιστικών χρόνων προσδιόρισαν την ακριβή ημερομηνία του μύθου: 21η Απριλίου του 753 προ Χριστού.
Ο μύθος έκτοτε συγχέεται με την Ιστορία. Όπως έγινε με το πουλί της χούντας, τον μυθολογικό φοίνικα, που φόρεσαν οι εγκληματίες για να ντυθούν πατριώτες.
Ο Αντόνιο Γκράμσι κατήγγειλε τη διεκδίκηση μιας δήθεν ρωμαϊκής καταγωγής του φασισμού ως απόπειρα να αποκτήσει ιταλική ιθαγένεια, να ενσωματωθεί στην εθνική Ιστορία. Το 1924 ο Μουσολίνι καταργεί την εργατική Πρωτομαγιά, τη μετατοπίζει στην 21η Απριλίου και γιορτάζει από κοινού «τη γέννηση της Ρώμης και τη γιορτή της εργασίας». Η σύγχυση συμμαχεί με την παραποίηση. Ο ιταλικός εφιάλτης του Απριλίου κράτησε ώς το 1945.
Η σκόπιμη μετατόπιση μιας ερμηνείας μέσα στην ίδια την ιστορία που επιχειρεί να αφηγηθεί σβήνει τη μνήμη. Συγχέει τα γεγονότα με τις σημασίες τους. Αφυδατώνει τη δημοκρατία από το ιστορικό πλαίσιο και από το κοινωνικό της περιεχόμενο. Μένουν ξερές διαδικασίες, κενές νοήματος. Όπως η επερώτηση στην ελληνική Βουλή για την τραγική κατάσταση στη Βενεζουέλα.
Η σύγχυση αποξενώνει το βίωμα από το νόημα. Η διαστρέβλωση γίνεται κέλυφος της διαλυμένης μνήμης. Η παραποίηση επιβάλλεται στη γλώσσα.
Μητέρα αποκαλούσαν τη βόμβα που έριξαν στο Αφγανιστάν στις 13 Απριλίου. Mother of All Bombs από τη συντομογραφία ΜΟΑΒ. Πριν αλλοιωθεί, σήμαινε Massive Ordnance Air Blast. Εφιαλτική μεταμφίεση για τους τηλεκατευθυνόμενους 11 τόνους τρινιτροτολουόλης (ΤΝΤ). Με τοξική δράση που δηλητηριάζει το αίμα όλων των ζωντανών οργανισμών. Χτυπούν ήπαρ, σπλήνα, δέρμα, ανοσοποιητικό σύστημα.
"Ήταν μια επιτυχημένη αποστολή" δήλωσε ο Τραμπ, "λάβαμε όλα τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης για να μειώσει τυχόν απώλειες αμάχων". Ο καρκινογόνος καπνός στο γεμάτο σπηλιές Ατσίν της επαρχίας Νανγκαρχάρ εκτείνεται σε ακτίνα 40 χιλιομέτρων. Το αληθινό, που δεν μοιάζει πλέον με κανένα ψεύτικο, σπέρνει τον τρόμο.
Η λογική πρέπει να προσεγγίζει τη φαντασία για να κατανοήσει την πολυσημία της πραγματικότητας. Να μπορεί να διακρίνει για να συνδέει. Να συμβολίζει για να διαχειρίζεται. Με τη σύγχυση, οι συμβολισμοί μετατρέπονται σε πηγές διάρρηξης του νοήματος. Όπως συνέβη με το άγιο φως, από την απριλιάτικη εμμονή της κοσμικής του μετακίνησης.
Τραυματισμένος κι ο φετινός Απρίλιος, προσπαθεί να μυρίσει την άνοιξη με μάσκα αερίων.
* Ο Φραγκίσκος Καλαβάσης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
