Η ελληνική κοινωνία φέρει στο σώμα της μέχρι σήμερα το κακόηθες μελάνωμα του μετεμφυλιακού κράτους που οικοδομήθηκε με μοντέλο και πρόπλασμα τη δράση των δωσιλογικών συμμοριών της Κατοχής. Τη στιγματίζει ακόμη και σήμερα, όπως διαποτίζουν και υπονομεύουν το κοινωνικό σώμα οι μεταγενέστερες πολιτικές μεταστάσεις του: η προσωρινή τυραννία της χούντας αλλά και η μόνιμη τυραννία της διεφθαρμένης, κλεπτοκρατικής και ρεβανσιστικής “νεοδεξιάς” που την ακολούθησε, αρνoύμενη επιμόνως να γίνει παρελθόν!
Είναι αναγκαίο, αλλά δυστυχώς όχι αυτονόητο, η κοινωνία να μην υποτάσσεται πλέον σε έναν βολικό, ξεχασιάρικο κομφορμισμό, αλλά να υποδέχεται κριτικά το ανανεωμένο σημερινό ρεύμα της ιστορίας και της πολιτικής παρά τις όποιες παρακάμψεις του. Παρόλα τα φερτά υλικά που συσσωρεύει -τα σκουπίδια του τρίτου Μνημονίου- το ρεύμα τούτο λειτουργεί απελευθερωτικά για την αποκατάσταση της τραυματισμένης συλλογικής μνήμης και ταυτόχρονα λειτουργεί ως κινητήρια δύναμη για την πολιτική δράση και την έλλογη κριτική.
Αρνούμενοι να ξεχάσουμε ό,τι ζοφερό έχει συμβεί στη χώρα μας, αλλά και την ευθύνη αυτών που την κυβέρνησαν για 70 ολόκληρα χρόνια, γινόμαστε ταυτόχρονα και στόχος και αντίπαλος όλων των υπερσυντηρητικών, θρησκόληπτων και εθνικιστικών καταλοίπων της κακορίζικης ιστορίας αυτού του τόπου. Η ίδια η Ιστορία και η διδασκαλία της στη νέα γενιά μετατράπηκε σε θύμα των φασιστικών υπολειμμάτων που μόνιμα προσπαθούσαν να καταπνίξουν στα στάσιμα νερά της επίσημης αφήγησης αυτό που μεταπολεμικά ονομάστηκε από τον Γερμανό φιλόσοφο Γιούργκεν Χάμπερμας «αναγκαία εργασία μέσα από το παρελθόν».
Αν υπάρχει μια σταθερή ηθική αρχή την οποία συλλήβδην οι περίπου μόνιμοι ιδιοκτήτες αυτού του τόπου και τα παπαγαλάκια τους στα ΜΜΕ μισούν και η οποία εμψυχώνει ολόκληρη τη μόρφωση και κινητοποιεί τη μνήμη, είναι αυτή που λέει πως η ωμή δύναμη από μόνη της δεν αποτελεί δικαιολογία: Η μόνη δύναμη που είναι έγκυρη μέσα σε ένα δημοκρατικό σύστημα είναι αυτή που ο Χάμπερμας χαρακτηρίζει ως την «αβίαστη ισχύ που γεννά το καλύτερο επιχείρημα».
Αυτή επιβεβαιώθηκε από τη λαϊκή εντολή και στον τόπο μας. Αυτή η ισχύς διακρίνει τη δημοκρατία από την τυραννία. Η δύναμη των καλύτερων επιχειρημάτων μεταμορφώθηκε σε κοινή συνείδηση στις διαδοχικές φάσεις της Historikerstreit, της «διαμάχης των ιστορικών», όταν ο Χάμπερμας καυτηρίαζε τις εθνικιστικές ροπές στη μερίδα της σύγχρονης γερμανικής ιστοριογραφίας που προσπάθησαν ξεδιάντροπα να σχετικοποιήσουν τα εγκλήματα του Τρίτου Ράιχ.
«Τα λόγια του Χάιντεγκερ ήδη από το 1935», έγραφε ο Χάμπερμας, "ανελέητα αποκαλύπτουν τον φασιστικό χρωματισμό της εποχής εκείνης». Αυτό όμως που τον ανησυχούσε περισσότερο από όλα ήταν η άρνηση του Χάιντεγκερ μετά από 18 ολόκληρα χρόνια, το 1953, να προσφέρει οποιαδήποτε εξήγηση για τα εγκλήματα των ναζί και το Ολοκαύτωμα:
[…]«Υπήρξε η προγραμματισμένη δολοφονία εκατομμυρίων ανθρώπων», ρωτούσε ο Χάμπερμας, “μια απλή ταμπέλα κατά μήκος της διαδρομής της 'ιστορίας του Είναι';". «Αποτελεί ή όχι», συνέχιζε, «το κύριο καθήκον των σκεπτόμενων ανθρώπων να δείχνουν τους υπόλογους και να διαφωτίζουν τις αιτίες για τις αποτρόπαιες πράξεις του παρελθόντος και να κρατήσουν αυτή τη γνώση στη ζωή;".
Η εκπαίδευση, έτσι, στόχο έχει να μην χάνει ούτε στιγμή την κριτική της ματιά απέναντι στα κρίσιμα γεγονότα του παρελθόντος. Όποιος δεν θυμάται το παρελθόν του είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει(!) είχε γράψει ο φιλόσοφος Τζορτζ Σανταγιάνα. Όσοι λοιπόν σήμερα κάνουν πως ξεχνούν τους αυτουργούς καταστρεπτικών πολιτικών θα τους ξανάβρουν, όχι στους «μπαξέδες» όπως ήθελε το δημοφιλές άσμα, αλλά απέναντί τους, στις πιο απότομες και φυγόκεντρες στροφές της Ιστορίας.
