Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.4°C21.6°C
2 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ασθενής ομίχλη
19 °C
15.6°C20.8°C
2 BF 70%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
17.7°C19.8°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
25 °C
22.5°C24.8°C
2 BF 34%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
20.9°C22.3°C
3 BF 46%
Με αφορμή το νέο Προεδρικό Διάταγμα των χρήσεων γης / Βιώσιμη ανάπτυξη, βιώσιμη πόλη
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Με αφορμή το νέο Προεδρικό Διάταγμα των χρήσεων γης / Βιώσιμη ανάπτυξη, βιώσιμη πόλη

Η αναπτυξιακή πολιτική είναι άμεσα συνδεδεμένη με το εκάστοτε ισχύον θεσμικό καθεστώς που αφορά τον εξωαστικό και τον αστικό χώρο, καθώς και με τον χωρικό σχεδιασμό που στηρίζεται στο συγκεκριμένο θεσμικό καθεστώς. Το αναπτυξιακό πρότυπο της κυβέρνησης της Αριστεράς, η παραγωγική ανασυγκρότηση, βιώσιμη ανάπτυξη, οφείλει εν προκειμένω να αντανακλάται στον χώρο. Αλλά και ανάστροφα, ο χώρος με τη θεσμική του θωράκιση -εν προκειμένω με τις χρήσεις γης ως ένα σημαντικό θεσμικό εργαλείο- να υποστηρίζει το αναπτυξιακό πρότυπο -περιφερειακό ή εθνικό- ώστε να είναι εφικτή η υλοποίησή του.

Αν σε μια περιοχή προκρίνεται το αγροδιατροφικό πρότυπο και ταυτόχρονα επιτρέπεται αποκλειστικά η χρήση της γεωργικής γης -απαγορεύονται δηλαδή οι χρήσεις γης που από κοινού συνιστούν το προαναφερθέν πρότυπο-, τότε δεν θα μπορέσει ποτέ να υλοποιηθεί το συγκεκριμένο πρότυπο. Αν σε μια περιοχή παρατηρείται τάση οικιστικής ανάπτυξης και δεν προβλεφθεί μία ζώνη για επεκτάσεις με χρήση κατοικίας, τότε η οικιστική ανάπτυξη θα υλοποιηθεί αυθαίρετα, με όλες τις παρεπόμενες αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Μέχρι τώρα η χώρα λειτουργούσε με ένα θεσμικό πλαίσιο που είχε διαμορφωθεί το 1987 -ακριβώς 30 χρόνια πριν (!), με ένα μικρό «διάλειμμα», που, από τη συγκυβέρνηση, το 2014 θεσπίστηκε ο Ν. 4269, ο οποίος αφιέρωνε το κεφάλαιο Β' στις χρήσεις γης. Επρόκειτο περί μιας παρωδίας που καταργούσε τον χωρικό σχεδιασμό και την έκφραση των τοπικών κοινωνιών, όπως επίσης την ανάδειξη των τοπικών ιδιαιτεροτήτων της περιοχής.

Ήδη είναι σε διαβούλευση το Π.Δ. «Κατηγορίες και περιεχόμενο Χρήσεων γης», το οποίο οφείλει να ανταποκριθεί στον χώρο γενικά -εξωαστικό και αστικό- με τις σύγχρονες προκλήσεις και τις νέες ανάγκες οι οποίες διαμορφώνονται με το αναπτυξιακό πρότυπο του προκρίνεται:

* Της παραγωγικής ανασυγκρότησης και της βιώσιμης ανάπτυξης όπως εκφράζεται στον χώρο - των τριών πυλώνων, της συνύπαρξης της παραγωγής και προστασίας του περιβάλλοντος και της κοινωνικής συνοχής, ικανοποιώντας τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιούν τις δικές τους ανάγκες.

* Της βιώσιμης πόλης, της πόλης που σέβεται και επιχειρεί την προστασία του φυσικού και αστικού περιβάλλοντος, την αντιμετώπιση της ρύπανσης, ενώ ταυτόχρονα είναι μια λειτουργική και παραγωγική πόλη προκρίνοντας στον χώρο την κοινωνική συνοχή.

Στον εξωαστικό χώρο τίθεται για πρώτη φορά:

* Η προστασία της γεωργικής γης (Αγροτική χρήση), νοούμενης ως οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις που αποτελούν τη βασική παραγωγική δραστηριότητα στην ύπαιθρο.

* Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος (Περιοχές Προστασίας).

Πρόκειται για 2 χρήσεις που συμβάλλουν στο πρότυπο και ενισχύονται, καθώς, ενώ ήδη περιλαμβάνονται στον χωρικό σχεδιασμό ως προδιαγραφές στα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια, Ρυθμιστικά Σχέδια, Περιφερειακά Πλαίσια κ.λπ. περιλαμβάνονται και στο Π.Δ.

Με το σχέδιο του Π.Δ. για πρώτη φορά τίθεται στις χρήσεις γης του αστικού χώρου η περιβαλλοντική συνιστώσα που συμβάλλουν στην βιώσιμη πόλη, καθώς συμπεριλαμβάνονται σχετικές χρήσεις - τα πράσινα σημεία, οι γωνιές ανακύκλωσης που αποτελούν βασικά εργαλεία υλοποίησης του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Απορριμμάτων, η αστική γεωργία - λαχανόκηποι επιτρέποντας στον αστικό χώρο την καλλιέργεια γεωργικών προϊόντων για ατομική κατανάλωση, οι δεξαμενές νερού που συμβάλλουν στην συνετή χρήση του νερού, οι ΑΠΕ για οικογενειακή χρήση κ.λπ.

