ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΓΕΩΡΓΑΤΟΥ
Έχω επιχειρήσει άπειρες φορές να εξηγήσω στους φίλους μου ότι δεν υπάρχει νοσολογική οντότητα που λέγεται «ψύξη». Μάταιος κόπος. Όλοι πιστεύουν ότι, αν σταθούν στο «ρεύμα» ή αν αφήσουν ανοιχτό το παράθυρο το κατακαλόκαιρο, θ' αρχίσει μετά να τους πονάει ο ώμος ή ο αυχένας τους. Κάποιος το 'πε, κάποιος δήθεν το «μέτρησε» και η συσχέτιση έγινε σιδηρούς κανών. Το θέμα όμως σήμερα δεν είναι η «ψύξη», αλλά μια άλλη ενδιαφέρουσα έννοια: η «επιχειρηματικότητα».
Έχω έναν μακρινό ξάδερφο, τον Γρηγόρη, που αντιπροσωπεύει κατά τον καλύτερο τρόπο αυτό που λέμε «καινοτόμος επιχειρηματικότητα». Από μικρός ο Γρηγόρης ήταν ένα ανήσυχο κι ανυπότακτο παιδί. Με το ζόρι τελείωσε το σχολείο. Μετά τον στρατό έπιασε δουλειά στο ναυπηγείο κι έγινε άριστος τορναδόρος. Αλλά, εκτός από τον τόρνο, ο Γρηγόρης διέπρεπε και ως ψαροντουφεκάς. Όταν πηγαίναμε μαζί για ψάρεμα, εγώ έβγαζα τρεις ψωρο-σκορπίνες κι εκείνος τρία κιλά ψάρια και δύο χταπόδια!
Για να μην τα πολυλογούμε, μια ωραία πρωία ο ξάδερφος παράτησε το ναυπηγείο για να κάνει -λέει- κάτι άλλο. Η γυναίκα του γκρίνιαζε, οι φίλοι του απορούσαν κι εγώ, στον ρόλο του μορφωμένου ξαδέρφου, τον επέπληττα κάθε τόσο για την επιπολαιότητά του. Μετά από πολλούς μήνες μού εκμυστηρεύθηκε το σχέδιο που είχε καταστρώσει. Ήθελε -λέει- να φτιάξει ένα ιδιαίτερο ψαροντούφεκο, που ούτε να βυθίζεται, ούτε να επιπλέει, αλλά να μένει μετέωρο μέσα στο νερό. Ένα τέτοιο όπλο θα ήταν, όπως μου εξήγησε, πολύ πιο ευθύβολο απ' τα συνηθισμένα.
Αυτά συνέβησαν πριν από πολλά χρόνια. Σήμερα ο Γρηγόρης έχει μια μικρή βιοτεχνία που απασχολεί τον ίδιο και τον αδελφό του. Φτιάχνουν ένα ψαροντούφεκο πραγματικό έργο τέχνης, με ξύλο από τικ και μεταλλικά μέρη που χαϊδεύουν το μάτι. Πωλούν τη μικρής κλίμακας παραγωγή τους αποκλειστικά στο εξωτερικό μέσω διαδικτύου. Το πιο ωραίο όμως δεν είναι αυτό. Το καλύτερο είναι ότι, όταν τους δεις να δουλεύουν, διαπιστώνεις πόσο λάμπουν τα μάτια τους. Εργαζόμενοι με μεράκι, τελειοποιούν διαρκώς το έργο τους, διαβάζουν την αγορά, προσαρμόζονται αναλόγως και βγάζουν έτσι το ψωμάκι τους ακόμα και εν μέσω κρίσης.
Πάρτε τώρα το άλλο παράδειγμα, τον συμμαθητή μου τον Ανδρέα. Έξυπνο παιδί, αλλά κακομαθημένο. Μας κορόιδευε στο Γυμνάσιο που παιδευόμασταν με τις ασκήσεις Γεωμετρίας από τους Ιησουίτες. Αυτός -έλεγε- τις έδινε στον φροντιστή του και δεν ασχολούνταν περαιτέρω. Κληρονόμησε μια μεγάλη επιχείρηση από τον πατέρα του. Αλλά το επόμενο που έμαθα μετά από χρόνια ήταν ότι τη φαλήρισε κι ότι τον κυνηγούσανε για κρυφά δάνεια και άλλες ατασθαλίες.
Κι έρχομαι πιο κοντά στο προκείμενο. Όπως λέει κι ένας γνωστός μου που κάτι ξέρει απ' αυτά, «τι πάει να πει επιχειρηματικότητα;». Είναι μια ιδιαίτερη δεξιότητα στο να βγάζεις λεφτά; Είναι το παράτολμο, η καπατσοσύνη ή η ενόραση, η συστηματικότητα, η υπομονή; Ώρες - ώρες μπερδεύομαι.
Σημασία όμως δεν έχει ότι μπερδεύεται ένας απόλυτα ξένος προς το επιχειρείν, αλλά ότι μπερδεύεται καμιά φορά και η Πολιτεία που διανέμει τις κρατικές ενισχύσεις και τ' άλλα προγράμματα με βάση τις ανοησίες των «πλατφορμών καινοτομίας» και τις στατιστικές α λα γκρέκα που κυκλοφορούν οι επιτήδειοι. Κι έτσι μένουν στην απ' έξω οι Γρηγόρηδες, που φτιάχνουν κάτι πρωτότυπο, και παίρνουν τα λεφτά οι Ανδρέες για ν' αγοράσουν δήθεν προηγμένη τεχνολογία και να αναβαθμίσουν τη μαγαζάρα τους -πριν τη φουντάρουν.
Με όσα έχουν δει τα μάτια μας, καλό θα ήταν να πάψουμε να μιλάμε με άδεια λόγια. Υπάρχει διάχυτη εφευρετικότητα, υπάρχουν νέοι άνθρωποι, σπουδασμένοι, υπάρχουν άριστοι τεχνίτες και συνεπείς μαγαζάτορες. Σ' αυτούς αξίζει να βάλει τα λεφτά -και τις ελπίδες του- το Δημόσιο. Αλλά τους άλλους, τους κρατικοδίαιτους, τους συναλλασσόμενους, τους πονηρούς, ποιος αναπτυξιακός νόμος και ποιος αλγόριθμος θα τους αποκλείσει;
