Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.7°C24.6°C
2 BF 54%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
18.0°C24.3°C
2 BF 53%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C20.9°C
4 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
19.9°C20.8°C
3 BF 56%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.4°C23.9°C
2 BF 35%
ΠΟΛΥ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ / Νεοφιλελεύθεροι καλικάντζαροι
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΠΟΛΥ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ / Νεοφιλελεύθεροι καλικάντζαροι

Το Δωδεκαήμερο έρχεται και τα δαιμόνια κυριεύουν την πλάση. Στις μέρες μας, πέρα από τα ευρωπαϊκά νεοφιλελεύθερα δαιμόνια, έχουμε και τα ντόπια. Είναι οι καλικάντζαροι της πολιτικής και κοινωνικής ζωής, που έχουν κατσικωθεί χρόνια τώρα στον σβέρκο του λαού και της πατρίδας.

Ας τους αφήσουμε στην άκρη για λίγο κι ας προσπαθήσουμε να τους ξορκίσουμε μέσα από τα παραδομένα δρώμενα του λαού. Τα Ραγκουτσάρια, τους Μωμόγερους, τα Πίζιλα. Δρώμενα - μακρινοί απόγονοι του αρχαιοελληνικού Πάνα και των Σατύρων, των «δαιμόνων» δηλαδή της ελληνικής μυθολογίας, που ενέπνευσαν και ένα ξεχωριστό είδος θεατρικού έργου, το «σατυρικό δράμα», ζωντανεύουν τέτοιες μέρες σε πολλές γωνιές της ελληνικής γης.

Τα Ραγκουτσάρια, με καταγωγή από τα αρχαία Χειμερινά Διονύσια, τα συναντάμε κυρίως στη Μακεδονία αλλά και τη Θεσσαλία, όπου παρέες μεταμφιεσμένων με προβιές και αυτοσχέδιες μάσκες, ξορκίζουν τα κακά πνεύματα που δρουν ανεξέλεγκτα στον επάνω κόσμο με τη γέννηση του Χριστού και εξαφανίζονται με τα Θεοφάνια, όταν αγιαστούν ξανά τα νερά. Ο μανδύας των αγιασμένων υδάτων, περιέβαλε το έθιμο κατά τους βυζαντινούς χρόνους, όταν οι λατρευτικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων ήρθαν σε αντίθεση με τη χριστιανική θρησκεία. Στις μέρες μας έχουν εξελιχθεί σε ένα καρναβάλι μεταμφιεσμένων όπου για ένα τριήμερο (6, 7 και 8 Ιανουαρίου) οργανώνεται στους δρόμους και στις πλατείες της «πρωτεύουσας του εθίμου», της Καστοριάς δηλαδή, ένα τρικούβερτο γλέντι. Πλανόδιοι μουσικοί, με χάλκινα και κρουστά όργανα συνοδεύουν τον χορό των συμμετεχόντων και ντύνουν μουσικά τα σκωπτικά και άσεμνα άσματα στα οποία επιδίδονται κάτω από τις μάσκες τους ευυπόληπτοι πολίτες της περιοχής και όχι μόνο.

Το έθιμο των Μωμόγερων έρχεται από τον Πόντο, και αποτελεί ένα ξεχωριστό δείγμα λαϊκού εθιμικού θεάτρου. «Τα Μωμό έρα ξαν εφάνθαν! Εξέβαν σα στράτας και λάσκουνταν άμον παλαλοί!». Δηλαδή: «Οι Μωμόγεροι ξαναφάνηκαν! Βγήκαν στους δρόμους και τριγυρνάν σαν παλαβοί». Υπάρχει ρεπερτόριο έργων, με πιο γνωστό το «Δικαστήριον», όπου δρουν ως ρόλοι ο Αλογάς, ο Κιζίρ (κλητήρας), ο Δίκωλον (αδελφός του Κιζίρ, που κουβαλά στην πλάτη του νεκρό τον άλλο αδελφό του), ο Κατής (Δικαστής), ο Διάβολον, ο Γιατρόν, η Νύφε και άλλοι πολλοί. Τα κοστούμια της παράστασης είναι καμωμένα από τομάρια λύκων ή τράγων, φέρουν οπλισμό και έχουν τη μορφή γέρων. Η ίδια η ονομασία παραπέμπει άλλωστε σε μίμους γέρους. Αυτό το λαϊκό θεατρικό είδος διατηρείται ακόμα ζωντανό στα χωριά Πλατανιά και Σιταγροί της Δράμας, ενώ παραστάσεις του έχουν δοθεί και στην Αθήνα, την Έδεσσα, στα Γιαννιτσά και αλλού.

Τα Πίζιλα, οι καλικάντζαροι δηλαδή, έρχονται κι αυτοί από τον Πόντο. Σύμφωνα με τις παραδομένες δοξασίες, από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα, τα Πίζιλα είναι εδώ για να ενοχλούν τους ανθρώπους. Τα παιδιά, και ιδιαίτερα τα αβάπτιστα, ήταν ο κύριος στόχος τους. Αλλά και οι λεχώνες, οι νεόνυμφες και γενικά τα αδύναμα άτομα. Προκαλούσαν ζημιές στο νοικοκυριό, στα ζώα, τα εργαλεία του γεωργού ή του μάστορη. Κανένας δεν έβγαινε το βράδυ για δουλειές έξω από το σπίτι, ενώ απέφευγαν να πετάξουν νερά έξω κατά τις νυχτερινές ώρες. Τα Φώτα όμως, με τον αγιασμό των υδάτων, τα Πίζιλα εξαφανίζονταν και η ζωή ξανάβρισκε την κανονικότητά της.

Για να επανέλθουμε στα καθ' ημάς. Τι θα κάνουμε λοιπόν με τους καλικάντζαρους της εποχής μας; Πότε επιτέλους θα τελειώσει το δικό μας Δωδεκαήμερο ταλαιπωρίας που κρατάει από το 2010 κι ακόμα παρά πίσω; Αλήθεια. Είναι δυνατά τα ευρωπαϊκά νεοφιλελεύθερα Πίζιλα. Και έχουν και τους συμμάχους τους εδώ, στον «πάνω κόσμο». Αυτούς που είναι έτοιμοι να υπηρετήσουν. Αυτούς που διαλαλούν ότι θα κάνουν ότι τους ζητήσουν τα Πίζιλα κι ακόμα τόσα! Αυτούς που έφεραν στη χώρα τους εν λόγω καλικάντζαρους και που κουνούν το δάχτυλο ανερυθρίαστα και χαιρέκακα. Αυτούς που εν τέλει θα πληρωθούν με το νόμισμα που τους αξίζει.

Αυτούς που θα ξανατραγουδήσουν το «Φεύγετε να φεύγωμε - τι έρχεται ο τρελόπαπας - με την αγιαστούρα του - και με τη μαγκούρα του».

Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής στην Περιφέρεια Αττικής

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL