Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
21.1°C24.7°C
2 BF 40%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
22 °C
18.6°C23.8°C
3 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C23.2°C
2 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.9°C22.4°C
2 BF 52%
Απο τα Μνημόνια στο προσφυγικό
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Απο τα Μνημόνια στο προσφυγικό

Και μ' αυτά και με τ' άλλα, το καλοκαίρι οδεύει προς τη δύση του. Παράξενο καλοκαίρι το δίχως άλλο. Αν το καλοσκεφτεί κανείς, όλα τα μεγάλα που έγιναν στη διάρκειά του και λίγο πριν από αυτό σε κάνουν να νιώθεις το ίδιο ακριβώς με όταν βλέπεις να έρχονται οι "προφήτες" της καταιγίδας: τα μολυβένια σύννεφα και αυτή η μοναδική μυρωδιά του αγέρα που προαναγγέλλει το μπουρίνι που τρέχει κατά πάνω σου.

Από πού να αρχίσει κανείς: από το Brexit, το προσφυγικό, το πραξικόπημα στην Τουρκία, τις εκλογές στην Ισπανία, την αναδίπλωση του "ιησουίτη" της λιτότητας Σόιμπλε στο θέμα των υπερβολικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, τη ρωσοτουρκική προσέγγιση, στην "επιστροφή" του χιτλερικού σχεδίου "Μαδαγασκάρη" -προσαρμοσμένο στις σύγχρονες απαιτήσεις- από τη γερμανική Ακροδεξιά;

Όλα αυτά συνθέτουν ένα νέο τοπίο για την Ευρώπη, το οποίο μπορεί από τη μια στιγμή στην άλλη και από ένα συμπτωματικό γεγονός όχι μόνο να τραντάξει, αλλά και να τραυματίσει θανάσιμα το ευρωπαϊκό όνειρο. Αν και τα περισσότερα διεθνή ΜΜΕ όλα αυτά τα αντιμετωπίζουν ως μεμονωμένα συμβάντα, η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Κι αυτό το διαπιστώνει κανείς αν βάλει όλα αυτά τα σύμπαντα σε μία σειρά το ένα δίπλα στο άλλο και προσπαθήσει να δει πώς συνδέονται μεταξύ τους - τόσο ως προς τα αίτια που τα προκάλεσαν όσο και ως προς τα αποτελέσματα που μπορεί να παράξουν.

Αν ακολουθήσει κανείς αυτή τη μεθοδολογία, μπορεί όχι μόνο να ερμηνεύσει αλλά και να προβλέψει το μέλλον. Και το δίχως άλλο, το πρελούδιο αυτής της ιδιότυπης πολιτικής επιθεώρησης, το Brexit, μπορεί να αποδειχθεί το φινάλε της πιο μελετημένης και της μεγαλύτερης "επιχείρησης" σε χρονική διάρκεια στην ευρωπαϊκή Ιστορία για την οριστική αντιμετώπιση του "ευρωπαϊκού προβλήματος".

Στην πραγματικότητα, όλα τα "επεισόδια" που συνέβησαν στη διάρκεια του φετινού καλοκαιριού συνδέονται με την οικονομική κρίση και την ανεπάρκεια των δύο Ευρωπαίων "ηγετών" να ανταποκριθούν στον ηγετικό τους ρόλο. Η οικονομική κρίση που ξέσπασε στην αρχή της δεύτερης δεκαετίας του αιώνα ουσιαστικά αποκάλυψε αλήθειες που οι προηγούμενες ευρωπαϊκές ηγεσίες για πάνω από μισό αιώνα προσπάθησαν να τις καμουφλάρουν χρησιμοποιώντας έννοιες που παρέπεμπαν σε διαχρονικές αξίες: αλληλεγγύη, Δημοκρατία, ισότητα και ανθρωπισμός.

Αυτά ήταν τα "εργαλεία" του ευρωπαϊκού μάρκετινγκ τα χρησιμοποίησαν με περισσή μαεστρία οι προηγούμενοι Ευρωπαίοι ηγέτες προκειμένου να πείσουν τους λαούς τους να παραχωρήσουν αδιαμαρτύρητα ένα -μεγάλο- μέρος των εθνικών τους δικαιωμάτων σε ένα άτυπο πανευρωπαϊκό διευθυντήριο. Και το δίχως άλλο, τα κατάφεραν με τον καλύτερο τρόπο. Αψευδής μάρτυρας τα υψηλά ποσοστά αποδοχής των Ευρωπαίων στην ευρωπαϊκή ιδέα που έχει καταγράψει το Ευρωβαρόμετρο αλλά και η σπουδή με την οποία τα περισσότερα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης αντιμετώπισαν το θέμα της ένταξής τους στο κοινό ευρωπαϊκό σπίτι. Οι μνήμες από τους πανηγυρισμούς και τα πυροτεχνήματα με τα οποία πανηγυρίστηκε το ευρώ, το πιο αποτελεσματικό άλλοθι των προγραμμάτων λιτότητας, είναι άλλωστε πολύ νωπές.

