Μεγάλη συζήτηση γίνεται στις μέρες μας για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Μόνο αθώα ωστόσο δεν είναι η αμφισβήτηση των ΑΠΕ από ορισμένες πλευρές. Δεν έχω καμιά αμφιβολία για την προέλευση του μεγαλύτερου μέρους αυτής της αμφισβήτησης: πιστεύω πως είναι οι μεγάλες εταιρείες πετρελαίου και λοιπών ορυκτών καυσίμων (φυσικό αέριο, ουράνιο και λοιπά πυρηνικά καύσιμα, λιγνίτης κ.λπ.), που αποτελούν τους σημαντικότερους υπεύθυνους για τη μόλυνση του περιβάλλοντος, για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και, κατά συνέπεια, την κλιματική αλλαγή που απειλεί τη συνέχιση της ζωής -της ανθρωπότητας συμπεριλαμβανομένης- πάνω σ’ αυτόν τον πλανήτη που έχει το μοναδικό προνόμιο να φιλοξενεί το θαύμα της ζωής στο έδαφος του. Μ’ άλλα λόγια, για τα κέρδη των εταιρειών αυτών θυσιάζεται ο πλανήτης. Ε, -πώς να το κάνουμε;- πάει πολύ!
Ας γυρίσουμε όμως στις ΑΠΕ. Ό,τι και να πουν, κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει τα εξής:
* Οι ΑΠΕ εκπέμπουν μηδενική -ή σχεδόν- ρύπανση / μόλυνση. Είναι λοιπόν εξαιρετικά φιλικές για το περιβάλλον με τον όρο ότι κατά τη μελέτη/κατασκευή τους θα γίνουν μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, επιστημονικά άρτιες και έντιμες (δηλαδή όχι στην υπηρεσία κερδοσκοπικών συμφερόντων). Αλλιώς μπορεί πράγματι να υπάρξουν ανεπιθύμητες -περιβαλλοντικές ή άλλες- επιπτώσεις, άσχετες κατά κανόνα με αυτήν καθ’ αυτήν την τεχνολογία των ΑΠΕ (κάτι που αποσιωπάται από την κατευθυνόμενη «κριτική»).
* Το κόστος κατασκευής είναι λογικό και το κόστος λειτουργίας εξαιρετικά χαμηλό. Περιορίζεται στη συντήρηση και τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων. Π.χ. στην περίπτωση της Σίφνου -παρεμπιπτόντως είναι το πρώτο νησί μας που οι κάτοικοί του δημιούργησαν ενεργειακό συνεταιρισμό- η εγκατάσταση ενός συστήματος ανεμογεννητριών που θα καλύψει το σύνολο των αναγκών ηλεκτρικής ενέργειας του νησιού θα κοστίσει 37 εκατομμύρια ευρώ και θα δημιουργήσει 15-20 θέσεις εργασίας για τη συντήρηση της εγκατάστασης.
* Η αυτονομία: Η απεξάρτηση από το πετρέλαιο και, επομένως, τις μεγάλες εταιρείες ενέργειας, που, ακόμα κι όταν επενδύουν στις ΑΠΕ και όχι στα ορυκτά καύσιμα, στόχο έχουν το ιδιωτικό κέρδος και όχι το όφελος της κοινότητας.
Από κοινωνική άποψη λοιπόν το σημαντικότερο είναι ότι οι ανανεώσιμες πηγές είναι αποκεντρώσιμες, δηλαδή οι σχετικές επιχειρήσεις μπορούν να διευθύνονται από τοπικούς συνεταιρισμούς, που όχι μόνο δεν στοχεύουν σε κέρδη εις βάρος της κοινωνίας αλλά και αποτελούν μέρος της τοπικής κοινωνίας· άρα τα τυχόν κέρδη επιστρέφονται σ' αυτήν. Εννοείται, αφού αφαιρεθούν φόροι, κόστη λειτουργίας, συντήρησης και εκσυγχρονισμού, κ.λπ.
