1972, φθινόπωρο, πέμπτος χρόνος της στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα, της διακυβέρνησης από τη χούντα όπως λέγεται. Κι αυτοί τριτοετείς φοιτητές του Φυσικού, εκεί στα σκαλάκια της Σόλωνος 104 και στο απέναντι καφενεδάκι, να τρώνε στα διαλείμματα σάντουιτς συζητώντας το πολιτικό ζήτημα... χαμηλόφωνα για τον φόβο των Ιουδαίων, δηλαδή του ασφαλίτη που τους παρακολουθούσε ή του συμφοιτητή που τους κάρφωνε.
Είχε μπει ο Οκτώβρης όταν ακούστηκε πως θα γίνουν φοιτητικές εκλογές. Εκλογές; Λέξη απαγορευμένη για τους χουντικούς. Αλήθεια, τι έπαθαν; Μήπως μπλοφάρουν. Κι όμως ήταν αλήθεια, προκηρύχθηκαν φοιτητικές εκλογές. Την απορία όλων διαδέχτηκε ο ενθουσιασμός. Τώρα θα δουν τι θα πάθουν οι διορισμένοι τους στα Φοιτητικά Συμβούλια. Πανωλεθρία, μόλις δουν το αποτέλεσμα της φοιτητικής ψήφου. Μόνον κάποιοι παλιοί αγωνιστές, με γκρίζους κροτάφους και σκαμμένα απ’ τις κακουχίες πρόσωπα, κρατούσαν επιφυλάξεις, χωρίς όμως και να απογοητεύουν τα νέα παιδιά.
Πριν στηθούν οι κάλπες άρχισαν οι κινήσεις. Το ψηφοδέλτιο ήταν ενιαίο, αλλά με δύο ουσιαστικά παρατάξεις: Οι διορισμένοι χουντικοί από τη μια και οι δημοκρατικοί όλου σχεδόν του πολιτικού φάσματος από την άλλη. Πηγαίναμε στις εκλογές με βέβαιο το αποτέλεσμα. Στους 512 φοιτητές του Φυσικού Αθηνών που ψήφισαν, όλοι είχαν την πεποίθηση ότι η συντριπτική πλειοψηφία θα ψήφιζε τους δημοκρατικούς. Κανένας διορισμένος χουντικός δεν έπρεπε να δικαιωθεί και με τη φοιτητική ψήφο.
Αργά το απόγευμα άρχισε η καταμέτρηση στο κατάμεστο αμφιθέατρο. Το αποτέλεσμα, κόλαφος. Η δημοκρατική ομάδα δεν πήρε ούτε 100 ψήφους.
«Καλά, τι έγινε ρε παιδιά; 50 και μόνον είμαστε η παρέα μας». Αργότερα μαθεύτηκε ότι, μετά το τέλος της ψηφοφορίας, όταν έγινε ένα διάλειμμα για να ξεκουραστεί δήθεν η διορισμένη εφορευτική επιτροπή, οι ασφαλίτες άλλαξαν... ολόκληρη την κάλπη.
Την πρόσκαιρη απογοήτευση διαδέχτηκε το πείσμα. Την ιδέα είπε ο Μιχάλης, ένας από τους υποψήφιους, συμφοιτητής από την Κύπρο: «Θα μαζέψουμε υπογραφές. Θα δηλώσουμε με την υπογραφή μας ότι ψηφίσαμε τους δημοκρατικούς, συγκεκριμένα ονόματα. Αν μαζέψουμε περισσότερες από 100 θα τα πάμε στο Πρωτοδικείο, στους δημοσιογράφους, θα γίνει ντόρος. Θα ακυρωθούν οι νόθες εκλογές».
Η ιδέα ήταν καλή, αλλά ο κίνδυνος δεδομένος.
“Ρε Μιχάλη”, είπε ο Θανάσης, “ποιος θα μαζεύει τις υπογραφές και ποιος θα τις κρατά στα χέρια του σε χαρτιά, τουλάχιστον μέχρι να βγουν στη δημοσιότητα; Έτσι κι αλλιώς, μόλις δημοσιευθούν και μαθευτούν, θα μας μπαγλαρώσουν όλους στο σπουδαστικό της Ασφάλειας, στη Μεσογείων 14, αλλά ας εξασφαλίσουμε τουλάχιστον τον στόχο μας».
«Μείνετε ήσυχοι”, είπε ο Μιχάλης, “έχετέ μου εμπιστοσύνη».
Πράγματι άξιζε της εμπιστοσύνης αυτό το παλικάρι από την Κύπρο. Έτσι κι έγινε. Δεν ήταν εύκολη η υπόθεση. Παρ’ όλα αυτά οι υπογραφές άρχισαν να μαζεύονται κάθε μέρα στα αμφιθέατρα.
