Η ΕΠΟΧΗ
Τι σημαίνει κριτική υποστήριξη;
Πώς μπορεί ένα αριστερό κόμμα να είναι κυβερνητικό κόμμα (και, θα συμπλήρωνα, με τρόπο που να παραμένουν αριστερά τόσο το κόμμα όσο και η κυβέρνηση); Ή, με άλλη διατύπωση, να βρούμε τι σημαίνει «κριτική υποστήριξη» στην κυβέρνηση. Το πρόβλημα θα ήταν ούτως ή άλλως πολύ δύσκολο και υπό κανονικές συνθήκες, αλλά γίνεται ακόμα δυσκολότερο σε συνθήκες κρίσης, μνημονίου και επιτροπείας, όπου τα πολιτικά εργαλεία της κυβέρνησης ελαχιστοποιούνται. Ωστόσο, σκέφτομαι, αυτό το τελευταίο μπορεί να είναι υποβοηθητικό ως προς μια όψη τουλάχιστον του ερωτήματος της «κριτικής υποστήριξης»: το κόμμα μπορεί να βοηθάει (ή να πιέζει, το ίδιο είναι) την κυβέρνηση να αποποιείται την ιδιοκτησία του προγράμματος που της έχει επιβληθεί και υλοποιείται υπό επιτροπεία.[...] Διότι υπάρχουν τάσεις αφήγησης στοιχείων success story από την κυβέρνηση.
Πέρυσι το καλοκαίρι, ο Τσίπρας είπε μια φράση απολύτως ιστορική, μια φράση που βγήκε από τα χείλη ενός πρωθυπουργού της χώρας: υπογράψαμε «με το πιστόλι στον κρόταφο». Αυτό το πιστόλι δεν πρέπει ποτέ να το κρύβουμε ή να το ξεχνάμε, ακόμα και όταν έχουμε «διαχειριστικές» επιτυχίες στο πρόγραμμα, που μας φέρουν κοντύτερα στους δικούς μας στόχους, ακόμα και όταν το κάνουμε με τις εξισορροπήσεις του παράλληλου προγράμματος. Βέβαια, ούτε και αυτό είναι εύκολο. Έχουμε εδώ ξανά μια πρωτόγνωρη και αντιφατική κατάσταση: η κυβέρνηση ανέλαβε την πολιτική ευθύνη να υλοποιήσει ένα αλλότριο πρόγραμμα, η απόφαση αυτή επικυρώθηκε δημοκρατικά, και καλείται να επιτύχει σε αυτό. Ωστόσο, η επιτυχία της, αναμφισβήτητη επιτυχία, θα είναι ταυτόχρονα και μια «αποτυχία» του ευρύτερου σχεδίου της.
Μιλώντας γενικότερα, το κόμμα μπορεί να βοηθήσει με την κριτική του την κυβέρνηση να βρει τον σωστό τόνο στον απολογισμό της προς την κοινωνία, ξεπερνώντας τα αυθόρμητα αντανακλαστικά κάθε κυβέρνησης για έναν απολογητικό εξωραϊσμό των πεπραγμένων της - δηλαδή να θυμίζει διαρκώς τη διαφορά ανάμεσα στον απολογισμό και την απολογία. Επί παραδείγματι, πρέπει να λέμε πάντοτε δύο πράγματα, που βρίσκονται σε ένταση μεταξύ τους. Πρέπει να λέμε ότι τον Αύγουστο του 2015 είχαμε μια τακτική ήττα και αναδίπλωση, συνεπώς εφαρμόζουμε ένα πρόγραμμα που τραυματίζει την ταυτότητά μας, ότι χάσαμε μια μεγάλη μάχη, αλλά συνεχίζουμε τον πόλεμο. Αλλά επίσης πρέπει να λέμε και ότι πετύχαμε μια συμφωνία πολύ καλύτερη του αναμενόμενου, και αυτό πιστώνεται στην κυβέρνηση. Αυτό το τελευταίο είναι απολύτως απαραίτητο, γιατί δικαιώνει την επτάμηνη διαπραγμάτευση και -κυρίως- το δημοψήφισμα. Είναι αναμφίβολα ένα σύνθετο επιχείρημα, που λειτουργεί με δυσκολία πολιτικά, καθώς ο δημόσιος πολιτικός λόγος ευνοεί τα εύληπτα και ευσύνοπτα σκεπτικά, χωρίς αποχρώσεις - συνεπώς ο κυβερνητικός λόγος τείνει συχνά να το απλοποιήσει. Νομίζω ότι το κόμμα έχει σημαντικό κριτικό ρόλο στη διαρκή επεξεργασία και προβολή αυτού του αφηγήματος και άλλων ανάλογων. [...]
Και επιπλέον, θα ήθελα το κόμμα όχι μόνο να βρει τον τρόπο, αλλά και να μπορέσει να στρατεύσει κόσμο σε αυτό το εγχείρημα της κριτικής στήριξης.
* Απόσπασμα από τη συνέντευξη του Γ. Φουρτούνη, επίκουρου καθηγητή Φιλοσοφίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στην "Εποχή", 16.10.2016