Αυτό το μη κερδοσκοπικό σύστημα είναι κατοχυρωμένο από τον νόμο 1667/86 περί αστικών συνεταιρισμών, δεδομένου ότι απαγορεύεται η απόκτηση περισσότερων από έξι συνεταιριστικών μερίδων και επιπλέον -ακόμη κι αν κάποιος έχει περισσότερες της μίας μερίδες- δεν έχει παρά μία μόνο ψήφο (αντίθετα απ’ ό,τι συμβαίνει στις Α.Ε. π.χ., όπου οι ψήφοι είναι ανάλογες με τις μετοχές).
Αυτοί οι όροι σημαίνουν ότι κανένας πλούσιος και καμιά ολιγαρχία δεν μπορούν να ελέγξουν τον συνεταιρισμό. Ο συνεταιρισμός ελέγχεται από τη γενική συνέλευση και τα όργανα που τον διοικούν στο διάστημα μεταξύ δύο συνελεύσεων. Φυσικά δεν αρκεί να διατυπώνονται αυτά στο καταστατικό· χρειάζονται και μέτρα για την εφαρμογή τους στην πράξη. Το θέμα αυτό όμως δεν είναι της παρούσης.
Το ιδιαίτερα απογοητευτικό είναι ότι μια μερίδα της ελληνικής Αριστεράς συμμετέχει στη χορωδία δυσφήμησης των ΑΠΕ. Αντί να υποστηρίξει πολιτικές άρσης των προβλημάτων, ενώνει τη φωνή της με εκείνες που υπηρετούν σκοπιμότητες. Υπηρετούν δηλαδή συμφέροντα των εταιρειών πετρελαίου κυρίως, των εταιρειών δηλαδή που συντομεύουν τη ζωή μας αλλά και το θαύμα της ζωής σ' ολόκληρο τον πλανήτη!
Μίλησα για προβλήματα, και φυσικά υπάρχουν. Δεν είναι όμως τεχνικά, είναι κοινωνικά: όπου την επένδυση αναλαμβάνουν μεγαλοεπιχειρηματίες, δεν ασχολούνται σοβαρά με τις επιπτώσεις της επένδυσης στην πανίδα και τη χλωρίδα, όπως το είδαμε τόσο χαρακτηριστικά στην περίπτωση της Χαλκιδικής αλλά και σε επενδύσεις σε ΑΠΕ από μεγάλες εταιρείες. Αυτό όμως οφείλεται στην απουσία θετικής εμπλοκής της κοινωνίας στην εκάστοτε επένδυση.
Αν η επένδυση ήταν στα χέρια τοπικών παραγωγικών συνεταιρισμών (ενεργειακών ή μη αδιάφορο), τότε φυσικά οι συνεταίροι / κάτοικοι θα φρόντιζαν να αποφύγουν οποιαδήποτε ανεπιθύμητη -περιβαλλοντική ή άλλη- επίπτωση. Αυτό ακριβώς έγινε στη Σίφνο με αποτέλεσμα να ανέβει κάπως το κόστος. Φαντάζεται κανείς τον ιδιώτη επενδυτή να πράττει ανάλογα;
Η αριστερή μας κυβέρνηση πρέπει να τα λάβει όλα αυτά σοβαρά υπόψη. Πρόκειται για την παραγωγική ανασυγκρότηση!
* Ο Ανδρέας Δάνος είναι αρχιτέκτων, μέλος του Ενεργειακού Συνεταιρισμού Σίφνου
* Στο κείμενο με τίτλο “Φτιασιδώματα” ("Συναντήσεις", Τρίτη 13.12.16), ο Δαίμων χτύπησε μία λέξη: το “ΕΚΤΕΘΕΝΤΕΣ” να διαβαστεί στο ορθό: “ΕΚΤ/ΘΕΝΤΕΣ” (δηλ. εκτελεσθέντες). Εδώ το link και με τη φωτογραφία τεκμηρίωσης από το ηρώο Βυρώνειας Σερρών: /article/10811/7727836/phtiasidomata#
