Οι ακροδεξιές ομάδες που ισχυροποιούνται στην Ευρώπη, ο Τύπος της διαχεόμενης τρομοκρατίας, μια ειδική λιντσαριστική γλώσσα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και τα ανορθόδοξα, αντιδραστικά προφίλ πολλών πολιτικών τόσο στην Ευρώπη όσο στις ΗΠΑ, φαίνεται ότι εκφράζουν ή εξεικονίζουν μια μαζική, λαϊκή έλξη προς το αλλόκοτο, ενίοτε το τερατώδες. Πρόκειται για πολιτικά και μορφικά φαινόμενα που έχουν ριζώματα στο λαϊκό θυμικό, στη λαϊκή αισθητική - αλλιώς δεν θα έρχονταν στην επιφάνεια. Και σε παλιότερες εποχές υπήρχαν υβρίδια επιθετικών συμπεριφορών, Hells Angels, σκυλοPunk, μουσικός, συμμοριτικός και μαζικός χουλιγκανισμός κ.λπ. Σήμερα, όμως, η πανεύκολη διέγερση του κακού, η «επινόηση» του αλλόκοτου, δημιουργεί μια απροσδιοριστία και δυσερμηνεία.
Δύσκολα προβλέπεις, δύσκολα εξηγείς, δύσκολα συγκροτείς τα θεωρητικά σχήματα. Ηγέτες χωρών που προηγουμένως ήταν άνθρωποι της νύχτας, λαϊκιστές, εθνικιστές, φονταμενταλιστές, διάφοροι εκδικητές-φορείς του Πεπρωμένου, μαζικοί δολοφόνοι, ένας παραπολιτικός και πολυμεσικός υπόκοσμος, διεθνοποιείται με έναν νέο αποκρυφισμό. Φαίνεται ότι τα πολιτικά, επικοινωνιακά, αισθητικά, συμπεριφορικά πλάσματα είναι παράγωγα μιας υπόσκαφης, μαζικής απαίτησης. Φτωχοί, αφανισμένοι, διαψευσμένοι μικροαστοί, συμπλεγματικοί εύποροι, η -διαταξικά- «κάτω» πλευρά του κόσμου, θέλει το «άλλο». Διαμορφώνεται μια πλανητική, διαπολιτική φαβέλα, ένας λαβύρινθος παράβασης και ανορθολογισμού. Η οικονομική πτώση είναι η μια εξήγηση που δίνουν διάφοροι χρησμολόγοι. Εντούτοις, ανάμεσα στα πάμπολλα μεσσιανικά παραδείγματα, βλέπεις και πλούσιους, σε μια ανεξήγητη «επιστράτευση».
Πριν από λίγα χρόνια, την ετερότητα από το δυτικό υπόδειγμα την προσδιόριζαν διάφορα «αποκλίνοντα» όντα. Ο Καντάφι, ο Νοριέγκα, ο Σαντάμ, ο Κιμ, παλιότερα ο Ίντι Αμίν (ο ανθρωποφάγος Κεντροαφρικανός δικτάτορας) κ.λπ. Συνήθως νοούνταν ως πολιτικοί βάκιλοι, που ξέφευγαν από το δυτικό εργαστήριο. Σήμερα όμως η αυτονόμηση και διάχυση του κακού, η συγκρότηση μιας εξω-ηθικής ετερότητας, συντρίβουν τα πρωτόκολλα και τα ερμηνευτικά στερεότυπα. Η φτώχεια φέρνει το έγκλημα, όπως ισχυρίζονται διάφοροι αναλυτές της κρίσης; Η θεσμική χαλαρότητα επιτρέπει το έγκλημα, όπως ισχυρίζονται οι αρχαϊκοί δεξιοί; Νομίζω, η δομική αστάθεια. Η αστάθεια που ορίζεται ως προϋπόθεση κάθε παραγωγικού, αναπτυξιακού, κοινωνικού, πολιτισμικού διαβήματος. Περισσότερο κι από την ταξική καταβαράθρωση, λειτουργεί η πιθανότητά της.
Νομίζω ότι, πριν από τη φθορά λόγω οικονομικής κατάπτωσης, λειτουργεί η τεράστια και ακαριαία διεγειρόμενη ανασφάλεια. Ανά πάσα στιγμή μπορείς να καταστραφείς. Ακόμα και στη μεγαλύτερη ευρωστία κρύβεται ο καρκίνος. Αυτό, πέρα από αυτή καθαυτήν την τερατωδία, διαμορφώνει μια κοσμοθεωρητική καχυποψία. Η απειλή υπάρχει, το κακό βρίσκεται πίσω από κάθε πόρτα. Η οικονομία έρχεται στην επιφάνεια κυρίως ως πολιτισμικό μέγεθος. Ως επιτομή της κοινωνικής στερέωσης. Η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, κυριολεκτικής (των βομβών) και μεταφορικής (του λόγου και της πολυμεσικής αργκό), δεν έχει επικράτειες χώρου και δικαίου. Είναι υγρό που ποτίζει τις αρτηρίες μιας πάσχουσας κοινωνικής πραγματικότητας. Είναι διαμήκης και εγκάρσια. Αυτή η διαπλάτυνση του κακού είναι τα προσεισμικά μηνύματα άραγε, που γρήγορα θα φέρουν την ευρωπαϊκή αποσταθεροποίηση;
Οι τεράστιες ασυμμετρίες ιδιωτικού και δημόσιου χρέους σε αντιδιαστολή με τα τεράστια ονομαστικά κεφάλαια που είναι παρκαρισμένα στο συστημικό πουθενά, αλλά κυρίως η ασυμμετρία μεταξύ ανάγκης για σταθερότητα (και χαρά) και ολική θεσμική και οικονομική σαθρότητα, φέρνουν το ερώτημα της αλλαγής ακόμα πιο κοντά. Αλλαγή. «Αν το σύστημα των εξουσιών οργανώνει όπως μπορεί τη στατιστική ευταξία (και η κοινωνική ευταξία είναι σήμερα στατιστική ευταξία), οι μάζες περιφρουρούν κρυφά την κοινωνική αταξία» λέει ο Baudrillard στη «Διαφάνεια του κακού».