Καθώς δε οι παραγωγικές δραστηριότητες αιχμής περιλαμβάνονται στο πρότυπο της παραγωγικής ανασυγκρότησης, η προώθηση χωρικών υποδοχέων, μια ζώνη χρήσης γης για την εγκατάσταση Τεχνολογικού Πάρκου, όπως χαρακτηρίζεται, αποτελεί ένα βασικό εργαλείο για την υλοποίηση της συγκεκριμένης αναπτυξιακής προοπτικής.

Παράλληλα, η συνιστώσα της κοινωνικής συνοχής ομοίως για πρώτη φορά τίθεται στον αστικό χώρο, ειδικά στη κατηγορία της γενικής κατοικίας, με την πρόβλεψη των εγκαταστάσεων υποδοχής και φιλοξενίας μεταναστών / προσφύγων ως αναγκαίες δομές για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης,

Ωστόσο το θεσμικό παρελθόν των 30 χρόνων «ζεί μέσα στο νέο» προτεινόμενο προς θεσμοθέτηση Π.Δ. Για παράδειγμα προβλέπονται και σ' αυτό κατευθύνσεις χωρικού σχεδιασμού:

Οι οικισμοί που προέβλεπε ως χρήση γης ο Ν. 4269/2014, και καταργήθηκαν από την κυβέρνηση κατά προτεραιότητα το 2015, στο παρόν σχέδιο Π.Δ. (άρθρο 17) ομοίως παρουσιάζονται με το ίδιο πνεύμα -ως χρήση γης με ένα πλήθος χρήσεων που επιτρέπεται να εγκατασταθούν, αλλά σε μια πιο μικρή κλίμακα- «οριοθετημένοι οικισμοί με πληθυσμό μικρότερο των 2.000 κατ.» μέχρι την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού τους - προϋπόθεση σωστή, αλλά πολύ μακροπρόθεσμου προγραμματισμού.

Επίσης φαίνεται να υπάρχουν ορισμένες αντιφάσεις με τον στόχο της βιώσιμης πόλης:

* Το άρθρο για τους ελεύθερους χώρους οφείλει να προβλέπεται σε όλες τις κατηγορίες χρήσεων γης και όχι ως ένα αυτοτελές άρθρο που η πρόταση χρησιμοποίησής του να τίθεται υπό αίρεση αν θα πρέπει ή όχι να προταθεί.

* Προβλέπονται όλες οι κατηγορίες των χώρων στάθμευσης - κτήρια και μάλιστα και στην αμιγή κατοικία, υπαίθριοι και υπόγειοι χώροι, χωρίς να σταθμίζονται οι περιβαλλοντικές διαστάσεις της κάθε μιας κατηγορίας. Ενδεικτικά, η περίπτωση των κτιρίων και των υπαίθριων χώρων προκαλεί σπατάλη εδάφους. Θα μπορούσε ο χώρος στάθμευσης να είναι υπόγειος ώστε ο υπαίθριος χώρος να καλύπτεται από πράσινο και όχι από αυτοκίνητα, προκαλώντας έτσι εκπομπές θερμότητας επηρεάζοντας το μικροκλίμα, μεγαλύτερη ρύπανση, θόρυβο, κυκλοφοριακή συμφόρηση κ.λπ.

* Μονάδες πρόκλησης και έλξης κυκλοφοριακής συμφόρησης, όπως πρατήρια υγρών καυσίμων των οποίων η λειτουργία προτείνεται να διατηρηθεί στα ισόγεια πολυκατοικιών -με όλους τους εύλογους κινδύνους εκρήξεων- με τον όρο ότι η λειτουργία αυτή είναι αποκλειστική - δεν περιλαμβάνει δηλαδή τις σχετικές με αυτή χρήσεις όπως πλυντήριο ή και λιπαντήριο. Επίσης προτείνονται πλυντήρια - λιπαντήρια, συνεργεία επισκευής αυτοκινήτων, και μάλιστα σχετικά βαρέων οχημάτων - μεταφοράς μέχρι 9 ατόμων ή μέχρι 3,5 τόνων μικτού φορτίου.

Η τεχνολογική εξέλιξη που επήλθε τα 30 τελευταία χρόνια έχει επιφέρει και διάφορες επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου και επομένως η παράμετρος της βιώσιμης πόλης θα πρέπει να εμπλουτίζεται με ανάλογες προβλέψεις απαγορεύσεων. Δεν θα έπρεπε να επιτρέπονται οι εγκαταστάσεις σταθμών βάσης κεραιών κινητής τηλεφωνίας, οι οποίες παρουσιάζονται ως επιτρεπόμενη χρήση και μάλιστα σε όλες τις κατηγορίες χρήσεων, όπως επίσης και η δόμηση κάτω από το πεδίο μεταφοράς ενέργειας με γραμμές μέσης και υψηλής τάσης.

Τέλος, ο στόχος της κοινωνικής συνοχής αίρεται από την πρόβλεψη των τυχερών παιγνίων και του καζίνου στην κατηγορία «Πολεοδομικό Κέντρο». Είναι ψευδαίσθηση η πρόβλεψη ότι τα κέντρα των πόλεων και ειδικά της Αθήνας είναι δυνατόν να αναβιώσουν αν χωροθετηθούν τέτοιες χρήσεις, ή αν στο Ελληνικό η επένδυση θα έχει καλύτερους όρους συμφωνίας, νομιμοποιώντας τις προβλέψεις τέτοιων χρήσεων.

Έφη Καραθανάση, δρ αρχιτέκτων - πολεοδόμος, αν. μέλος Συντ. Ο.Μ. ΣΥΡΙΖΑ Πεντέλης

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL