Του Fabrizio Tonello*
Από την Ουάσιγκτον μέχρι το Λονδίνο, από το Παρίσι έως τη Ρώμη, οι δυνάμεις της Κεντροαριστεράς εμφανίζονται όλο και πιο κατακερματισμένες, σε απόσταση από την κυβέρνηση και χωρίς ιδέες. Η ασθένεια έχει προσβάλει τόσο τα κόμματα που αναγνωρίστηκαν στην πολιτική Κλίντον - Μπλερ - Ολάντ όσο και σε εκείνα στα οποία η Αριστερά εξέλεξε νέους ηγέτες. Όπως το κόμμα των Εργατικών με τον Τζέρεμι Κόρμπιν. Το ιταλικό Δημοκρατικό Κόμμα (Pd), αδυνατώντας να επιλέξει ηγέτη, διασπάστηκε.
Στις ΗΠΑ, οι Δημοκρατικοί δεν έχουν ξεπεράσει το σοκ που προκλήθηκε από τη νίκη του Τραμπ· οι μόνες αντιδράσεις στην αυταρχική και ξενοφοβική πίεση που προκλήθηκε από τη νίκη των Ρεπουμπλικανών εκδηλώθηκαν από αυθόρμητες συγκεντρώσεις: οι Ρεπουμπλικανοί βουλευτές και γερουσιαστές πολιορκούνται από τις διαμαρτυρίες ενάντια στο σχέδιο που θα έχει αποτέλεσμα την απώλεια της ιατρικής κάλυψης για χιλιάδες Αμερικανούς και την απέλαση άλλων εκατομμυρίων ανθρώπων με τον χαρακτηρισμό του παράνομου μετανάστη.
Οι μηχανισμοί του κόμματος αρνούνται να αποδεχτούν την αποτυχία τους. Ο κομματικός μηχανισμός αδυνατεί να αφομοιώσει και να αποδεχτεί την ιστορική εκλογική αποτυχία. Για πρώτη φορά πρόεδρος, Βουλή, Ανώτατο Δικαστήριο βρίσκονται ταυτόχρονα στα χέρια των Ρεπουμπλικανών, και επικεφαλής της εθνικής επιτροπής, της δομής που διαχειρίζεται τη διοργάνωση εκλογικής αναμέτρησης, βρίσκεται ένας ρεπουμπλικανός.
Νέος πρόεδρος της DNC (εθνική επιτροπή των Δημοκρατικών) είναι ο Τομ Πέρεζ (Tom Perez), πρώην γραμματέας Εργασίας στη διοίκηση Ομπάμα, ο οποίος εξελέγη με 235 έναντι των 200 του υποψηφίου της Αριστεράς Κιθ Έλισον (Keith Ellison).
Στη Γαλλία η ιστορική αποτυχία της προεδρίας Ολάντ, του χειρότερου προέδρου από το 1958 μέχρι σήμερα, παρέσυρε μαζί του και τον πρωθυπουργό του Μανουέλ Βαλς, τον οποίον ξεπέρασε ο πρώην υπουργός Μπενουά Αμόν. Υποψήφιος για την προεδρία στις εκλογές θα είναι ένας εκπρόσωπος της “Αριστεράς” του κόμματος, χωρίς βέβαια να έχει καμιά ελπίδα: στον τελικό θα φτάσουν κατά πάσα πιθανότητα ο κεντρώος, πρώην τραπεζίτης, Εμανουέλ Μακρόν και η ηγέτιδα του Εθνικού Μετώπου Μαρίν Λεπέν.
Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της 5ης Δημοκρατίας που στον τελικό γύρο των εκλογών κανένας από τους ιστορικούς συνασπισμούς κομμάτων (γκωλικοί - φιλελεύθεροι από τη μια μεριά και σοσιαλιστές από την άλλη) δεν θα συμμετάσχει, όπως εξάλλου συνέβη και στην Αυστρία, όπου οι Σοσιαλιστές και το Λαϊκό Κόμμα άφησαν το βήμα στους Πράσινους και τους νεοναζιστές.
