Εκ παραδόσεως, ο χώρος της Δεξιάς στον τόπο μας θεωρούσε την ιδεολογία «ψιλά γράμματα» σε σχέση με το δελεαστικό ψαχνό της (υλικής) πραγματικότητας. Πάντοτε είχε αδύναμες ιδεολογικές επεξεργασίες, αυτοσχεδίαζε, ονυχοπατώντας απ' τη μια σ' έναν πληκτικό νεοκλασικισμό σαν του Τσάτσου, τα τελευταία χρόνια σε μια ξώφαλτση (αναφορική) πρόσληψη της Σχολής του Σικάγο και, ενίοτε, στην «πρόσληψη» μεταμοντέρνων, τύπου «Δίκτυο 21». Από την άλλη, βέβαια, αναπτυσσόταν με ταλέντο και πρακτική ευστοχία στην κάρπωση της εξουσίας και τον διαμοιρασμό των οικονομικών ιματίων. Αυτή η προσήλωση αποτελούσε το ισχυρότερο στοιχείο συνοχής.
Η Ν.Δ., σήμερα ειδικά, είναι όσο ποτέ άλλοτε διασπασμένη εσωτερικά σε κέντρα επιρροής, επικράτειες ισχύος και δυναστείες. Δεν έχει ιδεολογική ενότητα, δεν μπορεί να προχωρήσει σε μακροσκοπική σύνθεση στρατηγικής επιθυμίας. Εκτός εξουσίας, χάνει τον κορμό της. Για να ενοποιηθεί ως κατασκευή στο φαντασιακό των οπαδών της, επιλέγει έναν κραυγαλέο λόγο, υιοθετεί έναν πολεμικό λαϊκισμό που καταλήγει σε προσωπικές προσβολές και επιθέσεις. Δείχνει (εικονογραφεί) το κακό (τον Τσίπρα, τον ΣΥΡΙΖΑ κ.λπ.) για να μη δειχθεί, να κρυφτεί. Ενοποίηση διά του κοινού εξωτερικού εχθρού. (Μια τέτοια διαταραχή και επιθετικότητα είχε εμφανίσει τη δεκαετία του '80 όταν το ΠΑΣΟΚ την είχε απονευρώσει).
Ο χώρος του Κέντρου, ή της Κεντροαριστεράς, διαμορφώνει σχολές σκέψης, που όταν δεν καταλήγουν σε μια μεταφυσική και ευσεβιστική ευταξία (έναν ευπρεπισμό και καθαρολογία που εντοπίζει κανείς σε αρκετούς συγγραφείς), δίνει ενδιαφέροντα αναλυτικά κείμενα. Ένα πλαίσιο γενικών θέσεων είναι ο (ενίοτε ασαφής) αντιλαϊκισμός, εξορθολογισμός του διοικητικού συστήματος, επιχειρηματική ελευθερία με κάποιο μίνιμουμ κοινωνικού κράτους και δικαιωματικών προτεραιοτήτων. Εντούτοις, το πρόβλημα, όπως γνωρίζουμε, δεν είναι η ανάπτυξη θεωρίας, αλλά η εσωτερίκευσή της, η κτητική αφομοίωσή της.
Συχνότατα οι χώροι του Κέντρου είναι ασυνεπείς ως προς τις θεωρητικές παραδοχές: Αν και διακηρύττουν τον οργανωτικό εξορθολογισμό, πολλά προβεβλημένα στελέχη υπερασπίζονται λυσσωδώς το να μην αλλάξει τίποτα, το να μην μπει κανένας κανόνας, το να μην «ανοίξει» η αγορά, να διευρυνθούν οι παραγωγικές δυνατότητες. Τα κόμματα ή οι ομάδες του Κέντρου ταλαντεύονται και αμφιρρέπουν ανάμεσα στο θεωρητικό πλαίσιο (που, όπως είπα, έχει σημειακά, ποιότητες), στην καθηλωτική επίδραση ευνοημένων ομάδων και συχνά σε μια απλή απέχθεια προς τον ΣΥΡΙΖΑ, που διεμβολίζει τον ευρωπαϊκό ζωτικό τους χώρο (τη Σοσιαλιστική Διεθνή).
Τα αντιπολιτευόμενα πολιτικά κόμματα στον τόπο μας έχουν πρόβλημα περιεχομένου, ταυτότητας και λόγου, ψάχνονται, μοχλεύουν, αυτοσχεδιάζουν. Αυτό αντανακλά μια γενική λαϊκή απορία, μια πολυδιάσπαση του κοινωνικού σώματος, τον ανταγωνισμό ομάδων συμφερόντων που αντηχούν και στους κομματικούς σχηματισμούς, αλλά φαίνεται ότι και τα ίδια τα κόμματα εσωτερικεύουν ασύντακτα τις αποκλίνουσες λαϊκές ερμηνείες του κακού που διαλύουν τις κοινωνικές συνομαδώσεις. Μπορεί, όμως, (η πολυαρχία ή εσωτερικά αποδιάρθρωση) να δηλώνει και ένα επαγγελματικό πρόβλημα που έχουν τα ίδια κατά την πολιτική δράση τους. Δεν μπορούν να παράγουν πολιτικές όταν αποκολλώνται από την εξουσία. Δεν μπορούν να διαμορφώσουν πολιτικές χωρίς την τελεστική δυνατότητα που μόνο η εξουσία εξασφαλίζει. Για χρόνια ολόκληρα ένα τμήμα της πολιτικής τους διαμορφωνόταν από τους λομπίστες και τους ψιθυριστές, ένα τμήμα της πολιτικής ήταν απλή ρητορική, ένα σοβαρό τμήμα της πολιτικής παραγόταν από τις συνδέσεις διαφθοράς και αλληλεξαρτήσεων που διείσδυαν, για λόγους προφύλαξης και προστασίας, στα παλιά κόμματα (και πολιορκούν επίμονα και τα νέα...).
Αυτοί οι όροι αποσυναρμολόγησης της σχέσης με την εξουσία, οι εκμαυλισμοί, οι αλληλοδιάδοχες δουλείες κ.λπ. διαμορφώνουν ένα εξαιρετικά ελλειμματικό επίπεδο διαχείρισης της κρίσης τους και της σχέσης με το πολιτικό παρόν. Η πολιτική εκφώνηση των παλαιών κομμάτων συχνά αποσυντίθεται σε καρφώματα στους θεσμούς, αλληλομαχαιρώματα, πρωτογονισμούς. Υπάρχει όμως και ένα μικρό, υγιές τμήμα ειλικρινούς και παραγωγικής αγωνίας. Αυτό ορίζει τις δυνατότητες. Και ποιοτικής αντιμαχίας και συνθέσεων.
