Ο όρος χάρτινη τίγρις ανήκει στον Μάο Τσε Τουνγκ. Ο «μεγάλος τιμονιέρης» τον χρησιμοποίησε το 1957, περιγράφοντας τον πολιτικό του αντίπαλο Τσιάνγκ Κάι-Τσεκ που υπερτερούσε συντριπτικά όταν άρχισε ν’ ανθίζει η κινεζική επανάσταση. Το αυτονόητο συμφραζόμενο διαδόθηκε με ταχύτητα αστραπής: λαοί του κόσμου, αυτοί που σας εκμεταλλεύονται και σας τυραννούν, όσο δυνατοί κι αν φαίνονται, δεν είναι ανίκητοι!
Ο Μάο νίκησε, όχι βέβαια γιατί η τίγρις ήταν πράγματι χάρτινη, αλλά γιατί, απέναντι στα τέσσερα εκατομμύρια στρατιώτες που διέθετε ο αντίπαλός του, είχε τη δυνατότητα να συγκροτήσει και ν’ αντιπαρατάξει έναν ακόμα μεγαλύτερο στρατό. Το ζήτημα είναι πόσες στις πόσες φορές υπάρχει αυτή η ευχέρεια στον λιγότερο ισχυρό όταν διεξάγεται μια πολεμική ή πολιτική αναμέτρηση. Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό. Αφορά τη δύσκολη σχέση μας με τις ευρωπαϊκές ελίτ και την ηγεμονική δύναμη που λέγεται Γερμανία.
Αν δούμε από κάποια απόσταση τα όσα συνέβησαν τα δύο τελευταία χρόνια, θα διαπιστώσουμε με έκπληξη το εξής: όλοι τελικά είχαν ένα κάποιο δίκιο. Δίκιο είχε η κυβέρνηση, γιατί, αν τα βροντούσε κάτω και έφευγε ηρωικά απ’ τις διαπραγματεύσεις τον Ιούλιο του 2015, τώρα θα ζούσαμε έναν μεσαίωνα. Αλλά δίκιο είχαν εν μέρει κι οι εξ αριστερών γιατί, από ό,τι φαίνεται, η τακτική που ακολουθούμε τώρα δεν οδηγεί στην απαγκίστρωση από τα Μνημόνια, ούτε στην έξοδο από την κρίση. Τέλος, δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι δίκιο είχαν και οι εκ δεξιών, που δυσπιστούσαν για την όλη διαχείριση του προβλήματος, καταλογίζοντας στην κυβέρνηση ερασιτεχνισμό και άγνοια κινδύνου. Δεν είχαν όλοι βέβαια δίκιο την ίδια χρονική στιγμή. Το θεμελιώδες λάθος ήταν η αρχική εκτίμηση: ότι η τρόικα είναι λίγο-πολύ μια χάρτινη τίγρις.
Ε, λοιπόν, η συγκεκριμένη τίγρις δεν ήταν καθόλου χάρτινη. Αυτό που σίγουρα ήταν είν’ οι αγγέλοι. Ποιοι αγγέλοι; Εκείνοι που δημιούργησαν και εξακολουθούν να αναπαράγουν μια απατηλή εικόνα της πραγματικότητας. Κάτι «ψυχολόγοι, τεχνολόγοι, κοινωνιολόγοι», όπως λένε ειρωνικά στο Οροπέδιο o Μαρκόπουλος και ο ποιητής Κατσαρός. Ας το κάνω πενηνταράκια, για να μην κρυβόμαστε. Προεκλογικά βγήκαν στα παράθυρα διάφορα «σημαίνοντα στελέχη» και «έμπειροι» με ύφος εκατό καρδιναλίων. Οι άγγελοι, οι αρχάγγελοι κι οι προάγγελοι της ανατροπής αποδείχτηκε όμως ότι δεν ήταν τίποτα περισσότερο απ’ αυτό που λένε οι Αμερικανοί: αυτόκλητα τζίνια. Δόλος μπορεί να μην υπήρξε, υπήρξε όμως πολλή, πώς να το πω, ελαφρότης. Ελαφρότητα ασυγχώρητη, ιδιαίτερα από ορισμένους που τώρα ποιούν την νήσσαν...
Ως παθόντες, το ζήτημα είναι να αναγνώσουμε σωστά τη νέα συγκυρία και να πράξουμε αναλόγως. Λέγεται ότι οι πρόωρες εκλογές θα επέφεραν σημαντική επιβάρυνση στην οικονομία. Γράφεται ότι το εκλογικό σώμα, βλέποντας τα στραβά και επηρεαζόμενο από τις δημοσκοπήσεις, θα μπορούσε εύκολα να παγιδευτεί σε έναν καινούργιο μύθο: τη «συμφωνία αλήθειας» του Κυριάκου Μητσοτάκη. Σωστά αυτά. Όμως, από την άλλη πλευρά, η περίτεχνη κατασκευή της «δίκαιας ανάπτυξης» δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως όραμα και αντεπιχείρημα - γιατί μοιάζει απελπιστικά με τη «Δευτέρα Παρουσία» που ευαγγελίζεται το ΚΚΕ. Η σχεδόν μεταφυσική βεβαιότητα ότι το χρέος θα ρυθμιστεί, χωρίς να ληφθούν τελικά νέα μέτρα, δεν μπορεί να είναι ο οδηγός της πολιτικής μας - γιατί έχουμε καεί από κάτι τέτοια.
Στο διά ταύτα: θα πρέπει να τελειώνουμε το συντομότερο με την κουλτούρα του χάρτινου. Αυτό προϋποθέτει άμεση αλλαγή πλεύσης και αναδιατάξεις που υπερβαίνουν τα πλαίσια του τετριμμένου και του «φύγε εσύ, έλα εσύ». Αν αυτό το εγχείρημα φαίνεται βουνό στην κυβέρνηση, τότε, για να μη φτάσει η κατάσταση στο μη παρέκει και για να μη βρεθεί η χώρα στο έλεος των λαϊκιστών της φασιστικής (ή της φασίζουσας) Δεξιάς, η προσφυγή στις κάλπες είναι επιβεβλημένη. Κίνδυνοι και αβεβαιότητες υπάρχουν σε κάθε περίπτωση. Πλην όμως, η Αριστερά έχει καθήκον να σκέφτεται και να ενεργεί με βάση το καλό του τόπου και το συμφέρον της κοινωνίας.
* Ο Σπύρος Γεωργάτος διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