Για τους μυημένους, ισχυρή απόδειξη αποτελεί επίσης και το γεγονός ότι όλοι όσοι από τη δεκαετία του '90 επισήμαιναν με κείμενά τους τον πολιτικό κυνισμό της ευρωπαϊκής πολιτικής είτε δεν έβρισκαν πρόθυμο ακροατήριο για να μοιραστούν τις ιδέες τους είτε χαρακτηρίστηκαν με σπουδή ως γραφικοί.

Η επιχειρηματολογία αυτών των "γραφικών" όμως δικαιώθηκε σχεδόν στο σύνολό της στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Οι χειρισμοί, πολιτικοί και οικονομικοί, που έγιναν, απέδειξαν με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο ότι η βασική πολιτική φιλοσοφία των ισχυρών της Ευρώπης δεν έχει αλλάξει πολύ από εκείνη του 19ου αιώνα. Της εποχής δηλαδή της αποικιοκρατίας των κρατών - δορυφόρων και στα κράτη - δορυφόρους, που έδωσε την αφορμή στους τότε ηγέτες τους να αναπτύξουν και στο εσωτερικό τους την ιδέα του... περιούσιου λαού. Η οικονομική κρίση ουσιαστικά έδωσε τη δυνατότητα στους Γερμανούς να διεκδικήσουν και να καταφέρουν να γίνουν τα "αφεντικά", με τους Γάλλους να αρκούνται στον ρόλο του "επιστάτη".

"Αφεντικά" και "επιστάτες" ακολούθησαν πολιτικές και πρακτικές που οι Έλληνες είχαν βιώσει την εποχή της βαυαροκρατίας. Αρκεί κανείς να διαβάσει κείμενα του Μακρυγιάννη, του Κοσομούλη, του Τερτσέτη, του Κόκκινου, του αυτοεξόριστου Γερμανού δημοσιογράφου Μπέρνε αλλά και του Νέζερ, που περιγράφουν την εποχή της βαυαροκρατίας και όσα προηγήθηκαν για να αισθανθεί ότι όλα όσα έγιναν σχεδόν δύο αιώνες αργότερα στον προβληματικό ευρωπαϊκό Νότο απλώς... επαναλαμβάνονται. Τα ίδια κίνητρα, οι ίδιοι στόχοι και προσαρμοσμένα στο σημερινό και πολιτικό "δέον". Η μόνη διαφορά, ότι τότε, για να φθάσουν τα καθέκαστα -φιλτραρισμένα στις σκοπιμότητες- από τη μία άκρη της Ευρώπης στην άλλη, η πληροφορία χρειαζόταν εβδομάδες, ενώ σήμερα μερικά δευτερόλεπτα.

Έτσι, ο συνδυασμός της υπεροψίας και της διγλωσσίας γέννησε δυσπιστία, επιφυλακτικότητα, μίσος και εκδικητικότητα στους φτωχοπρόδρομους του Νότου, αλλά και αηδία, απέχθεια και απόρριψη σε μεγάλη μερίδα των περιούσιων λαών, κυρίως σε αυτούς που σηκώνουν το βάρος της ανισότητας. Άλλωστε και για τους Ευρωπαίους «φτωχοδιάβολους» ήταν πιο βολικό να φορτώνουν τα βάρη στον "ανώνυμο Πορτογάλο", παρά να παραδεχθούν ότι η ηγεσία τους απλώς εξυπηρετούσε άλλους αφεντάδες.

Και φυσικά υπήρχαν -και υπάρχουν- και μέσα στους περιούσιους και κάποιες φωτισμένες μειοψηφίες, οι οποίες συνειδητοποίησαν την πραγματικότητα, αλλά ήταν πολύ απομονωμένες για να πείσουν τους υπόλοιπους. Κάπως έτσι κατέρρευσαν οι αξίες της αλληλεγγύης, της ισότητας, του ανθρωπισμού και της Δημοκρατίας στο μυαλό και στην ψυχή του μέσου Ευρωπαίου. Κοντολογίς, ο γερμανικός πολιτικός ρεαλισμός, πασπαλισμένος με τη γαλλική φινέτσα του συμβιβασμού διαμόρφωσαν τις πιο κατάλληλες συνθήκες για να καρποφορήσει ο "κοιμισμένος" σπόρος της Ακροδεξιάς.

