Με την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων, στο Rio de Janeiro, τα ''φώτα'' της δημοσιότητας στράφηκαν κυρίως στις εγκαταστάσεις διαμονής των ομάδων, αποδιώχνοντας έτσι ακόμη και τον... φόβο του ιού Ζίκα. Ωστόσο οι Ολυμπιακοί Αγώνες κάθε φορά, διεξάγονται και με τον φόβο του ντόπινγκ. Τούτη τη φορά, περισσότερο από κάθε άλλη, επικρέμαται στην φήμη τους η απειλή του γενετικού ντόπινγκ, μιας υπόθεσης που οι αθλητικές αρχές εδώ και χρόνια προσπαθούν να ελέγξουν, αλλά ελάχιστα έχουν καταφέρει. Στο θέμα αυτό ασφαλώς, η αντιμετώπιση της ρωσικής ομάδας ίσως να αποτελεί την ''κορυφή του παγόβουνου'' -ίσως και όχι- σε καμία όμως περίπτωση δεν θίγει το ίδιο το ''παγόβουνο'' που, όντας κάτω από το νερό, κρύβει καλά όλα τα... μυστικά της παραβατικότητας των πρωταθλητών.
Όλοι γνωρίζουμε πως η εξέλιξη των βιολογικών επιστημών και της ιατρικής οδήγησε τους ερευνητές στην ανακάλυψη και εφαρμογή θεραπειών που βασίζονται στη γονιδιακή τροποποίηση, με στόχο καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Αυτή η νέα θεραπευτική προσέγγιση -όπως και οι κλασικές φαρμακευτικές θεραπείες- δεν θα έμενε έξω από το ενδιαφέρον των αθλητών, ιδιαίτερα όταν αφορά παράγοντες που σχετίζονται με την αύξηση του μυϊκού συστήματος, αφού διαχρονικά για την εφαρμογή του ντόπινγκ στους αθλούμενους, χρησιμοποιούνται μέθοδοι θεραπευτικές που βοηθούν στην αύξηση της απόδοσης του αθλητή.
Η διαφορά ανάμεσα στις δύο μεθόδους είναι μεγάλη, αφού η πρόσβαση στα φάρμακα θεωρείται πλέον φθηνή και εύκολη, σε σχέση με το κόστος της πρόσβασης στις γονιδιακές μεθόδους ή θεραπείες.
Στο επίπεδο που έχει φθάσει όμως ο παγκόσμιος πρωταθλητισμός αλλά και το οικονομικό κόστος που προκαλεί η ίδια η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, η επιλογή από κάποιους πρωταθλητές να δοκιμάσουν γονιδιακές μεθόδους αύξησης της απόδοσής τους, δείχνει να είναι ''μέσα στο παιχνίδι'' του υψηλού πρωταθλητισμού.
Οι πολέμιοι του ντόπινγκ, ή τέλος πάντων, όσοι δηλώνουν ''πολέμιοι'', δείχνουν να πλέουν σε αχαρτογράφητα νερά αφού οι νέες γονιδιακές θεραπείες δεν είναι πλήρως δοκιμασμένες ούτε στους ίδιους τους ασθενείς που απευθύνονται, πόσο μάλλον στους αθλητές και στις αθλήτριες που αποτελούν υγιείς οργανισμούς και οι κίνδυνοι των παρενεργειών μπορεί να είναι πολλαπλάσιοι. Ακόμη, ο προσδιορισμός της χρήσης τέτοιων μεθόδων μοιάζει με δισεπίλυτο γρίφο.
Από τη μία, το μυστήριο της άγνωστης μεθόδου και από την άλλη ο φόβος των επιπτώσεων, τοποθετούν το γονιδιακό ντόπινγκ, ανάμεσα στη Σκύλλα και τη Χάρυβδη.
Ο διεθνής οργανισμός WADA από το 2002 ξεκίνησε τις προσπάθειες ''διερεύνησης'' του φαινομένου που έδειχνε να απειλεί το αθλητικό σύστημα και το 2004 δημιούργησε ομάδα ειδικών στο γενετικό ντόπινγκ, με στόχο όχι μόνο να μελετηθούν οι νέες γονιδιακές θεραπείες, αλλά και να διερευνηθούν μέθοδοι προσδιορισμού της χρήσης αυτών των γονιδιακών θεραπειών, με στόχο την αύξηση της απόδοσης των αθλητών.
Η προσπάθεια της WADA συνεχίζεται το 2005 με τη διοργάνωση δεύτερης επιστημονικής ημερίδας σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Karolinska και τη Σουηδική Αθλητική Συνομοσπονδία, ενώ την ίδια χρονιά το ειδικό περιοδικό “Play True”, δημοσιεύει ειδικό αφιέρωμα στο γονιδιακό ντόπινγκ
Από τότε ώς σήμερα, πέπλο μυστηρίου καλύπτει τις αθλητικές δραστηριότητες, αλλά και τις προσπάθειες της WADA να ανακαλύψει μεθόδους προσδιορισμού του γονιδιακού ντόπινγκ από αθλητές.
Βέβαια το βασικό ερώτημα είναι αν υπάρχει τέτοια διάθεση, γιατί πέρα από τις μεγαλόστομες διακηρύξεις, υπάρχει και η εμπειρία που δείχνει πως, ιστορικά, το αθλητικό σύστημα ήταν διστακτικό στο να ασχοληθεί ουσιαστικά με την καταπολέμηση του ντόπινγκ και αναγκάσθηκε να το κάνει από τότε που προκλήθηκε έντονος θόρυβος, απ' αφορμή θανάτους αθλητών ως συνέπεια της κατά-χρησης φαρμακολογικών ουσιών με στόχο το εργογόνο αποτέλεσμα και την αύξηση της απόδοσής τους.
Η αθλητική κοινότητα ουδέποτε ήταν μπροστά από το ντόπινγκ. Πάντα ακολουθούσε, άλλοτε νωχελικά και άλλοτε υποκριτικά, αφού για το αθλητικό σύστημα προείχε και προέχει η εμπορευματοποίηση του αθλητικού θεάματος, αδιάφορο αν σε αυτό μετέχουν και ντοπαρισμένοι αθλητές.
Μην πάμε πολύ πίσω. Ας σταθούμε στα δικά μας που συνέβησαν κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, στην Αθήνα. Κι όχι μόνο...
Ας θυμηθούμε τι είχε προηγηθεί, στην προσπάθεια και με στόχο να διασφαλίσουμε αυτή τη διοργάνωση. Ας θυμηθούμε τι έγινε λίγο πριν και κατά τη διάρκεια της διοργάνωσης...
Πίσω από τη βιτρίνα του πρωταθλητισμού, κρύβεται πάντα ή άλλη όψη του. Εκεί ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος προσβολής της υγείας των πρωταθλητών, θυσία στον βωμό της διάκρισης και των πολλαπλών ωφελημάτων από την αθλητική επιτυχία και το μετάλλιο...
Κι απ' ό,τι λέγεται, οι κίνδυνοι και οι επιπλοκές από το γονιδιακό ντόπινγκ, αναμένεται να είναι πολλαπλάσιοι και διαφορετικοί από τις επιπτώσεις του φαρμακολογικού ντόπινγκ που όλοι πλέον γνωρίζουμε.
Το βασικό ερώτημα παραμένει και αναμένει απάντηση: Θέλουμε πραγματικά να ''ξεριζώσουμε'' το ντόπινγκ που προκαλείται από το ίδιο το αθλητικό σύστημα και το εμπορευματοποιημένο αθλητικό θέαμα;
Τάκης Γεωργακόπουλος, γιατρός, διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Αθήνας και αντιπρόεδρος του ΕΟΠΥΥ
