«Στρίψε αριστερά». Έβγαλα φλας, έστριψα στο στενό του Χολαργού. «Α, κρίμα, πάτησες τη γραμμή, μπήκες στο αντίθετο ρεύμα. Δεν γίνεται, πρέπει να σε κόψω». Σιωπή. «Και ξέρεις θέλω να σε βοηθήσω γιατί τα πήγες πολύ καλά, το ‘χεις με τ’ αμάξι». Κανείς δεν μιλούσε. Ο υποψήφιος οδηγός (εγώ), ο δάσκαλος και ο δεύτερος, ψαρωμένος ελεγκτής.
Ο πρώτος ελεγκτής, ο παλιός, δεν κώλωνε, καθάριζε. Ήταν κοντός, με πράσινο - μπεζ Fred Perry και λαδωμένο μαλλί που ξέβαφε στον ακριβό γιακά. Δεν του «τα ‘χωσα», κόπηκα στις εξετάσεις. Ήμουνα ήδη πολλά χρόνια οδηγός μηχανής. Άλλη γεωμετρία, διαφορετική συμπεριφορά, ίδιοι οδικοί κανόνες, άλλος βαθμός ανασφάλειας. Μου είχαν αφηγηθεί κι άλλες περιπτώσεις όπου, προκειμένου να μην κοπούν, υποψήφιοι οδηγοί έτρεχαν στα ειδικά γραφεία διεκπεραιώσεων,(τις παράγκες του συστήματος) που σου έφερναν το δίπλωμα στο σπίτι.
Διάφορα οδηγικά υποπροϊόντα αυτού του δυσώδους συστήματος, παραβιάζοντας φανάρι ή αλλάζοντας ακαριαία λωρίδα, μου έχουν κατά καιρούς τσακίσει χέρια, πόδια και μου έχουν καταστρέψει μια καινούργια μονοκύλινδρη on - off. Το ατύχημα είναι προϊόν συστήματος και όχι προϊόν τυχαιότητας. Απ’ το σύστημα των ατυχημάτων λοιπόν δημιουργείται κίνηση στην αγορά.
Εκτός απ’ τη σκελετική μου ακεραιότητα, έχουν θιγεί οικονομικά πολλά πεδία. Το δημόσιο σύστημα Υγείας, το ασφαλιστικό μου ταμείο, το δημόσιο σύστημα συγκοινωνιών, η ασφαλιστική εταιρεία που κάλυπτε τη μηχανή, το σύστημα Δικαιοσύνης (φορτώνεται ακόμα μια υπόθεση), η προσωπική οικονομία, ο βενζινάς (δεν καις, αφού δεν κυκλοφορείς), η αυτοκυριαρχία και η ψυχραιμία (αυτός που σε χτύπησε λέει ότι εσύ φταις), τα αυτιά των φίλων σου (μιλάς στο τηλέφωνο συνέχεια).
Έχουν κερδίσει βέβαια μερικά άλλα συστήματα. Το συνεργείο, η αντιπροσωπεία της μηχανής με τα ανταλλακτικά, οι εκδότες (στο κρεβάτι του πόνου διαβάζεις τριπλά), ο εργοδότης (που κάνει οικονομία στα μεροκάματα), ο δικηγόρος που ανέλαβε την αγωγή, οι τηλεφωνικές εταιρείες (αφού μιλάς ατέλειωτα τις απέραντες μέρες του τραύματος).
Ένα σύμπλεγμα παραγόντων χάνουν και κερδίζουν. Λειτουργεί η αγορά. Η στούκα με τον ηλίθιο που πήρε δίπλωμα γιατί πλήρωσε και οδήγησε τον ελεγκτή να τα παίρνει κάνει την αγορά να λειτουργεί. Παρεμφερή συμβάντα με τα ΚΤΕΟ, με τις άδειες οικοδομής, με τους διαγωνισμούς προμηθευτών, με τις αναθέσεις. Υπερβάσεις, έργα στον ξάδερφο, η εταιρεία της συζύγου τροφοδοτεί την υπηρεσία όπου δουλεύει ο σύζυγος. Και τούμπαλιν. Ο θρίαμβος του πλάγιου δρόμου. Μια ανθούσα αγορά στο πλάι των θεσμών, των υπουργείων, των κανόνων.
Η Ελλάδα υπήρξε (και εξακολουθεί να είναι) μια νεοφιλελεύθερη χώρα προτού καν ο Φρίντμαν εφαρμόσει στη Χιλή του Πινοσέτ την οικονομική του γενοκτονία. Κράτος, κρατισμός, Δημόσιο! Αστεία πράγματα. Η αγορά στον τόπο μας αυτορυθμίζεται εκμεταλλευόμενη ένα αργό και αντιλειτουργικό κανονιστικό πλαίσιο που, επειδή εμποδίζει, «γρασσάρεται». Το ατύχημα, τόσο το λάδωμα όσο και το τραύμα, είναι αλληλοτροφοδοτούμενες ενέργειες, γεγονότα έξω απ’ τους νόμους, αλλά μέσα στους κανόνες.
Η περίεργη, πειρατική αγορά ξέρει να τρυπώνει και να βρίσκει διόδους, φλέβες, τριχοειδή αγγεία, πόρους. Εκμεταλλεύεται κενά και παράγοντες που γεμίζουν τις καρέκλες, παράγει μια μορφή πλούτου. Πρόκειται για μια μορφή αγοράς πολύ κοντά στις κοινωνικές ανάγκες. Ενεργοποιεί όλη τη διαθέσιμη επινοητικότητα, την όσφρηση, την αίσθηση προσανατολισμού, την υπομονή και τη βιασύνη. Και τη φρίκη επίσης.