Και κάπου εκεί μπαίνει και το προσφυγικό. Ο φράχτης του Όρμπαν, οι πολωνικές κορώνες, οι γαλλικές υστερίες, οι ιταλικοί θεατρινισμοί και η βρετανική ιδιαιτερότητα αναμείχθηκαν σε ένα ακροδεξιό μείγμα, το οποίο ας μην ξεχνάμε ότι είχε αρχίσει να αποκτά πολιτική οντότητα στην ευρωπαϊκή σκηνή πολύ πριν οι απελπισμένοι Σύροι μπουν στις βάρκες με ρότα την Ευρώπη. Υπό αυτή την έννοια, η προσφυγική κρίση την οποία βιώνουμε σήμερα προκάλεσε κραδασμούς οι οποίοι έφεραν την έκρηξη.

Για δεύτερη φορά αναδείχθηκε η αδυναμία των «ηγετών» να δώσουν λύσεις και, κυρίως, η κοντόφθαλμη πολιτική θωριά τους. Τρανή απόδειξη ότι οι μεγαλύτερες αντιδράσεις προκλήθηκαν απο τους «δικούς» τους, δηλαδή από τους θεωρούμενους «δορυφόρους», οι οποίοι αυτονομήθηκαν ανάβοντας το φιτίλι της αντίδρασης.

Το προσφυγικό όμως έκανε ξεκάθαρη και την ευρωπαϊκή διγλωσσία. Η στάση που έχουν τηρήσει στην υπόθεση της Τουρκίας είναι αποκαλυπτική, καθώς στο πλαίσιο του ρεαλισμού εξακολούθησαν να συνδιαλέγονται με ανθρώπους οι οποίοι γράφουν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους τις υποτιθέμενες ευρωπαϊκές αξίες. Άραγε τι άλλο να σκεφτεί κανείς όταν διαπιστώνει ότι οι Ευρωπαίοι ισχυροί συνδιαλέγονται με πολιτικούς όπως ο κ. Ερντογάν, ο οποίος συστηματικά καταπατά κάθε αράδα της Χάρτας των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων; Αυτή η διγλωσσία φυσικά επιτρέπει σε κάποιους να επαναφέρουν το σχέδιο της Μαδαγασκάρης και σε κάποιους άλλους, όπως ο Σόιμπλε, να εφαρμόζουν τις συνθήκες -όπως το Σύμφωνο Σταθερότητας- κατά το δοκούν.

Όλα αυτά συνθέτουν μια εικόνα πολιορκημένης Ευρώπης όχι από «στίφη βαρβάρων», αλλά από «μισθοφόρους» τους οποίους η ίδια έθρεψε, μεγάλωσε και άνδρωσε. Κι αν αποκρυπτογραφήσει κανείς τη στάση, τις πράξεις, τους ελιγμούς και τις μεθοδεύσεις των ισχυρών της Ευρώπης, καταλήγει χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια στο συμπέρασμα ότι τα «κεφάλια» της Ευρώπης δεν είναι απλώς σε αμηχανία, αλλά σε απόγνωση εξαιτίας των δικών τους επιλογών αλλά και της αναποτελεσματικότητας όλων των όπλων που είχαν μέχρι σήμερα στο οπλοστάσιό τους. Η απόγνωσή τους μετατρέπεται σε εφιάλτη κάθε φορά που σκέφτονται τους δρόμους που ανοίγει το Brexit.

Είτε το θέλουμε είτε όχι, αυτή είναι η σημερινή κατάσταση στην Ευρώπη. Και το εύλογο ερώτημα είναι: Άραγε υπάρχει διέξοδος; Υπάρχει και βρίσκεται θαμμένη κάπου στο παρελθόν. Στα αρχικά κείμενα της ευρωπαϊκής συνθήκης που υπέγραψαν πριν από περίπου εβδομήντα χρόνια οι πολιτικοί τους πρόγονοι. Αυτές τις αρχές θα πρέπει να εφαρμόσουν και σε αυτές τις αρχές θα πρέπει να αποκτήσουν πάλι εμπιστοσύνη οι Ευρωπαίοι. Αν αποτύχουν, το μέλλον είναι ζοφερό και, αν δεν το επιχειρήσουν, θα είναι ακόμα χειρότερο.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL