Η παρατεταμένη περίοδος κοινωνικής και οικονομικής κρίσης στην χώρα μας είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία συνεργατικών - συνεταιριστικών εγχειρημάτων -κυρίως με βάση τις αρχές της Αλληλέγγυας, Κοινωνικής και Συνεργατικής Οικονομίας- από ανθρώπους που θέλησαν να ξεφύγουν από την ανεργία, τη μαύρη εργασία ή τους χαμηλούς μισθούς και να ανοίξουν τα φτερά τους, παρά το εξαιρετικά δύσκολο οικονομικό περιβάλλον.
Η κοινωνική οικονομία εμφανίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες για τους εργαζόμενους από τη λειτουργία και την ανάπτυξη του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής. Οι ρίζες της βρίσκονται στις αντιλήψεις των ουτοπικών σοσιαλιστών. Σημαντικό ρόλο στη θεμελίωσή της διαδραμάτισε ο Κάρολος Ζιντ, ο οποίος πρωτοστάτησε στη δημιουργία καταναλωτικών συνεταιρισμών.
Πρόσφατα κατατέθηκε από την κυβέρνηση και ψηφίστηκε ο νόμος για την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία, αποδεικνύοντας έτσι πως περιλαμβάνεται στον κεντρικό κυβερνητικό σχεδιασμό. Οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις μπορούν να αποτελέσουν μια ουσιαστική λύση στην ανεργία, αλλά και να καλλιεργήσουν μια πιο ισότιμη και ανθρώπινη οικονομική δραστηριότητα. Πέραν των γνωστών, μέχρι σήμερα, Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (ΚΟΙΝΣΕΠ), εισάγεται ένα νέο νομικό πρόσωπο, ο Συνεταιρισμός Εργαζομένων: συνεταιριστική σύμπραξη τριών τουλάχιστον φυσικών προσώπων που συνεταιρίζονται για να βιοποριστούν από την εργασία τους.
Η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία προάγει το συλλογικό επιχειρείν, δίνει ευκαιρίες σε όλους εκείνους που θέλουν να εργαστούν ή να δημιουργήσουν και δεν μπορούν ή δε θέλουν να το κάνουν με τον κλασικό τρόπο στον ιδιωτικό τομέα. Διαφοροποιείται από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα επειδή οι δραστηριότητες που αναπτύσσει δίνουν προτεραιότητα στον αξιοπρεπή βιοπορισμό των εργαζομένων, στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στην κάλυψη των κοινωνικών αναγκών, και οι δραστηριότητες που αναπτύσσονται δεν έχουν ως αυτοσκοπό την επιθετική κερδοφορία.
Η ΚΑΛΟ δεν είναι μια ακόμη προνοιακή πολιτική για τους ευάλωτους. Είναι όμως εναλλακτικός τρόπος οικονομικής δραστηριότητας, φιλικός προς τις ευάλωτες ομάδες γιατί αναγνωρίζει τον αποκλεισμό τους από τον ιδιωτικό τομέα.
Η συμμετοχή των εργαζομένων υπάρχει σε όλα τα στάδια της παραγωγής, στη δημοκρατική λήψη αποφάσεων και στον δημοκρατικό έλεγχο των μελών. Επίσης υπάρχει μέριμνα για δίκαιη κατανομή του οικονομικού αποτελέσματος ώστε να διασφαλίζονται αξιοπρεπή εισοδήματα, επανεπένδυση των πλεονασμάτων για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και χρηματοδότηση άλλων εγχειρημάτων. Μιλάμε λοιπόν για συνεργατική οργάνωση της παραγωγής, της διανομής και της κατανάλωσης με όρους Δημοκρατίας, ισοτιμίας και αλληλεγγύης. Με τους παραπάνω τρόπους ορίζονται οι όροι αμοιβών, συμμετοχής, διανομής και επανεπένδυσης των κερδών.
Απευθύνεται στους νέους με τα πολλά προσόντα και την υψηλή εξειδίκευση, στους άνεργους, στους εργαζόμενους που δουλεύουν πολύ και πληρώνονται λίγο, στους εργαζόμενους των επιχειρήσεων που τις έχουν εγκαταλείψει οι ιδιοκτήτες τους και βλέπουν δυνατότητες να δουλέψουν οι ίδιοι συλλογικά και στους μικροεπιχειρηματίες που αντιμετωπίζουν το φάσμα της χρεοκοπίας και του λουκέτου.
Στόχος της προσπάθειας αυτής είναι η ανάπτυξη της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας ως αυτόνομης παραγωγικής δραστηριότητας, που μπορεί να αναλαμβάνεται από όλους τους πολίτες σε όλες τις οικονομικές δραστηριότητες.
* Η Ευαγγελία Μανιτσούδη είναι εκπαιδευτικός, υπεύθυνη δικαιωμάτων και αλληλεγγύης Ν.Ε. ΣΥΡΙΖΑ Χίου
