Τα Χριστούγεννα θεωρείται, βέβαια, χριστιανική γιορτή, που έχει όμως πάρει κοσμικό χαρακτήρα για τους περισσότερους. Έχει διαμορφωθεί σαν οικογενειακή γιορτή, ημέρα χαράς και ανταλλαγής δώρων. Ασφαλώς, για την εξέλιξη αυτή, που επεκτείνεται συνεχώς, μεγάλο ρόλο παίζουν οι κάθε είδους έμποροι, εφόσον κάνουν χρυσές δουλειές τις μέρες αυτές. Και όσο αυξάνεται η κατανάλωση, τόσο συνεχίζει να ευρύνεται η γιορτή.
Στον πολυπολιτισμικό Καναδά, βλέπει κανείς, αυτές τις μέρες, ειδικά φωταγωγημένους δρόμους, καταστήματα και σπίτια, χριστουγεννιάτικα δέντρα, αγιοβασίληδες με ή χωρίς έλκηθρα που τα σέρνουν τάρανδοι, ενώ τα ραδιόφωνα παίζουν συνεχώς χριστουγεννιάτικα τραγούδια και ύμνους, τόσο μελωδικούς, που όλοι τούς σιγοτραγουδούν. Ακόμη και κινηματογραφικές ταινίες παράγονται κάθε τόσο γύρω από τις γιορτές των Χριστουγέννων, που διαρκούν μέρες.
Καμιά άλλη γιορτή, θρησκευτική, πολιτιστική ή εθνική, δεν είναι τόσο δημοφιλής όσο τα Χριστούγεννα. Μάλιστα, υπάρχει δυσαρέσκεια από πολλούς χριστιανούς (έστω και κατ’ όνομα!), διότι εδώ έχουν μετατρέψει την ευχή “Merry Christmas” (Καλά Χριστούγεννα) στην ευχή “Season’s Greetings” (κάτι σαν «Καλή Γιορτινή Εποχή») ή έστω και “Happy Holidays” (Καλές Γιορτές), αποφεύγοντας τη λέξη Χριστούγεννα για να μη θιγούν οι μη χριστιανοί...
Στα ελληνικά η λέξη «Χριστούγεννα» σημαίνει, βέβαια, «γέννηση του Χριστού», στα δε αγγλικά “Christmas” σημαίνει “Christ’s mass”, δηλαδή «λειτουργία του Χριστού». Είναι, όμως, όντως η 25η Δεκεμβρίου η γενέθλια ημέρα του Χριστού;
Δεν υπάρχει καμιά απόδειξη ή ένδειξη ότι ο Ιησούς γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου, δεδομένου ότι, εκτός της Βίβλου, που δεν είναι ιστορικό κείμενο, δεν υπάρχει άλλη αναφορά στη γέννηση ή τη ζωή του. Σύμφωνα με μερικούς θεολόγους, ο πιθανότερος μήνας γέννησής του είναι ο Σεπτέμβριος. Μα, τότε, πώς ορίστηκε η 25η Δεκεμβρίου;
Η πρώτη χριστιανική Εκκλησία δεν γιόρταζε τα γενέθλια του Ιησού. Αυτό έγινε μόλις τον 4ο αιώνα, όχι στη βάση θρησκευτικής ένδειξης, αλλά λόγω ειδωλολατρικών εορτών διαφόρων χωρών. Η 25η Δεκεμβρίου ήταν μεγάλη γιορτή για Έλληνες, Αιγύπτιους, Βαβυλώνιους, Πέρσες, Μεσοποτάμιους, Ινδούς, Ρωμαίους κ.ά. Ήταν η γενέθλια ημέρα θεών ή ημιθέων τους και οργανώνονταν μεγάλες εορταστικές εκδηλώσεις. Οι πιο γνωστοί τέτοιοι θεοί και ημίθεοι ήταν οι Ώρος και Όσιρις στην Αίγυπτο, Άττις στη Φρυγία, Κρίσνα στην Ινδία, Μίθρα στην Περσία, Διόνυσος, Ερμής, Ηρακλής, Προμηθέας στην Ελλάδα, Βάκχος στη Ρώμη κ.ά.
Κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο, 21-22 Δεκεμβρίου, έχουμε τη μικρότερη μέρα και τη μεγαλύτερη νύχτα. Στην αρχαιότητα, που ο κόσμος ζούσε κυρίως από τους καρπούς της γης, ο χειμώνας ήταν, φυσικά, εποχή ανέχειας. Από το τέλος του καλοκαιριού, που η γη απέδιδε πλούσιους καρπούς, βαθμιαία κρύωνε ο καιρός, μίκραιναν οι μέρες και ο ήλιος ήταν σαν να τους εγκατέλειπε. Δεδομένου ότι ο ήλιος έπαιζε σπουδαίο ρόλο στη ζωή τους, τον λάτρευαν σαν θεό. Όταν, λοιπόν, έφτανε να φωτίζει τόσο λίγο τις μέρες εκείνες, του απηύθυναν προσευχές για να ξαναγυρίσει, να τους ζεστάνει και να τους δώσει τροφή.
Έπειτα από τις λιτανείες και τα παρακάλια τους, ο ήλιος άρχισε σιγά - σιγά να ξαναεμφανίζεται και να διαρκεί όλο και περισσότερο κάθε μέρα. Τότε οργάνωναν μεγάλες γιορτές για τον ζωοδότη θεό...
Οι πρώτοι χριστιανοί ζούσαν πολύ λιτά, χωρίς διασκεδάσεις. Η νέα θρησκεία είχε, βέβαια, τους οπαδούς της, αλλά δεν είχε αγκαλιάσει ακόμη μεγάλους πληθυσμούς. Οι δυτικοί ιερωμένοι σκέφτηκαν τότε έναν τρόπο να τους προσελκύσουν. Δημιούργησαν, λοιπόν, τα γενέθλια του Ιησού στις 25 Δεκεμβρίου, ώστε οι διάφοροι λαοί να συνεχίσουν τις γιορτές τους, αλλά για έναν άλλο θεό! Η αλλαγή έτσι θα γινόταν πολύ πιο ομαλά και ο κόσμος θα συνέχιζε να χαίρεται...
Το 350, ο Πάπας Ιούλιος ανακήρυξε την 25η Δεκεμβρίου ως γενέθλια ημέρα του Χριστού και το 529 ο Ιουστινιανός την ανεκήρυξε ως επίσημη γιορτή.
Έτσι, συνεχίζονταν οι παραδοσιακοί γιορτασμοί του Ποσειδώνα (Σατουρνάλια) των Ρωμαίων, του Διόνυσου για τους Έλληνες κ.ο.κ., ενσωματωμένοι στη νέα θρησκεία, που κέρδιζε αριθμητικά. Στοιχεία εκείνων των γιορτασμών διατηρούνται μέχρι σήμερα.
