Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.1°C20.7°C
2 BF 52%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
18 °C
16.5°C18.5°C
2 BF 68%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 70%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.4°C18.0°C
4 BF 52%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C19.9°C
3 BF 40%
ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Αυτό που μας διαφοροποιεί...
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Αυτό που μας διαφοροποιεί...

Ποια είναι η διαφορά μιας χώρας που δίνει άσυλο σε αυτούς που της το ζητούν από μια χώρα που υπό καθεστώς φόβου δεν το κάνει; Ποια είναι η διαφορά μιας Δημοκρατίας από μια χώρα όπου, με το πρόσχημα μιας απόπειρας ανατροπής, καταρρίπτει κάθε έννοια σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Ποια είναι η διαφορά μεταξύ μιας χώρας που σέβεται τις βασικές ελευθερίες από μια χώρα που αναστέλλει τη λήξη του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης; Είτε μιλάμε για την Ελλάδα, την Τουρκία ή τη Γαλλία, ένα βασικό ερώτημα επανέρχεται: τι κράτος και κοινωνία θέλουμε να έχουμε; Τι προέχει κάθε φορά, η ελευθερία, ο ανθρωπισμός και η αξιοπρέπεια, ή ο φόβος, η υποταγή και η διαπόμπευση των δημοκρατικών μας αρχών; (αν υποθέσουμε ότι αρχικά τις είχαμε όντως ασπαστεί).

Ο φόβος είναι βασικό κομμάτι σε κάθε διαδικασία χειραγώγησης που εμφανίζεται με τη μορφή «προστασίας». Τάξη και ασφάλεια. Το βασικό επιχείρημα κάθε δικτατορίας. Ίσως γιατί η Δημοκρατία καταφέρνει να διαπραγματεύεται με λιγότερο φόβο, μίσος ή διωγμούς τη διαφορετικότητα. Ίσως γιατί αυτό που ακριβώς τη διαφοροποιεί από τα αυταρχικά καθεστώτα είναι η ικανότητά της να ανέχεται τη συγκρουσιακότητα χωρίς να αποδιοργανώνεται από αυτήν. Είναι η Τουρκία δημοκρατία; Φυσικά όχι. Αλλιώς οι πραξικοπηματίες δεν θα κινδύνευαν να χάσουν τη ζωή τους επιστρέφοντας εκεί. Δεν θα ήταν γεμάτες οι φυλακές από προοδευτικούς πολίτες και εν γένει αντιφρονούντες και δεν θα λιντσάρονταν άνθρωποι στον δρόμο.

Και ας θυμηθούμε και τους άλλους, εκείνους που υφίστανται τα πάνδεινα από τις εκάστοτε τουρκικές κυβερνήσεις, τους Κούρδους αγωνιστές. Και το όνειδος, παλαιότερα, της παράδοσης στις τουρκικές αρχές του αγωνιστή Αμπντουλάχ Οτζαλάν.

Βλέποντας κανείς τη διεθνή επικαιρότητα, δεν μπορεί παρά να σκεφτεί πως όσοι εμφανίζονται ως προασπιστές της Δημοκρατίας και της ομαλότητας είναι αυτοί που πρώτοι τις έχουν απαρνηθεί. Και πόσο εύθραυστα είναι τα κεκτημένα μας παρά τους αγώνες όλων των προηγούμενων γενιών: κατάργηση της θανατικής ποινής, σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συνταγματικές ελευθερίες. Αυτό που μας διαφοροποιεί από τους τρομοκράτες, είτε είναι ισλαμιστές αρχηγοί κρατών είτε εθνικιστές στρατοκράτες, ίσως να βρίσκεται σε αυτήν την ιδέα, ότι σε έναν κόσμο υπάρχει αρκετός χώρος και για μας και για τους αντιπάλους μας, και ότι, αν και πολιτικά διαφωνούμε, μπορούμε ωστόσο να συνυπάρξουμε μαζί τους. Κάθε καθεστώς που βλέπει τους πολιτικούς του αντίπαλους ως προσωπικούς του εχθρούς προς εξόντωση απέχει πολύ από τη Δημοκρατία, τους νόμους και τις αρχές της.

Κάποιες φορές η μόνη αξιοπρεπής λύση είναι η άρνηση ως αντίσταση σε κάθε κυρίαρχο λόγο που επιχειρεί να χρησιμοποιήσει τον φόβο ως εργαλείο ελέγχου και καθυπόταξης των μαζών. Ένα όχι, που όπως δείχνει ο Αλμπέρ Καμί στο βιβλίο του Ο επαναστατημένος άνθρωπος είναι και ένα ναι σε μια ηθική στράτευση. «Ένας άνθρωπος που λέει όχι! αρνιέται αλλά δεν παραιτείται. Είναι ακόμα και αυτός που λέει ναι από την πρώτη του κίνηση». Το όχι αντιστοιχεί στη συνειδητοποίηση ενός ορίου, σε ένα «μέχρι εδώ και μη παρέκει». Και ο σκλάβος λέγοντάς το στον αφέντη του, αρχίζει να τον αντιμετωπίζει σαν «ίσος προς ίσο». «Τέλος, αποδέχεται ο άνθρωπος την τελική πτώση, τον θάνατο, αν υποχρεωθεί να στερηθεί αυτή την αποκλειστική καταξίωση που θα ονομάσει, π.χ., ελευθερία».

5 Οκτώβρη 1945

Ξέρουμε κ' οι δύο, αγαπημένη,

μας έμαθαν:

να πεινάμε, να κρυώνουμε,

να πεθαίνουμε στην κούραση

και να ζούμε μακριά ο ένας απ' τον άλλο.

Δε μας ανάγκασαν ακόμα να σκοτώσουμε

και δε μας σκότωσαν ακόμα.

Ξέρουμε κ' οι δυο, αγαπημένη,

μπορούμε να μάθουμε στους άλλους:

να αγωνίζονται για τους ανθρώπους,

και κάθε μέρα λίγο πιο βαθιά,

λίγο πιο ωραία

ν' αγαπάνε...

Ναζίμ Χικμέτ, "Τα ποιήματα των 9-10 μ.μ." (μετάφραση Πέτρου Μάρκαρη)

Η ελευθερία ως άρνηση και η αγάπη ως αποδοχή. Ίσως η μία να προϋποθέτει την άλλη. Η αγάπη της ελευθερίας την ελευθερία της αγάπης.

Χριστίνα Αλεξοπούλουψυχολόγος και διδάκτωρ Ιστορίας. Εργάζεται στο Πανεπιστήμιο της ΙΝΑΛΚΟ (Παρίσι)

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL