Την Τρίτη 8 Νοεμβρίου ο Μουσταφά Μουσταφά έγινε ο πρώτος μειονοτικός βουλευτής που εκτέλεσε χρέη προέδρου σε επιτροπή του ελληνικού κοινοβουλίου, η οποία διαχειρίζεται ζητήματα ασφάλειας: της Διαρκούς Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων και Άμυνας. Πρωτοεκλεγείς στη Ροδόπη με τον Συνασπισμό το 1996, ο Μ. Μουσταφά προήδρευσε ως ο αρχαιότερος βουλευτής της Επιτροπής, στη συγκυρία της απουσίας στο εξωτερικό τόσο του προέδρου όσο και του αντιπροέδρου.
Η συμβολική αυτή στιγμή για το ελληνικό κοινοβούλιο ενός μουσουλμάνου (“τουρκογενούς”) στο προεδρείο μας επιτροπής άμυνας πέρασε δυστυχώς απαρατήρητη. Η -συγκυριακή έστω- προεδρία του Μ. Μουσταφά θα μπορούσε να εκπέμψει πολλά θετικά μηνύματα τόσο προς τη μειονότητα όσο και προς τους εκατοντάδες χιλιάδες μουσουλμάνους που ζουν στην Ελλάδα.
Στα μειονοτικά ζητήματα της Θράκης, ο Ιανουάριος του 2015 δεν αποτέλεσε δυστυχώς ρήξη. Η παραδοσιακή λογική ότι η περιοχή έχει “ιδιαιτερότητες” και το μειονοτικό ζήτημα είναι πρωτίστως ζήτημα ασφάλειας δεν παραμερίστηκε. Στην περιοχή συνεχίζουν να πρωταγωνιστούν λογικές του παρελθόντος που οδήγησαν στην περιχαράκωση της μειονότητας και στην αναπαραγωγή αμοιβαίας καχυποψίας. Τείνει έτσι να χαθεί μία ευκαιρία να μεταβούμε -επιτέλους- από την αντιμετώπιση παρόμοιων ζητημάτων ως θεμάτων ασφάλειας προς μια αντίληψη συμβατή με το ευρωπαϊκό κράτος δικαίου και της παραδόσεις της Αριστεράς, που βλέπει τα θέματα μειονοτήτων ως ζητήματα δικαιωμάτων και Δημοκρατίας.
Η Αριστερά δεν θα ήταν η πρώτη που θα προσπαθούσε να κάνει μία τέτοια υπέρβαση. Το 1954 ο Κομοτηναίος κεντρώος πολιτικός Αναστάσιος Μπακάλμπασης -υπουργός σε μία σειρά μεσοπολεμικών κυβερνήσεων- είχε προτείνει τη διασυνοριακή συνεργασία με την Τουρκία και είχε θέσει τη μειονότητα στον ρόλο του γεφυροποιού παράγοντα μεταξύ των δύο χωρών. Δεν μπορούσε να υπάρξει τοπική ανάπτυξη, υποστήριζε ο Μπακάλμπασης, χωρίς τη δυναμική είσοδο της μειονότητας στην τοπική οικονομία σε συνδυασμό με το οικονομικό άνοιγμα των συνόρων. Για τον λόγο αυτόν πρότεινε την εγκαθίδρυση ζώνης ελεύθερων συναλλαγών στη Θράκη και διευκόλυνση των μετακινήσεων μεταξύ των δύο χωρών.
Δυστυχώς ο φιλελεύθερος και κεντρώος χώρος στην Ελλάδα σήμερα είναι μακριά από παρόμοιες πρωτοβουλίες, και δεν φταίει μονάχα η αυταρχικοποίηση του καθεστώτος της γείτονος γι’ αυτό. Η Αριστερά όμως θα μπορούσε να αξιοποιήσει τη φιλελεύθερη αυτή παράδοση και να την συνδυάσει με τις δικές της αξίες και στόχους της εποχής μας. Η εμβάθυνση της Δημοκρατίας σε συνδυασμό με την προώθηση της τοπικής ανάπτυξης μέσω διασυνοριακών συνεργασιών των περιφερειών -και όχι απαραίτητα χωρών- θα μπορούσαν αφενός να εμβαθύνουν τη Δημοκρατία σε μία περιοχή όπου η μεταπολίτευση δεν έφτασε ποτέ ολοκληρωμένα. Aφετέρου θα προωθούσαν την τοπική ανάπτυξη και θα ενίσχυαν τη συμμετοχή της μειονότητας στην τοπική οικονομία με συνολική αύξηση του ΑΕΠ.
Η συντηρητική περιφερειακή διοίκηση της Αν. Μακεδονίας - Θράκης και η πορεία της γείτονος προς τον αυταρχισμό είναι σίγουρα σημαντικά εμπόδια σε μια τέτοια προοπτική, για να μην αναφέρω τον κυβερνητικό εταίρο. Η ίδια η μειονότητα πρέπει επίσης να εκδημοκρατίσει τη δική της εκπροσώπηση και να αντιληφθεί ότι η περιχαράκωσή της δεν είναι προς το δικό της συμφέρον.
Η αλλαγή όμως μπορεί να ξεκινήσει από την προώθηση νέων ιδεών και την ανάδειξη ανθρώπων και πρωτοβουλιών που στοχεύουν στη συνεργασία και τη δημοκρατία. Προϋπόθεση η περιθωριοποίηση των επαγγελματιών εθνοπατριωτών που χτίζουν καριέρες περιφέροντας φαντάσματα του παρελθόντος. Η μειονότητα μπορεί να γίνει γέφυρα και να πρωτοπορήσει στην προσέλκυση κεφαλαίων. Ο εκδημοκρατισμός μπορεί να συνδυαστεί με τη διασυνοριακή ανάπτυξη. Ας μην φοβηθούμε.
* Ο Χρήστος Ηλιάδης είναι Δρ. Πολιτικής Επιστήμης
