Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
21.1°C24.7°C
2 BF 40%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
22 °C
18.6°C23.8°C
3 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C23.2°C
2 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.9°C22.4°C
2 BF 52%
Τυνησία: Εξήντα χρόνια ανεξαρτησίας / Προσήλωση στην αραβική ιδέα
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Τυνησία: Εξήντα χρόνια ανεξαρτησίας / Προσήλωση στην αραβική ιδέα

Του Γιώργου Παγώνη

Πού διαφέρει πολιτικά και κοινωνικά η Τυνησία, η χώρα της Αραβικής Άνοιξης, από τις άλλες αραβικές χώρες;

Στον βαθμό της προσήλωσής της στην αραβική ιδέα. Οι σημερινοί Τυνήσιοι προέρχονται από τους παλιούς αυτόχθονες κατοίκους της χώρας, στους οποίους επικρατούσαν οι Βέρβεροι, και τους Άραβες εισβολείς του 7ου αιώνα, με εξαίρεση κάποιες πολύ μικρές περιοχές της νότιας χώρας όπου οι Βέρβεροι φαίνεται να έχουν διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό τη φυλετική τους καθαρότητα. Με τους άλλους Άραβες τους συνδέει φυσικά η κοινότητα της καταγωγής, τους ενώνει όμως κυρίως το Ισλάμ καθώς και η αντιπαλότητά τους για τους Εβραίους.

Υπάρχουν όμως και διαφορές. Το σύνταγμα της Αιγύπτου λέει ότι ''η Αίγυπτος είναι μέρος του αραβικού έθνους και αγωνίζεται για την ολοκλήρωση και την ενότητά του'', ενώ της Συρίας ότι ''η Συρία είναι μέρος της αραβικής πατρίδας''. Της Τυνησίας όμως αναφέρει ότι ''η Τυνησία είναι μέρος του αραβικού Maghreb (δυτικός αραβικός κόσμος), εργάζεται προς την επίτευξη της ενότητάς του και παίρνει όλα τα μέτρα για την πραγματοποίησή του''.

Αναφέρεται στην αραβική ενότητα σαν δεύτερο βήμα μετά την πραγματοποίηση του Maghreb μόνο στα εισαγωγικά του σχόλια. Δεν είναι ακριβώς το ίδιο. Το προεδρικό μέγαρο δεν είναι στην Τύνιδα αλλά στην Καρχηδόνα, δίπλα στα ερείπια της αρχαίας πόλης. Κάποιοι συμβολισμοί έχουν τη σημασία τους. Όσον αφορά τα αισθήματα του απλού Τυνήσιου, είναι τα καλύτερα για τους γείτονές του Αλγερινούς, αλλά για τους άλλους και κυρίως τους πλούσιους του Κόλπου, δεν ισχύει το ίδιο.

Στον βαθμό της κοσμικότητάς της. Δεν υπάρχει περισσότερο κοσμικό αραβικό κράτος από την Τυνησία. Η επιρροή της θρησκείας στην κοινωνία της είναι μεγάλη, αλλά είναι μικρότερη από την αντίστοιχη σε κάθε άλλο κράτος του αραβικού κόσμου. Η φωνή του μουεζίνη από τους μιναρέδες, που καλεί τους πιστούς για την προσευχή, δεν ακούγεται τόσο πολύ όσο σε άλλες μουσουλμανικές χώρες.

Σημασία όμως έχει και η θεσμική της θέση. Μπορεί το ισλάμ να είναι η επίσημη θρησκεία σύμφωνα με το σύνταγμα, όπως συμβαίνει σε όλα τα αραβικά κράτη με εξαίρεση τη Συρία, αλλά μέχρι εδώ. Η σαρία (ισλαμικός νόμος) δεν είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη ως υπέρτατη αρχή στην οποία οφείλει να προσαρμόζεται η όλη νομοθεσία, όπως συμβαίνει στην Αίγυπτο, τη Λιβύη ή την Υεμένη.

Στον βαθμό της θρησκευτικής της ομοιογένειας. Δεν υπάρχει στην Τυνησία πανίσχυρη σιιτική, αλαουιτική και κυβερνώσα μειοψηφία όπως στη Συρία, ούτε πανίσχυρη σουνιτική μειοψηφία όπως στο Ιράκ, ούτε μισοί - μισοί όπως στην Υεμένη, ούτε ισχυρή χριστιανική κοπτική παρουσία όπως στην Αίγυπτο. Υπάρχουν σουνίτες, ενώ όλοι οι άλλοι θρησκευόμενοι είναι λιγότερο από 1%

Στον βαθμό της γλωσσικής της ομοιογένειας. Στο σύνταγμα της Τυνησίας είναι κατοχυρωμένη ως επίσημη γλώσσα μόνο η αραβική, χωρίς να υπάρχει αναφορά για γλώσσες φυλών, όπως συμβαίνει με άλλες αραβικές χώρες.

