Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
14.5°C19.6°C
3 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
13.5°C17.7°C
1 BF 73%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
14.3°C16.6°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
14.8°C18.0°C
1 BF 58%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
16.3°C16.3°C
1 BF 65%
ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Οι ανισότητες ως κινητήρια δύναμη αλλαγής
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Οι ανισότητες ως κινητήρια δύναμη αλλαγής

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 μέχρι σήμερα το κυρίαρχο δόγμα στην οικονομική σκέψη είναι το μονεταριστικό, που αποτελεί την οικονομική προέκταση του νεοφιλελευθερισμού. Η άποψη των υποστηρικτών του είναι η εξής: Η οικονομική πολιτική θα πρέπει να έχει ως βασικό στόχο την ανάπτυξη και όχι την αναδιανομή του πλούτου, αφού η αναδιανομή θα λειτουργήσει ως αντικίνητρο για τις επιχειρήσεις.

Έγκυρες μελέτες όμως αποδεικνύουν ακριβώς το αντίθετο. Ο Τομά Πικετί υποστηρίζει ότι ο συσσωρευμένος πλούτος από μη παραγωγικές διαδικασίες, π.χ. το χρηματιστήριο, δεν διοχετεύεται προς τα κάτω. Έτσι, ενώ κάποια μέλη της κοινωνίας βλέπουν το εισόδημά τους να αυξάνεται, κάποιοι άλλοι το βλέπουν να μένει σταθερό ή και να μειώνεται.

Αναμφίβολα οι πολιτικές λιτότητας που εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη έχουν οδηγήσει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού να βλέπει το εισόδημα του να μειώνεται δραματικά. Το πρόβλημα δεν αφορά μόνο τις χώρες του Νότου, αλλά και τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης. Οπότε από τη μια έχουμε τη μεγάλη συσσώρευση κεφαλαίου, λόγω των υψηλής αξίας κάποιων χρηματοπιστωτικών προϊόντων, και από την άλλη τις πολιτικές λιτότητας που πλήττουν κυρίως τα χαμηλότερα στρώματα της κοινωνίας. Η ανισότητα αποτελεί κοινό τόπο για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες.

Απόρροια των όλο και μεγαλύτερων εισοδηματικών ανισοτήτων είναι η αγανάκτηση των πολιτών. Η Ελλάδα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα για να το δούμε. Στη χώρα μας υπήρχε πολύ σκληρός δικομματισμός για δεκαετίες, ο οποίος έσπασε μετά το πρώτο Mνημόνιο. Ο ΣΥΡΙΖΑ εκλέχθηκε κυβέρνηση με βασικότερο αίτημα να πληρώσουν αυτοί που επί πέντε χρόνια δεν είχαν πληρώσει το δικό τους μερίδιο στην κρίση. Επομένως θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι ανισότητες που προκάλεσαν τα Μνημόνια είναι αυτές που έφεραν τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία.

Το καλοκαίρι είδαμε τη Βρετανία να αποχωρεί από την Ε.Ε. Κάτι το οποίο δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό, είναι ότι στην Αγγλία, από τις ημέρες της Μάργκαρετ Θάτσερ και μετά, οι εισοδηματικές ανισότητες είχαν αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό. Όλα αυτά τα χρόνια, λοιπόν, ενώ οι Άγγλοι έβλεπαν τα εισοδήματά τους να μειώνονται, συσσωρευόταν αγανάκτηση η οποία εκδηλώθηκε στο δημοψήφισμα. Το να ρίξεις τις ευθύνες για το Brexit στο προσφυγικό είναι αρκετά επιφανειακό. Η Ε.Ε. ήταν απλά ο αποδιοπομπαίος τράγος.

Μια αντίστοιχη περίπτωση είναι και η εκλογή του Τραμπ. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 ο νεοφιλελευθερισμός είναι η μόνη σταθερά στην οικονομική πολιτική των ΗΠΑ. Μεγάλες τράπεζες και ένας ισχυρός χρηματοπιστωτικός τομέας είναι αυτό που χαρακτηρίζει την οικονομία της. Μετά το 2008 οι ρυθμοί ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας ήταν πολύ μικροί με αποτέλεσμα ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας να μείνει πίσω. Έτσι η περαιτέρω αύξηση των ανισοτήτων έφερε στην επιφάνεια τους φόβους και την αγανάκτηση απέναντι στο σύστημα. Δεν είναι λάθος λοιπόν να πούμε πως οι ταξικές διαφορές ριζοσπαστικοποιούν τους λαούς προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση.

Δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε τι μπορεί να συμβεί και στην Ευρώπη. Ακολουθεί μια σειρά από εκλογικές αναμετρήσεις με κρισιμότερη τις προεδρικές εκλογές της Γαλλίας. Στην Γαλλία όπως και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης εδώ και χρόνια εφαρμόζονται πολιτικές λιτότητας. Δεν είναι τυχαίο ότι η Λεπέν έχει επανειλημμένα αρθρώσει λόγο κατά της λιτότητας. Στη Γαλλία, όπως και στην Ελλάδα, η λιτότητα τείνει να εξαφανίσει τη μεσαία τάξη με αποτέλεσμα να αλλάξουν οι συσχετισμοί δυνάμεων. Είναι λοιπόν η μείωση του βιοτικού επιπέδου των πολλών και η ευημερία των λίγων που αλλάζουν τα δεδομένα.

Ο νεοφιλελευθερισμός όμως έχει φτάσει στα όριά του και αυτό γιατί δεν είναι πλέον πολιτικά διαχειρίσιμος.

Σάκης Φέκαςφοιτητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κρήτης

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL