Live τώρα    
17°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
13.4°C18.7°C
3 BF 63%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
12.0°C16.9°C
1 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.3°C16.6°C
2 BF 61%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C18.0°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
10 °C
9.9°C14.6°C
2 BF 76%
Από την αυτοκαταστροφή του συστήματος στην επανάσταση
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Από την αυτοκαταστροφή του συστήματος στην επανάσταση

Το σύγχρονο ιδεολογικοπολιτικό κενό, η εναγώνια αναζήτηση του νοήματος και η σταθερή μετατόπιση της σκέψης και της πράξης όλο και πιο δεξιά, μέσα σε συνθήκες υποχώρησης ή και διάλυσης των κινημάτων, είναι πρωτόγνωρο. Μέχρι που φθάσαμε στην έκρηξη όλων των αντινομιών του συστήματος με την κατάρρευση της Lehman Brothers. Εφεξής οι αντιπαραθέσεις επανέρχονται στο προσκήνιο, η κατάσταση γίνεται εκρηκτική. Επιζητεί τη σύλληψη και συγκρότηση ενός εναλλακτικού σχεδίου, και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο. Διαφορετικά η φασιστική εκτροπή αναδύεται και πάλι ως μία λύση στα μάτια των νεοεξαθλιούμενων. Οι κοινωνικές αντιθέσεις και αντιπαραθέσεις βγαίνουν και πάλι στο προσκήνιο και επανα-ιδεολογικοποιούνται.

Η εκλογή όμως του Τραμπ, απώτατο σημείο αυτής της διαδικασίας, απασφάλισε το σύστημα· ήταν η σπίθα για να πάρει φωτιά ο κάμπος. Και από ό,τι φαίνεται πήρε. Στην Αμερική μιλούν πάλι για επανάσταση μετά τις φοβερές κινητοποιήσεις ενάντια στον Τραμπ, για πρώτη φορά μετά τη δεκαετία του '60. Το ριζοσπαστικό κίνημα της δεκαετίας του '60 αναβιώνει ορμητικότερα, ευρύτερα και όλο και πιο αποφασιστικά, με επίκεντρο πάντα το ιστορικό Μπέρκλεϊ. Η αμφισβήτηση και η αντίσταση αποκτούν μονιμότερο χαρακτήρα, οργανώνονται. Ο κρυφοφασίστας Τραμπ μπορεί να ηττηθεί μόνο στο πεζοδρόμιο, να ανατραπεί και έτσι να ανοίξει ο δρόμος για μια ριζοσπαστική αλλαγή.

Η ώρα της κρίσης, της χειραφετημένης νέας υποκειμενικότητας, της στράτευσης, πλησιάζει. Κι αυτό στην καρδιά του καπιταλισμού, στην πιο ανεπτυγμένη καπιταλιστική χώρα, αλλά και στη χώρα με τις πιο ακραίες αντιφάσεις.

Και μέσα σε αυτές τις συνθήκες η τέχνη, κατά τον Μαρκούζε, αποκτά ένα εκ των πραγμάτων επαναστατικό περιεχόμενο, μία διάσταση αντίστασης, άρνησης, κριτικής, μία επαναστατική αισθητική διάσταση, ενώ η φιλοσοφία καλείται και πάλι να παίξει έναν απελευθερωτικό ρόλο, όχι μόνο κατά τον Χέγκελ, αλλά και τον Μαρξ: «Οι φιλόσοφοι δεν έκαναν μέχρι τώρα τίποτε άλλο από το να ερμηνεύουν τον κόσμο. Ο σκοπός είναι να τον αλλάξουμε» (11η θέση για τον Φόιερμπαχ).

Η συστημική κρίση επιτείνεται. Οι ασύμμετρες απειλές πολλαπλασιάζονται. Η κρίση έχει μετατραπεί και σε πολιτική. Διαπερνά το παγκοσμιοποιημένο εποικοδόμημα και το παραλύει. Οι αντιθέσεις αυξάνονται και βαθαίνουν. Καιρός είναι πλέον να μιλήσουμε κυρίως για αντινομίες, όπως βροντοφωνάζει επί δεκαετίες η Σχολή της Φρανκφούρτης. Οι αντινομίες όμως δύσκολα ξεπερνιούνται, δύσκολα δημιουργούν τις προϋποθέσεις συνθέσεων. Πρέπει το παγκόσμιο πλέον (ή παγκοσμιοποιημένο) υποκείμενο ν’ αποκτήσει συνείδηση της σημασίας, της οξύτητας της κατάστασης και να εργαστεί συνειδητά και μεθοδικά για να προετοιμάσει ένα εναλλακτικό, παγκοσμιοποιημένο σχέδιο απελευθέρωσης.

Το καθήκον μοιάζει τιτάνιο, ο αγώνας πρέπει να είναι διαρκής και παρατεταμένος, έτσι ώστε το ρήγμα που προκάλεσε στο σύστημα η εκλογή του σχεδόν παρανοϊκού κρυφοφασίστα Τραμπ ν' αποτελέσει την απαρχή της γενίκευσης της «καθορισμένης άρνησης» (Αντόρνο). Ολική ανατροπή. Μία νέα περίοδος εντάσεων, κοινωνικών εκρήξεων, αντιπαραθέσεων, μία νέα «εποχή των άκρων», για να παραφράσουμε τον Χομπσμπάουμ, άρχισε. Μία νέα εποχή των οδοφραγμάτων, για να θυμηθούμε και την απαισιοδοξία του Ένγκελς, ανοίγει την εποχή του τέλους της προϊστορίας...

Βασίλης Φιοραβάντες, καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης και του Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL