Μετά από ένα διάστημα έντονης συζήτησης και φημολογίας, οι δηλώσεις στελεχών του υπουργείου Παιδείας δείχνουν τελικά πως η κατάργηση των Πανελλαδικών εξετάσεων δεν είναι μακριά. Σχέδιο της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου φαίνεται πως είναι η καθιέρωση ενός νέου συστήματος εισαγωγής με βάση το απολυτήριο Λυκείου, γεγονός που, κατά τα λεγόμενα πάντοτε του υπουργείου, θα οδηγήσει στην αναβάθμιση του Λυκείου.
Ως μαθητής δημοσίου σχολείου και θιασώτης αυτού, είμαι ολοκληρωτικά υπέρ της αναβάθμισης του ρόλου του. Συνεπώς, και δεδομένου πως η ενδεχόμενη κατάργηση των Πανελλαδικών εξετάσεων θα λειτουργήσει καταλυτικά προς την παραπάνω κατεύθυνση, τάσσομαι υπέρ της αντικατάστασης του ισχύοντος συστήματος από ένα νέο σύστημα εισαγωγής, το οποίο θα κρίνει τον μαθητή συνολικά και όχι βάσει των στιγμιαίων επιδόσεών του σε 4 ή 5 μαθήματα, όπως σήμερα συμβαίνει.
Το ζητούμενο είναι το πώς θα οργανωθεί αυτό το σύστημα και κυρίως το πώς θα είναι -τουλάχιστον- το ίδιο αντικειμενικό με το νυν σύστημα εισαγωγής. Ο βαθμός του τωρινού απολυτηρίου Λυκείου δεν είναι δυνατό να αποτελέσει το κριτήριο για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, για δύο λόγους: αφ' ενός μεν επειδή το τωρινό απολυτήριο δεν αποτυπώνει με πληρότητα τις ικανότητες του μαθητή, αφ' ετέρου επειδή θα ανακύψουν θέματα σχετικά με την αντικειμενικότητα της όλης διαδικασίας.
Εν πάση περιπτώσει -και καθώς το σύστημα της πολυπόθητης ελεύθερης πρόσβασης δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστεί λόγω της ανεπάρκειας των υποδομών στο να εξυπηρετήσουν τη ζήτηση- θα πρέπει να αναζητηθεί ένα νέο σύστημα το οποίο θα κρίνει την εισαγωγή των μαθητών στα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας βάσει του βαθμού ενός νέου, αναβαθμισμένου απολυτηρίου. Το νέο απολυτήριο θα πρέπει να αποτυπώνει πλήρως και με αντικειμενικότητα τόσο τη γενική παρουσία των μαθητών (αξιολόγηση ιδιαίτερων ικανοτήτων και της προσωπικότητας) όσο και τις συνολικές επιδόσεις τους -προφορικές και γραπτές.
Για να λειτουργήσει σωστά ένα τέτοιο σύστημα θα πρέπει να γίνουν δομικές αλλαγές και να καθοριστούν κάποιες τεχνικές λεπτομέρειες. Η ουσία, όμως, δεν έγκειται στις λεπτομέρειες αυτές. Το πραγματικό στοίχημα είναι να καταβληθεί επιτέλους μια σοβαρή και υπεύθυνη προσπάθεια -και όχι μόνο μέσω της αλλαγής του συστήματος εισαγωγής- από την Πολιτεία εν συνόλω, ώστε να ενισχυθεί ο ρόλος του δημόσιου σχολείου, που -δυστυχώς- αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα. Είναι ανάγκη να δοθούν σε όλους τους μαθητές ίσες ευκαιρίες και εφόδια, για να ξεκινούν όλοι από την ίδια γραμμή αφετηρίας σε έναν δίκαιο αγώνα για την εισαγωγή τους στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Το εκπαιδευτικό μας σύστημα χρήζει βελτιωτικών αλλαγών και παρεμβάσεων, όχι φυσικά μόνο στο επίπεδο των εξετάσεων. Πρέπει να γίνουν ριζικές αλλαγές στα προγράμματα σπουδών και στα σχολικά εγχειρίδια, να εκσυγχρονιστεί ακόμη περισσότερο η εκπαιδευτική διαδικασία, να βελτιωθούν οι τεχνικές υποδομές, να ενισχυθεί η συνεχής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, να διασφαλίζεται η πλήρης κάλυψη των μαθησιακών αναγκών των μαθητών μέσα στη σχολική μονάδα, να περιοριστεί η παραπαιδεία και άλλα πολλά, που δεν είναι δυνατόν να αναφερθούν σε ένα μόνο άρθρο.
Κάτι για το τέλος: Το επιχείρημα ότι οι Πανελλαδικές εξετάσεις είναι ο μοναδικός αξιοκρατικός θεσμός εν Ελλάδι και -συνεπώς- δεν πρέπει να αλλάξει δεν ευσταθεί. Η αντικειμενικότητα του οποιουδήποτε θεσμού που θα καθορίζει την εισαγωγή των μαθητών στα πανεπιστήμια αποτελεί αναγκαία, όχι όμως και επαρκή συνθήκη. Η δημιουργία της «ιερής αγελάδας» των Πανελλαδικών μόνο και μόνο (;) λόγω της αντικειμενικότητας του θεσμού, με παράβλεψη όλων των υπόλοιπων αδυναμιών του, αποτελεί συμβιβασμό με το μέτριο και «παγώνει» οποιαδήποτε διαδικασία προς βελτίωση του σχολείου. Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας δεν πρέπει να συμβιβαστεί με το μέτριο, αλλά -συνεχίζοντας γενναία και υλοποιώντας ακάθεκτη τα σχέδιά της- να εγγράψει στο ενεργητικό της την πραγματική αναβάθμιση του σχολείου.
* Ο Παντελής Μαρκούλης είναι πρωτοετής φοιτητής Νομικής ΑΠΘ