Στον βαθμό των αντιιμπεριαλιστικών και αντιαποικιακών της αντανακλαστικών και απωθημένων. Η Τυνησία ήταν γαλλικό προτεκτοράτο. Δεν ήταν γαλλική αποικία ούτε τμήμα του γαλλικού κράτους όπως η Αλγερία. Οι Τυνήσιοι αγωνίστηκαν εναντίον των Γάλλων, τελικά όμως απέκτησαν την ανεξαρτησία τους με πολύ μικρότερο τίμημα από τους Αλγερινούς. Δεν έχουν στη συλλογική τους μνήμη την αποικιοκρατική εκμετάλλευση και τελικά την αγγλο-γαλλική επέμβαση στο Σουέζ το 1956, όπως οι Αιγύπτιοι, ούτε βλέπουν παντού τα κάστρα των σταυροφόρων, όπως οι Σύροι.

Στον βαθμό των σχέσεών τους με τους Ευρωπαίους και ιδίως τους παλιούς τους αποικιοκράτες. Στην Τυνησία όλοι μιλάνε γαλλικά, τα οποία είναι υποχρεωτικά στα σχολεία, ενώ πολλά άλλα μαθήματα διδάσκονται στα γαλλικά. Γίνονται πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις υπό την αιγίδα του Γαλλικού Ινστιτούτου με πολυπολιτισμικό χαρακτήρα. Υπάρχουν δύο καθημερινές εφημερίδες στα γαλλικά, ευρείας κυκλοφορίας.

Σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο η σχέση Τυνησίας - Γαλλίας φαίνεται να είναι άριστη. Ακόμη και στους δρόμους βλέπει κανείς το γαλλικό αποτύπωμα με τα περίφημα rond poinds, που καταργούν τα φανάρια. Τα γαλλικά super market κυριαρχούν στην αγορά τροφίμων. Τελικά οι Γάλλοι δεν έφυγαν ποτέ.

Στον βαθμό των αντιδικτατορικών τους αισθημάτων. Πρώτος χρονολογικά δικτάτορας της Τυνησίας ήταν ο Habib Bourgiba (1956-1987), o ηγέτης του αγώνα εναντίον των Γάλλων αποικιοκρατών. Οι περισσότεροι Τυνήσιοι τον λατρεύουν, η κεντρικότερη λεωφόρος της Τύνιδας έχει το όνομά του. Στη γενέτειρά του, το Monstir, ανήγειραν το μαυσωλείο του, ενώ θεωρείται ο δημιουργός της σύγχρονης Τυνησίας.

Τα πράγματα αλλάζουν ριζικά με τον διάδοχό του, τον Ben Ali, που ανέλαβε την εξουσία στις 7.11.1987 με αναίμακτο πραξικόπημα και αναγκάστηκε να δραπετεύσει για τη Σαουδική Αραβία στις 14.1.2011. Είναι μισητός από πολλούς, θεωρείται υπεύθυνος για τη δημιουργία αστυνομικού κράτους, καταδικάστηκε για διαφθορά, το μίσος όμως δεν φτάνει στην ένταση αυτού που έχουν άλλοι Άραβες για τους δικτάτορές τους, όπως πολλοί Σύροι για την οικογένεια Assad ή αυτού που είχαν πολλοί Λίβυοι για τον Kantafi.

Στον βαθμό επιρροής των φυλών και των φυλάρχων. Η οικογένεια είναι το θεμελιώδες κοινωνικό στοιχείο του μουσουλμανικού κόσμου, κάτι που περιγράφεται μάλιστα σε πολλά συντάγματα, μεταξύ των οποίων κι αυτό της Τυνησίας και αποτελεί πάντα μια μεγάλη ανοικτή αγκαλιά για κάθε Άραβα. Η φυλή είναι μια ομάδα οικογενειών που συνδέονται μεταξύ τους με συγγενικούς δεσμούς, επομένως είναι κι αυτή ισχυρή. Φαίνεται όμως ότι στην Τυνησία, για διάφορους λόγους, δεν είναι τόσο ισχυρή ώστε να αποτελεί απειλή για την κρατική συνοχή, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στη γειτονική Λιβύη. Κάπου έβαλε κι εδώ το χέρι του ο Bourgiba.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL