Χρειάζονται πολλά, τον κόσμο για ν' αλλάξεις:
οργή κι επιμονή. Γνώση κ' αγανάκτηση.
Γρήγορη απόφαση, στόχαση βαθιά
ψυχρή υπομονή, κι ατέλειωτη καρτερία.
Κατανόηση της λεπτομέρειας και κατανόηση του συνόλου.
Μονάχα η πραγματικότητα μπορεί να μας μάθει πώς
την πραγματικότητα ν' αλλάξουμε.
Μπέρτολντ Μπρεχτ
Αν θέλουμε να αναζητήσουμε το σημείο - κλειδί για την κατανόηση της πορείας του ΣΥΡΙΖΑ τα τελευταία χρόνια και το πώς ανταποκρίθηκε σε όλα τα ζητήματα που έθεσαν οι εξελίξεις στη χώρα μας σε συνθήκες πολιτικής και οικονομικής κρίσης, θεωρώ ότι πρέπει να ανατρέξουμε στο σημείο που ο ΣΥΡΙΖΑ αντιπρότεινε βιώσιμο εναλλακτικό σχέδιο με τον σχηματισμό κυβέρνησης των αριστερών δυνάμεων. Και το ποιοτικό στοιχείο σε αυτό το κάλεσμα, κατά τη γνώμη μου, δεν βρίσκεται στις αριστερές δυνάμεις για την ενότητα των οποίων παλεύαμε και θα παλεύουμε, αλλά στον σχηματισμό κυβέρνησης. Διότι η πάλη για την ανατροπή της κυβέρνησης Σαμαρά - Βενιζέλου και ο σχηματισμός κυβέρνησης της Αριστεράς αποτέλεσε στην πραγματικότητα το όχημα για να ξεκινήσουμε το πέρασμα από τον χώρο του περιθωρίου και των ψευδαισθήσεων στην κεντρική πολιτική σκηνή και στον χώρο της πραγματικότητας.
Η άσκηση κυβερνητικής πολιτικής ή γενικότερα η άσκηση πολιτικής κόμματος εξουσίας, αντικειμενικά, δίνει τη δυνατότητα να παλέψεις για τη λύση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η κοινωνία εδώ και τώρα, στο σήμερα και όχι σε μια άλλη ζωή, εφόσον τώρα πρέπει να απαντάμε στα διλήμματα που μας βάζει η ίδια η ζωή και αυτά συνήθως απαιτούν εκείνη την εναλλακτική λύση που είναι η καλύτερη από τις άλλες και όχι απαραίτητα η καλή. Παλαιότερα συνήθως εμείς βάζαμε τα διλήμματα και εύκολα απαντούσαμε σε αυτά επιλέγοντας το καλό και όχι το κακό και με ευκολία θέταμε το δίλλημα συμβιβασμός ή ρήξη. Η πορεία όμως που επιλέξαμε είναι μη γραμμική και περιλαμβάνει συμβιβασμούς και ρήξεις, βήματα μπρος και πίσω, νίκες και ήττες. Και πάνω απ’ όλα απαιτεί σωστή εκτίμηση της πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας και του συσχετισμού δυνάμεων. Η αλήθεια είναι ότι στη διάρκεια της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές η πραγματικότητα μας έδειξε πολλές φορές τα δόντια της, αλλά εμείς δεν την αξιολογήσαμε σωστά και έτσι ακολούθησε η ανώμαλη προσγείωση.
Ουσιαστικά το κάλεσμα για σχηματισμό κυβέρνησης των αριστερών δυνάμεων σηματοδότησε το έναυσμα για το πέρασμα από κόμμα διαμαρτυρίας σε μεγάλο κόμμα εξουσίας. Το πέρασμα αυτό προφανώς δεν μπορεί να γίνει ακαριαία, αλλά έχει σημασία και το πώς εμείς προσαρμοζόμαστε για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις εξελίξεις. Με αυτή την έννοια, για παράδειγμα, η ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ για την εκκένωση των καταλήψεων στέγασης προσφύγων και μεταναστών στη Θεσσαλονίκη έδειξε ότι σχετικά με το θέμα αυτό υπάρχει ακόμα σύγχυση μέσα στις γραμμές μας. Γιατί, σύντροφοι, η πραγματικότητα είναι δύστροπη. Και όταν ο ΣΥΡΙΖΑ αποδέχτηκε τη δημοκρατική εντολή να πάρει στα χέρια του το κράτος, αποδέχτηκε όλο το πακέτο (βία, επιβολή, δικαστήρια, φυλακές κ.λπ.) και όχι μόνο όσα δεν λερώνουν τα χέρια του (Θ. Καρτερός, “Αυγή”, 30-07-16). Και πάνω απ’ όλα αποδέχτηκε την τήρηση του Συντάγματος.
