Υπάρχουν διάφορες απόψεις για το εάν ή κατά πόσον η θρησκεία συντελεί στη μείωση ή αύξηση της βίας κι εγκληματικότητας σε μια χώρα, ή δεν έχει καμιά σχέση με αυτή. Παράλληλα ίσως, θα πρέπει να πούμε ότι και οι καλύτερες των ιδεολογιών, όταν εξασκούνται καθ’ υπερβολή, μπορεί να οδηγήσουν σε φανατισμό και αρνητικά αποτελέσματα.
Πολλές φορές δεν είναι η θρησκεία αυτή καθ’ εαυτή που οδηγεί σε φανατισμό, αλλά η ερμηνεία που της δίνουν οι οπαδοί της. Ωστόσο, συχνά οι θρησκείες ισχυρίζονται ότι όποιος δεν πιστεύει είναι λιγότερο ηθικός ή άξιος. Έτσι προωθείται ο σεκταρισμός, που, σε ακατάλληλα χέρια, μπορεί να οδηγήσει σε φανατισμό και μαζική βία. Με τον τρόπο αυτόν, η θρησκεία γίνεται αιτία σύγκρουσης, αιματηρής πολλές φορές.
Ανατρέχοντας στην ιστορία των λαών, παρατηρούμε ότι πολλοί πόλεμοι και γενοκτονίες συνέβησαν από θρησκευτικό φανατισμό και κυρίως από μονοθεϊστικές θρησκείες, αδιάλλακτες στο να δείξουν ανοχή σε διαφορετικές πεποιθήσεις, ή πολυθεϊστικές θρησκείες. Επίσης παρατηρούμε υψηλό ποσοστό θρησκευτικού φανατισμού σε «οικογένειες» οργανωμένου εγκλήματος, ακροδεξιές, εθνικιστικές και ρατσιστικές ομάδες, και άτομα με περιορισμένη παιδεία ή έλλειψη κριτικής σκέψης.
Στον θρησκευτικό φονταμενταλισμό υπάρχει κι ένα άλλο στοιχείο, που συχνά οδηγεί στη βία και τον θάνατο: η αντίληψη ότι, εάν εξοντώσουν «άπιστους», θα εξασφαλίσουν θέση για πάντα κοντά στον θεό. Υπάρχουν, δυστυχώς, χιλιάδες τέτοια παραδείγματα φονταμενταλιστών όλων των εποχών που ερμηνεύουν τη θέληση του θεού ή των θεών κατά το δοκούν.
Ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός είναι διαχρονικός. Αιματοχυσίες και γενοκτονίες διαπράττονται στο όνομα θρησκειών από τα αρχαιότατα χρόνια μέχρι τις μέρες μας και σε ολόκληρο τον κόσμο. Χαρακτηριστικά, θα αναφέρω τις γενοκτονίες των Μάγια, Ίνκα κ.ά. λαών της Κεντρικής και Βόρειας Αμερικής, τον 16ο αιώνα, από Ευρωπαίους κονκισταδόρες υπό την ηγεσία φανατικών κληρικών, διότι αρνούνταν να δεχθούν τον χριστιανισμό, τουλάχιστον έτσι όπως τον ερμήνευαν και ήθελαν να τον επιβάλουν οι κατακτητές.
Αλλά και στον ελλαδικό χώρο, τον 4ο αιώνα, είχαμε μαζική σφαγή 15.000 γυναικόπαιδων στον Ιππόδρομο Θεσσαλονίκης από μισθοφόρους με διαταγή του Θεοδόσιου Α' (που αναγορεύθηκε, δυστυχώς, Μέγας και «άγιος»!) από θρησκευτικό φανατισμό. Ο ίδιος αυτοκράτορας απαγόρευε με ποινή θανάτου την είσοδο σε αρχαίους ναούς!
Στον αιώνα μας ζούμε φοβερές καταστάσεις εξαιτίας του θρησκευτικού φονταμενταλισμού, τραγικά θύματα του οποίου θρηνούνται σε ολόκληρο σχεδόν τον κόσμο. Στη Νιγηρία, π.χ., μεταξύ 1990-2007, σκοτώθηκαν 20.000 άνθρωποι στο όνομα της θρησκείας. Η χώρα διχάζεται σε δύο στρατόπεδα: χριστιανούς και μουσουλμάνους, και η θρησκευτική ταυτότητα είναι ισχυρότερη της εθνικής. Άλλωστε, αίμα πολύ χύθηκε και στη Γιουγκοσλαβία, όταν ξέσπασε η εχθρότητα μεταξύ χριστιανών (Σέρβοι και Κροάτες) και μουσουλμάνων (Βόσνιοι κ.ά.).
Εκείνο, όμως, που απλώνεται επικίνδυνα στις μέρες μας, με καθημερινά αθώα ανθρώπινα θύματα, είναι ο εγκληματικός ισλαμικός φονταμενταλισμός, που έχει αιματοκυλήσει τη Μέση Ανατολή, αλλά και τρομοκρατήσει σχεδόν όλη την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική με την απίστευτη αγριότητά του. Στρατολογούνται, προσηλυτίζονται και φανατίζονται νέοι, ακόμη και παιδιά, μετατρεπόμενοι σε ψυχρούς εκτελεστές, που θα πρέπει να σκοτώσουν και τους γονείς τους ακόμη, διότι έχουν πεισθεί ότι έτσι θα εκτελέσουν το θέλημα του θεού.
Για τον φανατισμένο θρησκευτικό οπαδό δεν υπάρχει το δίκαιο του ανθρώπου, αλλά μόνο εκείνο που οι ηγέτες του θεωρούν επιθυμία κι εντολή του θεού. Ο ισλαμικός φονταμενταλισμός, που έχει πλέον φτάσει στα όρια σοβαρής απειλής παγκοσμίως σχεδόν, εκτός της αιματοχυσίας, εξευτελίζει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και μηδενίζει την αξία της γυναίκας, η οποία χρησιμοποιείται πλέον ως αντικείμενο κατά τις ορέξεις των ανδρών, μελών της οργάνωσης. Παράλληλα, καταστρέφει συνειδήσεις και παιδιά, καθώς τα μεταχειρίζεται ως εκτελεστικά όργανα των φρικαλεοτήτων του.
Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε πως χώρες με σωστή παιδεία, ανεπτυγμένο βιοτικό επίπεδο, ανεκτική κοινωνία και δημοκρατικούς νόμους έχουν χαμηλότερο ποσοστό βίας κι εγκληματικότητας από εκείνες όπου υπάρχει μισαλλοδοξία και ηγείται κάποιος θρησκευτικός ηγέτης και, μάλιστα, φονταμενταλιστής.
*Η Αγγελική Καμπούρη είναι φιλόλογος - γλωσσολόγος