Κατά τον Δεκέμβρη κάτι μυρίστηκε η ασφάλεια με τα λαγωνικά της. Στην πρώτη σύλληψη του Μιχάλη από τους ασφαλίτες, έγιναν οι «σχετικές συστάσεις». Μας ενημέρωσε: «Παιδιά, συνεχίζουμε, αλλά, αν με ξανασυλλάβουν και με στείλουν στην Κύπρο, ο στόχος δεν πρέπει να χαθεί, θα τον συνεχίσετε, εντάξει;». Ναι, είπαν όλοι.
Τον Γενάρη του '73 ήρθε η δεύτερη σύλληψή του και η κατ' ευθείαν απέλασή του στην Κύπρο. Τέλος το Φυσικό για τον Μιχάλη, διαγράφεται από φοιτητής. Η είδηση έπεσε σαν βόμβα. Το έμαθαν την επομένη από τον Ανδρέα, τον συγκάτοικο και συμπατριώτη του Μιχάλη από την Κυθραία της Κύπρου, που από τον φόβο του δεν έλεγε τίποτα. Ο κοινός τους φίλος, ο Θανάσης, μόλις τον συνάντησε το κατάλαβε. «Παιδιά, πάει ο Μιχάλης, τι κάνουμε τώρα;».
Κάποιος έριξε την ιδέα: Διαμαρτυρία στον Πρύτανη, τον Τούντα (τον ονομαζόμενο αργότερα πρύτανη των τανκς). Όσοι πιστοί προσέλθετε. Μαζεύτηκαν πέντε, ο Βαγγέλης, ο Γιώργος, ο Θανάσης, ο Γιάννης από το Φυσικό και ο Τάκης από το Μαθηματικό. Πήγαν στην πρυτανεία και ζήτησαν τον πρύτανη. Περίμεναν να τους δεχθεί. Δέχτηκε δύο, οι άλλοι περίμεναν έξω από το γραφείο του. «Τι έγινε, ρε παιδιά, τι σας είπε ο πρύτανης;»
«Διέπραξε παρανομίες είπε... γι’ αυτό και απελάθηκε».
“Καλά, τώρα τι περιμέναμε, πάμε να φύγουμε” είπαν.
Πράγματι δεν ήξεραν τι τους περίμενε, γιατί στην είσοδο της πρυτανείας ήταν οι ασφαλίτες που είχαν ειδοποιηθεί από την πρυτανεία και βούτηξαν πάνω τους. Ο Βαγγέλης, πιο ψύχραιμος, την κοπάνησε τρέχοντας. Ο Θανάσης κι ο Γιάννης, πιο άπειροι, έπεσαν αμαχητί. Τους πήρε τις ταυτότητες ο Καραπαναγιώτης (ο μικρός, έτσι τον λέγανε για να τον ξεχωρίσουν από τον άλλο Καραπαναγιώτη, τον βαθμοφόρο ασφαλίτη) και βέβαια κλήθηκαν να παρουσιαστούν στο σπουδαστικό της ασφάλειας. Όπως και έγινε με τα γνωστά επακόλουθα. Ο Γιώργος κι ο Τάκης, οι πιο έμπειροι, άρχισαν την κουβέντα κι αφού ξεμοναχιάστηκαν με τον Στέφανο (τον Μαρκονίκο, γνωστό ασφαλίτη του σπουδαστικού τμήματος) του ’ριξαν καναδυό μπουνιές και το ’σκασαν σαν κύριοι. Προς το παρόν βέβαια, γιατί αργότερα τους συνέλαβαν, τους διέκοψαν την αναβολή και τους έστειλαν φαντάρους στον Έβρο, και με 7 μήνες φυλακή.
Μπήκε ο Φλεβάρης του 1973. Υπογραφές πλέον δεν μαζεύονταν, όλοι είχαν παγώσει, αφού κανείς δεν ήξερε την τύχη των προηγουμένων. “Ποιος να είχε άραγε τις τόσες σελίδες με τις υπογραφές μας;” διερωτώνταν όλοι.
22 Φλεβάρη ξεσπάει η πρώτη μεγάλη συγκέντρωση - διαδήλωση και κατάληψη της Νομικής. Όλη η παρέα ήταν εκεί. Τα πράγματα πλέον παίρνουν άλλη τροπή. Μεγάλη συμμετοχή και δημοσιότητα.
Αρχές Μάρτη η δεύτερη κατάληψη της Νομικής και τον Νοέμβρη του ‘73 η γνωστή εξέγερση του Πολυτεχνείου.