Με βάση τα παραπάνω ορισμένα σημεία που θεωρώ ότι πρέπει να σταθούμε είναι:
Η κατάκτηση της κυβερνητικής πλειοψηφίας είναι βέβαια μέσον. Ζητήσαμε από τον λαό να μας επιλέξει, ώστε ως κυβέρνηση της Αριστεράς να σταματήσουμε την εθνική καταστροφή και να ανασυγκροτήσουμε τον παραγωγικό ιστό -αυτός ήταν και είναι ο βασικός μας στόχος- με απαραίτητη βέβαια τη λαϊκή συμμετοχή. Έτσι, στις συγκεκριμένες συνθήκες, η κατάκτηση της κυβερνητικής πλειοψηφίας έδρασε ως ένας επιμέρους στόχος σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, χωρίς βέβαια η διακυβέρνηση να είναι αυτοσκοπός. Είναι λάθος όμως να καλείς τον λαό να σου δώσει κυβερνητικές ευθύνες και στις πρώτες, δεύτερες ή τρίτες δυσκολίες να αναζητείς τρόπους διαφυγής, υπεκφεύγοντας με διάφορα προσχήματα.
Ο λαός θα σε εμπιστευθεί και θα σου δώσει μεγάλη δύναμη για να κυβερνήσεις και όχι για να διαμαρτύρεσαι. Επομένως δεν υπάρχουν «μεγάλα» κόμματα διαμαρτυρίας, ώστε να συνυπάρχουν το «μεγάλο» και η ιδεολογική καθαρότητα και ασφάλεια.
Προφανώς υπάρχει και ο κίνδυνος απορρόφησής μας από την πραγματικότητα. Γιατί η Αριστερά δεν βολεύεται μόνο από την επίλυση των προβλημάτων του λαού εδώ και τώρα, αλλά συνδέει αυτήν με τα οράματα και τις αξίες της. Έτσι, για την Αριστερά δεν είναι λύση το οποιοδήποτε εφικτό, αλλά εκείνο που κρατάει ανοιχτό αυτόν τον δρόμο. Και όλα αυτά κάνουν τον δρόμο που έχουμε επιλέξει ακόμα πιο δύσκολο, γι' αυτό έχουν σημασία και οι προσωπικές αντιστάσεις και ο ρόλος του κόμματος. Χρειαζόμαστε, λοιπόν, ένα κόμμα νέο, σύγχρονο, δημοκρατικό, ριζοσπαστικό, αριστερό, αποτελεσματικό, κόμμα ισότιμων μελών.
Παίζοντας στο γήπεδο και όχι στην εξέδρα, σύντροφοι, και θα συμβιβαστούμε, και θα λερωθούμε. Αλλά μόνο τότε έχουμε τη δυνατότητα να αλλάξουμε τα πράγματα και τους συσχετισμούς. Ειδάλλως υπάρχει και ο πολύ γνωστός μας δρόμος των μικρών ποσοστών, της σιγουριάς, της καταγγελίας και της ανέξοδης διαμαρτυρίας. Ας αναρωτηθούμε, αλήθεια, κατά πόσον τα αριστερά κόμματα διαμαρτυρίας στη χώρα μας και στην Ευρώπη συνιστούν απειλή για το συντηρητικό πολιτικό κατεστημένο, εγχώριο και ευρωπαϊκό. Μήπως θεωρούμε ότι η έγνοια αυτού του κατεστημένου απ’ το πρωί μέχρι το βράδυ είναι το πώς θα αντιμετωπίσει τον κίνδυνο που προκύπτει από την πολιτική του «εχθρού»; Στη χώρα μας, μάλιστα, θα έλεγα ότι τα αριστερά κόμματα διαμαρτυρίας μάλλον τα κολακεύει, για τη συνέπειά τους, την καθαρότητά τους κ.λπ.
Πότε αυτό το κατεστημένο ένιωσε πραγματικά ότι κινδυνεύει; Μόνο όταν στις συγκεκριμένες συνθήκες ο ΣΥΡΙΖΑ άφησε την ασφάλεια του ενυδρείου του και αποφάσισε να κολυμπήσει στα βαθιά. Τότε έβαλαν μπροστά τα σχέδιά τους, για τη λεγόμενη αριστερή παρένθεση. Τότε μόνο εμφανίστηκαν ρωγμές που προσπαθούν να τις επισκευάσουν. Αυτό τουλάχιστον έδειξε η μέχρι τώρα εμπειρία της κυβερνητικής θητείας του ΣΥΡΙΖΑ.
Ας προχωρήσουμε, λοιπόν, με κουλτούρα κόμματος εξουσίας, για να αλλάξουμε την πραγματικότητα και όχι για να μας αλλάξει. Γιατί οι νίκες στο πεδίο της πραγματικότητας είναι αυτές που κατοχυρώνουν την πολιτική φυσιογνωμία του κόμματος ως ηγετικής πολιτικής δύναμης, με βαθιές ρίζες μέσα στην κοινωνία.
* Ο Παντελής Μάναλης είναι μέλος της Ο.Μ. 4ης Δημοτικής Κοινότητας Πειραιά