Στη Μεγάλη Βρετανία ο Τζέρεμι Κόρμπιν κέρδισε για δεύτερη φορά την εκλογή του ως γραμματέα των Εργατικών, αλλά η επιλογή της πλειοψηφίας των ψηφοφόρων δεν έχει αντίκρισμα στην κοινοβουλευτική ομάδα που στην πλειονότητά της κρατά εχθρική στάση απέναντι του. Εάν οι νοσταλγοί του Τόνι Μπλερ δεν μπορούν να αφομοιώσουν ότι ο πρώην πρωθυπουργός δεν είναι δημοφιλής, ο Κόρμπιν μέχρι στιγμής δεν μοιάζει να έχει βρει τον πειστικό μηχανισμό που θα αντιπαραθέσει στους Συντηρητικούς, ιδιαίτερα μετά το απρόσμενο εκλογικό αποτέλεσμα της εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τα ιταλικά συμβάντα είναι γνωστά: ο Ματέο Ρέντζι ήθελε να παραστήσει τον Μπιλ Κλίντον ή τον Ιταλό Τόνι Μπλερ με 25 χρόνια καθυστέρηση, μια εποχή πολύ μακρινή, αν μη τι άλλο γιατί οι προεδρίες αυτών προηγήθηκαν, ίσως, των δύο πιο σημαντικών γεγονότων του τελευταίου τετάρτου του αιώνα: της 11ης Σεπτεμβρίου και της οικονομικής κρίσης του 2008. Τρομοκρατία, μετανάστευση, ανασφάλεια για το μέλλον, δυσαρέσκεια απέναντι στις ελίτ είναι οι δυνάμεις που κυριάρχησαν στις πολιτικές των βιομηχανικά προηγμένων χωρών.
Αυτές οι δυνάμεις έχουν κοινό σημείο αναφοράς τη στασιμότητα των μισθών, την ιλιγγιώδη αύξηση της ανισότητας, που οδήγησε το μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού στις ΗΠΑ, όπως και στην Ιταλία, σε καθεστώς ανασφάλειας όσον αφορά το μέλλον, σε υπαρξιακό άγχος για την κατάστασή τους, που βιώνεται ως επισφαλής ακόμη και όταν δεν είναι.
Η αίσθηση αδυναμίας λήψης μιας οποιασδήποτε απόφασης, η εξάρτηση από απρόσωπους θεσμούς, η παντελής έλλειψη εμπιστοσύνης, πολύ περισσότερο στους πολιτικούς, είναι οι συνιστώσες που οδήγησαν στην εκλογή Τραμπ, το Brexit, την άνοδο του κινήματος των Πέντε Αστέρων, την αναμενόμενη νίκη της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία και του Γκέερτ Βίλντερς (του άλλου ξενοφοβικού ηγέτη) στην Ολλανδία.
Σε αυτό το σκηνικό τα κεντροαριστερά κόμματα μοιάζουν με ένα επίπεδο εγκεφαλογράφημα: δεν διαθέτουν τα εργαλεία για να κυβερνήσουν (εξαιτίας της αποδυνάμωσης των εθνικών κρατών) ούτε τις ιδέες για να αντεπεξέλθουν στην κρίση. Σε ό,τι αφορά αυτό το τελευταίο, δυστυχώς, και τα αριστερά ρεύματα έχουν επιδείξει αδυναμία να αναδείξουν ηγέτες και να επεξεργαστούν το κατάλληλο πρόγραμμα.
Η διάβαση της ερήμου είναι πιθανόν να διαρκέσει πολύ.
Μετάφραση: Μαρία Γαβαλά
i Ο όρος παραπέμπει στο American Psycho, τίτλο μυθιστορήματος του Αμερικανού συγγραφέα Μπρετ Ίστον Έλις. Οι ήρωες του μυθιστορήματος είναι παθητικοί καταναλωτές, βυθισμένοι στην άγνοια και την ηθική χρεοκοπία. Είναι μέρη ενός συστήματος προορισμένου να αναπαράγει έναν αυτοκαταστροφικό υλισμό και του οποίου η μόνη γλώσσα είναι τα διαφημιστικά σλόγκαν των περιοδικών μόδας και στυλ... (Από το οπισθόφυλλο της ελληνικής έκδοσης με τον τίτλο “Αμερικανική ψύχωση”).
* Ο Φαμπρίτζιο Τονέλο (Fabrizio Tonello) είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών στο πανεπιστήμιο της Πάντοβα με ειδίκευση στο πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ. (Πηγή: Il Manifesto, 3.3.2017)