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα η υπόθεση των υπογραφών πλέον έχασε τον ρόλο της. Το μυστήριο όμως παρέμενε. Ποιος τις είχε; Τις έκρυψε ο Μιχάλης ή τις έχει η Ασφάλεια; Κατά την άνοιξη του ’74, ο Θανάσης παίρνει ταχυδρομικά έναν παχύ φάκελο. Είχε αποστολέα μια γυναίκα από τον Πειραιά: Ειρήνη Χαράκτα, το όνομά της. Δεν γνώριζε καμιά Ειρήνη Χαράκτα! Τον ανοίγει με απορία. Έκπληξη, συγκίνηση και σιγουριά για τον φίλο τον Μιχάλη.
Πολλές σελίδες με τις υπογραφές όλων. Και ένα σύντομο σημείωμα. «Θανάση, τους ξεγέλασα, τις έκρυψα μέσα στο μαγνητόφωνο που πήρα μαζί μου στην Κύπρο. Σου τις στέλνω με την κυπριακή αθλητική αποστολή που ήρθε στο Καραϊσκάκη για αγώνες. Κρύψε τις». Ανακούφιση...
Τι κάνουμε τώρα; Πού να τις κρύψουμε; Αν τις βρουν πάνω μας, χαθήκαμε και κάψαμε και όλους. Εκτιμήθηκε πως, αν τις δώσουν στον Σταύρο και τον Μανούσο, αδέλφια από την Κρήτη, γνωστούς και άφοβους αγωνιστές, θα είναι όλοι σίγουροι. Σωστά, αλλά όποιος τους πλησιάσει τον παρακολουθούν κι έτσι υπάρχει κίνδυνος. “Εντάξει, ρε παιδιά, θα πάει η συμφοιτήτριά μας, η Αθηνά, κανονίζοντας ένα ραντεβού με τον Σταύρο. Δεν θα υποψιαστούν” είπε ο Θανάσης. Έτσι κι έγινε. Οι υπογραφές πήγαν στον Σταύρο και από εκεί σε σίγουρα χέρια. Η Ασφάλεια δεν έμαθε ποτέ ποιος υπέγραψε.
Και η σύμπτωση: Τον Μάη του 1974 ο αστυνόμος Καλύβας καλεί στο σπουδαστικό της Ασφάλειας για ανάκριση τον Θανάση. Του λέει πως ξέρει για τη δράση του αλλά κυρίως ότι έχει, από τη σύλληψη του Μιχάλη, τις υπογραφές (προφανώς μπλοφάροντας). Ψύχραιμος, όσο γίνεται, ενώπιον βαθμοφόρου και έμπειρου ασφαλίτη, ο Θανάσης παριστάνει τον ανήξερο περί υπογραφών. Άλλωστε ήξερε την πορεία των υπογραφών. Έτσι φάνηκε τυχερός.
Λίγες μέρες μετά, τον Ιούλιο του '74 ήρθε η μεταπολίτευση. Ο Καλύβας αποτάχθηκε ως βασανιστής, αλλά προσελήφθη ως υπεύθυνος προσωπικού στα ναυπηγεία Σκαραμαγκά. Τα παιδιά της παρέας του Φυσικού βρίσκονταν στο πτυχίο. Παρ’ όλα αυτά πρωτοστάτησαν στην κατάληψη της έδρας Πυρηνικής του καθηγητή Αποστολάκη, τον οποίο κατηγορούσαν για συνεργάτη της χούντας.
Μετά το πτυχίο ο καθένας πήρε τον δρόμο του. Ο Γιώργος είχε ήδη πάει φαντάρος από το καλοκαίρι του ’73. Ο Θανάσης καθυστέρησε σκόπιμα ένα μάθημα και αποφάσισε να πάει τον Μάη του ’75. Για τους γνωστούς λόγους παρέμεινε απλός φαντάρος.
Και για τη συνέχεια της ιστορίας...
Ο Μιχάλης συνέχισε τις σπουδές του στην Αγγλία και σήμερα ζει στην Κύπρο, καθηγητής στην ανώτερη εκπαίδευση. Οι άλλοι ζουν εδώ στην Ελλάδα, απλοί πολίτες, δίπλα σ’ αυτούς που τους κυνηγούσαν ή τους κάρφωναν.
Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να ήταν μια περιγραφή ενός ιστορικού μυθιστορήματος της εποχής της δικτατορίας. Ήταν όμως πραγματικά γεγονότα, με την ακρίβεια που περιγράφονται. Από τα πολλά εκείνης της εποχής, με πρωταγωνιστές τούς τότε φοιτητές, που θέλησαν να κρατήσουν την ανωνυμία τους.
Θανάσης Μιχελής, βουλευτής Φθιώτιδας του ΣΥΡΙΖΑ
