Κανένας πόλεμος δεν είναι τόσο παρών και απών ταυτόχρονα, όπως αυτός που μαίνεται εδώ και πέντε χρόνια στη Συρία. Ο έξω κόσμος τον αντιλαμβάνεται πρωτίστως μέσω του προσφυγικού, αλλά και των γεωπολιτικών του επιπτώσεων και ασχολείται πολύ λιγότερο με το τι συμβαίνει μέσα στην ίδια την πολύπαθη χώρα. Η “Α” σήμερα επιχειρεί να ξεδιαλύνει, στο μέτρο του δυνατού, το θολό τοπίο στο μαρτυρικό Χαλέπι (στις εσωτερικές σελίδες), αλλά και να θυμίσει ότι κάποτε -ελάχιστα χρόνια πριν- η Συρία ήταν μια “κανονική” χώρα, με αμέτρητους πολιτιστικούς θησαυρούς, που όσοι είχαν την ευκαιρία να την επισκεφτούν θεωρούσαν τους εαυτούς τους τυχερούς.
Ένας από αυτούς ήταν ο Αμερικανός συγγραφέας Μαρκ Τουέιν, ο οποίος και επέμενε ότι η μόνη πραγματικά “αιώνια πόλη” είναι η Δαμασκός και όχι η Ρώμη. “Η Δαμασκός μετράει τον χρόνο όχι με μέρες, μήνες ή χρόνια, αλλά με αυτοκρατορίες, που τις είδε να δημιουργούνται, να ακμάζουν και να γίνονται ερείπια” έγραφε μετά το 1867 που είχε επισκεφτεί τη σημερινή συριακή πρωτεύουσα.
Αναμφισβήτητα, η συριακή τραγωδία είναι πρώτα απ’ όλα τραγωδία για τους κατοίκους της. Αυτούς που σκοτώθηκαν ή λαβώθηκαν σ’ αυτό τον αδελφοκτόνο -και όχι μόνο- πόλεμο, αυτούς που είδαν τη ζωή τους να καταστρέφεται και πήραν τον δρόμο της προσφυγιάς -εντός και εκτός συνόρων-, αυτούς που αντέχουν ακόμη να μένουν εκεί ή που απλά δεν μπορούν να φύγουν. Αλλά είναι και μια καταστροφή για την πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας, αφού από το έδαφος της σημερινής Συρίας πέρασαν -και άφησαν ανεξίτηλα τα χνάρια τους- οι Ασσύριοι και οι Μεσοποτάμιοι, οι Έλληνες και οι Πέρσες, οι Ρωμαίοι, οι Άραβες και οι Σταυροφόροι.
Πέρσι το καλοκαίρι γράφτηκαν πολλά για τις καταστροφές που έκανε το Ισλαμικό Κράτος στην αρχαία πόλη της Παλμύρας, το πιο διάσημο αξιοθέατο της Συρίας, τινάζοντας στον αέρα μπροστά στις κάμερες τον ναό του Βαάλ και την αψίδα του θριάμβου. Τελικά, όταν ο συριακός στρατός ανακατέλαβε την άνοιξη την πόλη της ερήμου, οι αρχαιολόγοι που έφτασαν εκεί διαπίστωσαν με ανακούφιση ότι περίπου τα τέσσερα πέμπτα της Παλμύρας διασώθηκαν. Και ελπίζουν, όταν με το καλό τελειώσει αυτός ο πόλεμος, να καταφέρουν να αναστηλώσουν και ό,τι έχει καταστραφεί.
Αυτό που κανείς δεν θα καταφέρει να αποκαταστήσει είναι ο αρχαιολογικός χώρος της Απάμειας. Η αρχικά φρυγική πόλη άκμασε στα χέρια της δυναστείας των Σελευκιδών, για να πέσει το 64 π.Χ. στα χέρια των Ρωμαίων. Ήταν επί αιώνες το μεγάλο σταυροδρόμι του εμπορίου της Ανατολής και το καμάρι της ήταν ένα εκπληκτικό θέατρο, που εκτιμάται ότι χωρούσε 20.000 θεατές και που χτίστηκε και ξαναχτίστηκε, ανάλογα με τη... μόδα της εποχής και τις ζημιές που του έκανε ο Εγκέλαδος. Μπορεί η Απάμεια να μη βρέθηκε μέχρι τώρα στο επίκεντρο συγκρούσεων, αλλά μέσα στον χαμό οι αρχαιοκάπηλοι τη λαφυραγώγησαν.
Από τους αρχαιοκάπηλους τη γλίτωσε η αρχαία πόλη της Μπόσρα, που άκμασε στα χέρια των Ναβαταίων, των Ρωμαίων, των Βυζαντινών και των Αράβων, αλλά δεν τη γλίτωσε από τους βομβαρδισμούς από τότε που έπεσε στα χέρια της συριακής αντιπολίτευσης, την οποία χτυπούν οι δυνάμεις του Άσαντ από αέρος.
Όσο για το Χαλέπι, με τη φημισμένη του ακρόπολη, το ιστορικό του Σουκ και το μεγάλο του τέμενος, εκεί δεν έχει μείνει πέτρα όρθια. Παράπλευρες απώλειες ενός απάνθρωπου πολέμου...
