Του Φραγκίσκου Καλαβάση*
Στο ένα μάτι το βλέμμα της περιέργειας, στο άλλο το βλέμμα της απουσίας. Προσωπεία που εκφωνούν κομμάτια ασκήσεων στην ηχώ των προβλεπόμενων λύσεων. Πρόσωπα που συνεχώς μετακινούνται, ανακατεύονται με κομμάτια γνώσεων και παίρνουν το σχήμα των δικών τους συνδέσεων, των μαθησιακών και διδακτικών διαδρομών τους.
Πρόσωπα με ρυτίδες και πρόσωπα παιδικά, τοποθετημένα με σειρά αρχαιότητας ή κατά την αλφαβητική σειρά, η οποία κάποτε, όταν τα ίδια γράμματα χρησιμοποιούνταν και για τους αριθμούς, έθεσε το Γ πριν από το Δ και το Ι πριν από το Κ, υποτάσσοντας για πάντα τη μοναδική ομορφιά τής ποικιλίας των γραμμάτων στη ρίμα της αριθμητικής διάταξης, καταδικάζοντας το Α να είναι πάντα πρώτο και το Ψ προτελευταίο.
Γράμματα και πρόσωπα πληγωμένα και γι' αυτό αισιόδοξα στην προσπάθεια να δραπετεύσουν από ρόλους και συμβάσεις, από τη φθορά της καθημερινότητας και από τις καρικατούρες των αντιπάλων τους. Τραυματισμένα στις απόπειρες να σχηματίσουν λέξεις και ομάδες, νοήματα και έργα που διασχίζουν κι ενώνουν τα κομμάτια, το θέατρο με τα μαθηματικά, τις τέχνες με τις τεχνικές, φτιάχνοντας τη δική τους αρμονία του σχολείου με την κοινωνία και την πόλη.
Προσωπεία ανώνυμα, αριθμημένα σχολικά παραρτήματα με έναν αριθμό λειψό στη θέση του ονόματος. Ονόματα που αριθμούν το όγδοο ή το δέκατο έκτο, που προηγούνται ή έπονται, κανείς δεν ξέρει τίνος και γιατί. Αριθμοί χωρίς οντολογικές ιδιότητες, δεν αθροίζονται ούτε διαιρούνται, κανείς δεν νοιάζεται αν είναι μονοί ή ζυγοί, πρώτοι ή σύνθετοι. Αριθμημένα πρόσωπα οι σχολικές μονάδες, καθεμιά με την άγραφη ιστορία της, με την φυσιογνωμία των μελών και των αποφοίτων της, άλλοτε επιθυμητές κι άλλοτε περιφρονημένες από τον περίγυρο, από τις οικογένειες, από την πόλη.
Πρόσωπα που βαθμολογούνται και βαθμολογούν, που διοικούν και διοικούνται, που στεναχωρούν και στεναχωριούνται, που πηδούν από τη χαρά τους στο άκουσμα ενός αριθμού ή σκύβουν το κεφάλι για να περάσουν απαρατήρητα. Μικροί και μεγάλοι αριθμοί μαζεμένοι σε αξιολογικές κλίμακες, οι κακοί, οι καλοί, οι λίαν καλοί και οι άριστοι, ταυτότητες που στέκουν αναποφάσιστες αν θα αποδοθούν στην τέλεια αντιγραφή του προτύπου ή την ατελή πρότυπη γραφή.
Πρόσωπα ανθεκτικά και δημιουργικά, που φωτίζουν και φωτίζονται πιο ισχυρά εκτός των ωραρίων και των σχολικών τειχών, που συνομιλούν για το πριν και το μετά, που χτίζουν την εικόνα τους πάνω στη μετάβαση, από τη μια βαθμίδα στην άλλη, από την μια τάξη στην άλλη, από τη μια μέρα στην άλλη. Πρόσωπα της μετάβασης, εκείνης της μορφωτικής οντότητας που δεν είναι αριθμητική διαδοχή διακριτών σταδίων, αλλά η καθαυτή σχέση του υποκειμένου με τη γνώση. Πρόσωπα σχέσεων οι συμμαθήτριες και οι συμμαθητές, σχέσεις είναι και οι καθηγήτριες και οι καθηγητές, σχέσεις και καρικατούρες σχέσεων είναι και τα πρόσωπα της διεύθυνσης και των υπουργών, χαρούμενα, άτακτα, αυστηρά, μοναχικά, στρεβλωμένα και ματαιωμένα.
Πρόσωπα οι σχολικές μονάδες της επαρχίας και της συνοικίας, με τις υπαινικτικές αναφορές τους σε σημαντικά έργα, ιδέες, θεωρίες και πρόσωπα της Ιστορίας, της τοπικής και της παγκόσμιας. Αναφορές σε πρόσωπα ποιητών και επιστημόνων, συγγραφέων και αρχιτεκτόνων, καλλιτεχνών και φιλοσόφων, γυναικών και ανδρών που διέσχισαν γλώσσες και εποχές, πότε διωκόμενα πότε τιμώμενα, για όσα έκαναν και είπαν παρά τις δυσκολίες, αλλά και για όσα δεν έκαναν και δεν είπαν, παρά τις ευκολίες. Πρόσωπα αναφορές που έχουν γίνει σύμβολα και γυρνούν μέσα στα σχολεία για να συναντηθούν ξανά με τη ζωή, με τις παιδικές φωνές και τις εφηβικές ανησυχίες, πέρα από τη σιγουριά τής αποστήθισης ή των ορίων της διδακτέας ύλης, για να καλύψουν τις κενές ώρες, τις ασυνέχειες της συλλογικής μας ενοχής για το εκπαιδευτικό σύστημα.
Πρόσωπα αληθινά, εικονικά, ψηφιακά δίκτυα και ανθρώπινες παρέες, ίχνη από σιωπές και βλέμματα στο παιχνίδι, στην τάξη, τη μάθηση και τη χειραφέτηση. Πρόσωπα του σχολείου που αναζητούν το νόημα και το σύμβολο σε άλλα πρόσωπα, κυρίως σε εκείνα που κάνουν αισθητή την απουσία τους.
* Ο Φραγκίσκος Καλαβάσης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
