Σε αντάμωμα Σαντορινιών ήλθε η κουβέντα στην οικονομική κρίση, που ευτυχώς δεν άγγιξε ακόμη τον τουριστικό μας παράδεισο, και κάποιοι 50άρηδες θυμήθηκαν ότι σαν παιδιά δεν πήγαιναν σχολειό γιατί δούλευαν σε φάμπρικες (κρυβόντουσαν μόλις γινόταν έλεγχος) ή στα χωράφια και οι μανάδες τους γεννούσαν στα αμπέλια. Συγκινούμαστε με τις ιστορίες του Ντίκενς ή του Έκτορα Μαλό για τα παιδιά που γίνονταν θύματα εκμετάλλευσης στους δρόμους ή θάβονταν δουλεύοντας στα ορυχεία της Ευρώπης κι έχουμε την αίσθηση ότι έχουμε αφήσει πίσω μας αυτές τις εποχές έχοντας πλέον δημιουργήσει θεσμούς που τα προστατεύουν.
Δυστυχώς, οι αριθμοί μάς διαψεύδουν. Το 2016 υπολογίζεται ότι 45.800.000 άνθρωποι1 ζουν σε συνθήκες δουλείας, από τους οποίους ένας στους τρεις είναι παιδιά και τα δύο τρίτα από αυτά είναι κορίτσια. Συνολικά στον πλανήτη, περίπου 171 εκατομμύρια παιδιά εργάζονται σε ορυχεία, λατομεία και άλλους επικίνδυνους χώρους δουλειάς ή με επικίνδυνα υλικά, όπως χημικά, εντομοκτόνα ή βαρύ μηχανικό εξοπλισμό. Τόσο στη Μέση Ανατολή όσο και στην Αφρική, τα παιδιά αποτελούν το 60% των σύγχρονων σκλάβων. Όσο ο πόλεμος εξαπλώνεται, τα παιδιά στρατιώτες ή ζωντανές βόμβες θα είναι όλο και συχνότερο φαινόμενο. Στις αναπτυγμένες ή αναπτυσσόμενες χώρες πολλά παιδιά γίνονται θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης ή δολοφονούνται και μετατρέπονται σε ανταλλακτικά για το εμπόριο μεταμόσχευσης οργάνων. Ειδική περίπτωση είναι όσα δουλεύουν σαν σκλάβοι στο Κογκό, στα ορυχεία του πολύτιμου για τα κινητά μας κοβαλτίου,2 ή εκείνα στην Ασία, που κυριολεκτικά με το αίμα τους κατασκευάζουν τα όλο και φθηνότερα «έξυπνα» ηλεκτρονικά παιχνίδια μας.
Την ώρα που στο Χόλιγουντ ταινίες και ντοκιμαντέρ βραβεύονται αναδεικνύοντας αυτά τα θέματα, στην πραγματικότητα ο δυτικός άνθρωπος εξακολουθεί να δακρύζει στο θέαμα του «Κοριτσιού με τα σπίρτα» που πεθαίνει στο κατώφλι του, αλλά πεισματικά αρνείται ν’ανοίξει την πόρτα για να μοιραστεί το γιορταστικό τραπέζι, που η δική του οικογένεια απολαμβάνει.
Η προσφυγική κρίση στην Ευρώπη ανέδειξε τη σκληρή αλήθεια. Παρ’ ότι όλοι συγκινούνται με τους γιορτινούς Μαραθώνιους υπέρ της UNICEF και άλλων σχετικών ΜΚΟ και αρκετοί καταθέτουν την ελεημοσύνη τους, κανείς προνομιούχος δεν δέχεται να μοιραστεί την ευμάρεια, που πιστεύει ότι δικαιούται. Η μεγάλη πλειοψηφία των ενημερωμένων και παγκοσμιοποιημένων ιντερνετικά νέων, που στήνονται στις ουρές για τη νέα γενιά κινητού, όχι μόνο αδιαφορεί για τις συνθήκες κατασκευής του, αλλά και θ’ αρνιόταν να το πληρώσει ακριβότερα για να βελτιωθεί η ζωή κάποιων παιδιών στον μακρινό τρίτο κόσμο. Τείχη κατασκευάζονται παντού, η φασιστική ρητορική θριαμβεύει ξανά, οι θρησκείες, αντί να παρηγορούν και να εμπνέουν, γίνονται πάλι όργανα μίσους, οι νόμοι της Αγοράς κυριαρχούν.
Κι εδώ στην Ελλάδα η κοινωνία διχάζεται. Την ώρα που ανεύθυνοι δημοσιογράφοι στηλιτεύουν στα κανάλια την κυβέρνηση ότι με χαράτσια της ΔΕΗ κάνει κοινωνική πολιτική, ευτυχώς κάποιοι εξακολουθούν να προσφέρουν από το υστέρημά τους σε όποιον έχει ανάγκη, όταν κάποιοι άλλοι διαδηλώνουν κατά της εγκατάστασης μεταναστών σε δομές φιλοξενίας στη γειτονιά τους (Πελόπιο), ενώ τα σχολειά από φυτώρια Παιδείας γίνονται πεδίο μάχης ανάμεσα σε γονείς που καλοδέχονται και σε κείνους που αρνούνται την είσοδο στα προσφυγόπουλα.
Αν νομίζουμε ότι, επειδή ζούμε στην Ευρώπη, τα δικά μας παιδιά είναι ασφαλή από τη δουλεία, που βιώνουν τα παιδιά στον Τρίτο κόσμο, είμαστε γελασμένοι. Θυμηθείτε! Στην Ελλάδα, το 1930, η συμμετοχή των ανηλίκων έφθανε στο 30,48%, και ειδικά στα νηματουργεία του Πειραιά εργάζονταν 4.000 παιδιά. Η Ιστορία δυστυχώς φαίνεται ότι δεν διδάσκει· μπαίνουμε σε νέο εργασιακό Μεσαίωνα. Όσο ανεχόμεθα την αδικία που γίνεται σε οποιονδήποτε άνθρωπο, σε οποιοδήποτε σημείο της Γης, δεν μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι. Ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη δεν μπορεί να υπάρξει. Κάθε παιδί, όχι μόνο το δικό μας, κουβαλά το Αύριο της ανθρωπότητας. Και όσο παιδιά θυσιάζονται, ελπίδα δεν υπάρχει.
1http://www.globalslaveryindex.org/findings/
2 Η έρευνα του Sky news δείχνει 4χρονα παιδιά να δουλεύουν στα ορυχεία εξόρυξης κοβαλτίου του Κονγκό: https://www.youtube.com/watch?v=JcJ8me22NVs, http://news.sky.com/story/meet-dorsen-8-who-mines-cobalt-to-make-your-smartphone-work-10784120
