Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.2°C26.3°C
2 BF 36%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.3°C26.0°C
3 BF 36%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.4°C24.8°C
2 BF 52%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.9°C24.0°C
2 BF 38%
ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Ο μπάρμπας στην Κορώνη
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Ο μπάρμπας στην Κορώνη

Αντίθετα με ορισμένους συναδέλφους μου, θεωρώ τις πελατειακές σχέσεις ως μια απλή στρατηγική επιβίωσης, όχι ως ένα έγκλημα καθοσιώσεως.

Να εξηγήσω τι εννοώ με ένα παράδειγμα. Βρισκόμαστε, ας πούμε, στη μετεμφυλιακή περίοδο, όπου οι αριστεροί θεωρούνται πολίτες δευτέρας κατηγορίας. Τι πρέπει λοιπόν να κάνει ο φουκαράς ο πατέρας για να βρει δουλειά ο γιος του, όταν τον συνοδεύει το «σημείωμα» που έρχεται από τη χωροφυλακή; Μιλάει στον συγγενή ή στον γείτονα, που τυχαίνει να είναι «εθνικόφρονες», υποσχόμενος ότι θα ανταποδώσει τη χάρη με κάποιον τρόπο. Κι έτσι η ήττα και η «ποινή» που εκτίει στο πολιτικό επίπεδο μετατρέπεται σε ντροπή. Ντροπή - ξεντροπή, όταν όμως πρόκειται για το παιδί σου και όταν έχεις ήδη δώσει -και έχεις χάσει- τη μάχη, ποιος θα βρεθεί να σε καταδικάσει;

Πάμε τώρα στο άλλο άκρο. Στην εποχή της «ισχυρής Ελλάδας», κορυφαίος παράγοντας της ακαδημαϊκής ζωής εκπαραθυρώνει μεταπτυχιακό φοιτητή του γιατί αρνήθηκε να τον βοηθήσει στην «προεκλογική» του καμπάνια. Περίπου την ίδια εποχή μεγαλόσχημος υπουργός εγκαθιστά στα συμβούλια μεγάλων ΔΕΚΟ και στη διοίκηση κρατικών οργανισμών διάφορους κομματάρχες που τον βοηθούν να βγει βουλευτής στην περιοχή του. Δεν θέλουν πίσσα και πούπουλα κι οι δύο;

Η πικρή αλήθεια είναι λοιπόν η εξής: Οι πελατειακές σχέσεις ζουν και βασιλεύουν γιατί υιοθετούνται εξίσου συχνά τόσο από τους αδύναμους όσο και από τους εκάστοτε ισχυρούς -κι αυτοί, βλέπετε, έχουν την «αδύνατη» πλευρά τους. Ανάλογα με την περίπτωση, ο κόσμος κρίνει με βάση τα κίνητρα και δείχνει με τον αντίχειρα προς τα πάνω ή προς τα κάτω. Αυτό όμως δεν αρκεί. Θα πρέπει επίσης να καταλάβουμε τι συνεπάγονται το αλισβερίσι και η συναλλαγή που γίνεται μπροστά στα μάτια μας από πρακτική άποψη.

Οι σχέσεις πελατείας, όσο δικαιολογημένες κι αν φαίνονται, είναι στο τέλος λειτουργικά ατελέσφορες. Για παράδειγμα, εμφυτεύεις τον «άλφα» δικό σου σε μια θέση γιατί αυτό σε συμφέρει ή γιατί του χρωστάς μια εξυπηρέτηση. Επειδή όμως κατά βάθος ξέρεις το λάθος σου, βάζεις από κοντά και τον «μείον άλφα». Κι έτσι κάνεις μια μεγαλοπρεπή τρύπα στο νερό, αφού η συνισταμένη των δύο λαθών σου είναι στην καλύτερη περίπτωση μηδέν και στη χειρότερη μείον δύο. Υπάρχει και το άλλο, το πιο τραγικό: «σπρώχνεις» την κόρη σου που είναι φιλόλογος στο Δημόσιο, αλλά χάνεις στον γιο σου που είναι μαθηματικός, γιατί εκεί βρέθηκε άλλος που είχε τον μπάρμπα στην Κορώνη.

Είμαστε στην Ελλάδα του 2017. Στην κυβέρνηση δεν βρίσκεται ο Θρασύβουλος Τσακαλώτος -που «εκκαθάρισε» την Πελοπόννησο από τους «κομμουνιστοσυμμορίτας»- αλλά ο Ευκλείδης Τσακαλώτος και ο ΣΥΡΙΖΑ. Πόσο επιεικείς ή «υπεράνω» μπορούμε να είμαστε μπροστά σε φαινόμενα ανταλλαγής εξυπηρετήσεων και μπροστά σε διάφορα άλλα άτοπα -που γίνονται μάλιστα εν ονόματι της αποτελεσματικότητας ή, το πιο γελοίο, της Αριστεράς και της κοινωνικής δικαιοσύνης;

Η απάντηση σ’ αυτή την ερώτηση είναι «καθόλου». Με την πελώρια διαρροή νέων επιστημόνων στο εξωτερικό, με το χρόνιο πρόβλημα της υποχρηματοδότησης της έρευνας και της εκπαίδευσης, με μια δημόσια διοίκηση που ταλαιπωρεί και αποξενώνει τους πολίτες, το τελευταίο πράγμα που χρειαζόμαστε ως κοινωνία είναι να συνεχίζεται το πανηγύρι της -εύσχημης ή απροκάλυπτης- συναλλαγής.

Τα σχολεία, τα πανεπιστήμια, η δημόσια διοίκηση, τα υπουργικά γραφεία, η Βουλή χρειάζονται νέους και άξιους ανθρώπους. Γι’ αυτό είναι καιρός ν’ αφήσουμε κατά μέρος τα κουτοπόνηρα. Η ζωή έχει βέβαια μια θεατρικότητα, μια μεταφορικότητα -έως ποιητικότητα- που περιέχει προσποίηση, υπερβολή και κατά συνθήκη ψεύδη. Όλο αυτό κάνει ίσως την καθημερινότητά μας πιο υποφερτή, αλλά ταυτόχρονα ξεγελά το λογικό και θολώνει την κρίση μας. Εδώ που φτάσαμε, είναι πολύ βασικό να καταλαβαίνουμε ως κοινωνία και ως πολιτική τάξη ότι οι πελατειακές σχέσεις μας οδηγούν στο τέλμα. Και, με συναίσθηση των ευθυνών μας, ν’ αρχίσουμε να κάνουμε το σωστό.

* Ο Σπύρος Γεωργάτος διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL