Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
21.1°C24.7°C
2 BF 40%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
22 °C
18.6°C23.8°C
3 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C23.2°C
2 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.9°C22.4°C
2 BF 52%
ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Η πορεία της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Η πορεία της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης

Την 1η Ιανουαρίου του 2001 η Ελλάδα έγινε μέρος του οράματος που θα έφερνε πιο κοντά τους λαούς της Ευρώπης, του ευρώ. Όσοι τότε ήταν κατά της ένταξης θεωρούνταν γραφικοί και οπισθοδρομικοί. Η αλήθεια είναι ότι με τα τότε δεδομένα ήταν εύκολο να χαρακτηριστείς γραφικός αφού όλα έμοιαζαν ευοίωνα: Χαμηλά επιτόκια, αξιόπιστη κεντρική τράπεζα και ένα σκληρό νόμισμα.

Το ευρώ στηρίχτηκε στη θεωρία των “άριστων νομισματικών περιοχών” του Robert Α. Mundell. Σήμερα η Ευρωζώνη, έχοντας εγκαταλείψει πλήρως εκείνη τη θεωρία, διαμορφώνει μια δική της, που βασίζεται στις εξής αρχές:

Ευελιξία των μισθών: Αν μια χώρα έρθει αντιμέτωπη με την οικονομική κρίση, οι μισθοί θα πρέπει να είναι ευέλικτοι, ώστε οι εργαζόμενοι να μειώσουν τις μισθολογικές τους απαιτήσεις, αποδεχόμενοι μικρότερους μισθούς. Έτσι το πρόβλημα της ανεργίας λύνεται. Βάσει αυτής της αρχής προκύπτει η πάγια θέση των δανειστών για μείωση ή και κατάργηση του κατώτατου μισθού. Στα χρόνια των Μνημονίων όμως, έχει αποδειχτεί ότι η μείωση του κατώτατου μισθού μείωσε την κατανάλωση, με αποτέλεσμα η χώρα να μπαίνει σε έναν φαύλο κύκλο ανεργίας.

Κινητικότητα της εργασίας: Ο δεύτερος μηχανισμός που μπορεί να επαναφέρει τη χώρα στην προ κρίσης κατάσταση είναι η κινητικότητα της εργασίας. Σύμφωνα με αυτή την υπόθεση, οι άνεργοι μιας χώρας μεταναστεύουν προς άλλες χώρες της Ευρωζώνης, με αποτέλεσμα τη μείωση της ανεργίας. Παρόλο που από την Ελλάδα έχουν φύγει εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες, εκ των οποίων οι περισσότεροι νέοι1, η ανεργία αγγίζει μεγέθη που απέχουν πολύ από το φυσιολογικό. Συνεπώς, ναι μεν υπάρχει σχετική κινητικότητα, αλλά δεν είναι αρκετή για να επαναφέρει το ποσοστό ανεργίας.

Κοινή παραγωγική δομή: Ίσως η βασικότερη αρχή μιας νομισματικής ένωσης. Για να μην υπάρχουν ασύμμετρες καταστάσεις (μια χώρα να αντιμετωπίζει ύφεση, ενώ μια άλλη όχι), θα πρέπει όλες οι χώρες της Ευρωζώνης να έχουν κοινή παραγωγική δομή. Ας πάρουμε, π.χ., τη σημερινή κατάσταση. Η ανεργία στην Ελλάδα ανέρχεται στο 30%, ενώ στη Γερμανία κυμαίνεται σε φυσιολογικά ποσοστά. Το πρόβλημα της ανεργίας λύνεται με το να εισέλθει νέο χρήμα στην αγορά, έτσι ώστε να τερματιστεί η στασιμότητα εφόσον ο ιδιωτικός τομέας δεν κινείται. Αν η ΕΚΤ τυπώσει νέο χρήμα για να λυθεί το πρόβλημα της Ελλάδας, θα δημιουργηθούν πληθωριστικές πιέσεις στη Γερμανία. Έτσι, η λύση του ενός γίνεται πρόβλημα του άλλου.

Μετακίνηση των βιομηχανιών κοντά στις τελικές αγορές: Ένα από τα βασικά επιχειρήματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ήταν η υπόθεση ότι οι βιομηχανίες που εξάγουν τα προϊόντα τους εκτός Ευρώπης θα μεταφερθούν στην περιφέρεια, έτσι ώστε να βρίσκονται πιο κοντά στις τελικές τους αγορές. Κάτι τέτοιο όμως δεν έγινε ποτέ· άλλο ένα επιχείρημα που αποδομήθηκε.

Γίνεται ξεκάθαρο, λοιπόν, ότι το ευρώ θα λειτουργούσε σωστά μόνο αν σε αυτό συμμετείχαν 4-5 χώρες. Η Ευρωζώνη σήμερα έχει 19 χώρες - μέλη. Ο λόγος για τον οποίο εντάχθηκαν τόσες χώρες στο κοινό νόμισμα, δεν είναι άλλος από τη συναλλαγματική ισοτιμία. Αν συμμετείχαν μόνο 4-5 χώρες, το ευρώ θα ήταν ένα πολύ ακριβό νόμισμα και ένα ακριβό νόμισμα έχει αρνητικές επιπτώσεις στις εξαγωγές.

Οι βασικές αρχές της θεωρίας που ενέπνευσε το όραμα της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ)2 δεν ισχύουν σήμερα και η θεωρία που εκπόνησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οδηγεί σε αδιέξοδα. Η αποτυχία της ευρωζώνης προκύπτει από την ένταξη διαφορετικών οικονομιών και διαφορετικών λαών. Η κρίση της Ευρωζώνης δεν προκύπτει από τις ασυγχρόνιστες οικονομίες, που μπορούν να συγχρονιστούν μέσω μεταρρυθμίσεων, αλλά από το γεγονός ότι αυτές είναι τόσο διαφορετικές, που σε κάθε κρίση, μικρή ή μεγάλη, θα δημιουργούνται τα ίδια προβλήματα.

1 «Από το 2008 μέχρι το 2013, σχεδόν 223.000 νέοι ηλικίας 25-39 ετών εξήλθαν μόνιμα από τη χώρα. Είναι η γενιά που επηρεάστηκε περισσότερο από την κρίση, γνωστή ως “generation E” (expats) ή 'generation G' (young, talented and Greek) ή 'generation We'», (βλ. Έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για το 2015, http://www.bankofgreece.gr/BogEkdoseis/ekthdkth2015.pdf)

2 http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/emu/index_el.htm

* Ο Σάκης Φέκας είναι φοιτητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κρήτης

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL