του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΟΡΟΠΟΥΛΗ
Ως μεσήλικας, έχω κρατήσει κάποιες συνήθειες που δεν ανταποκρίνονται σε καμιά πραγματικότητα πια. Βλέπω, λόγου χάριν, ειδήσεις στην τηλεόραση - σαν να βρισκόμουν ακόμη στην εποχή που πιστεύαμε ότι «ενημερωνόμαστε». Έτσι, το πρωί που τα ΜΑΤ, ας τα πούμε έτσι, της ΠΓΔΜ έριχναν κρότου-λάμψης, πλαστικές σφαίρες και χημικά στα γυναικόπαιδα, συνδυάζοντας την κτηνωδία με ένα περίεργο είδος αμεριμνησίας, μια και δεν θα πρέπει να τους διέφευγε ότι χτυπούσαν σε έδαφος ξένης χώρας, έβλεπα να εξελίσσονται τα γεγονότα και συγχρόνως άκουγα την τηλεπαρουσιάστρια της κρατικής τηλεόρασης (αυτή μ' ενδιαφέρει και μόνον) να ωρύεται για την «απίστευτη βαρβαρότητα των Σκοπιανών». Το ίδιο έγραφε και το τιτλάκι που εμφανίστηκε - σε φανερή απόκλιση, θα έλεγα, από την ουσιαστική και συγκρατημένη ταυτόχρονα ανακοίνωση που εξέδωσε, λίγο αργότερα, ο Κυρίτσης, πριν καν προβούμε στα αναγκαία, φυσικά, διαβήματα.
Εδώ και 25 χρόνια γνωρίζουμε πως φράσεις όπως αυτή διατυπώνονται και ακούγονται σαν ταυτολογίες: Η μυστηριώδης φυλή των «Σκοπιανών» είναι εκ φύσεως βάρβαρη, προφανώς (όταν δεν είναι απλώς «γύφτοι», αφού άλλωστε, όταν τους ονομάζαμε έτσι, κανένας τους όντως δεν μπορούσε να πάρει διακοποδάνειο για τη Μύκονο) - όπως οι πρόσφυγες είναι εξ ορισμού «υγειονομική βόμβα» κι οι «λαθρομετανάστες» εγκληματικά στοιχεία, ειδάλλως τζιχαντιστές. Έτσι, a priori και προπάντων συλλήβδην. Είναι θλιβερό το πόσο εύκολα η ετοιματζίδικη σκέψη μεταλλάσσεται (σαν μολυσματικός ιός), εν αγνοία έστω αυτών που την φορούν για ευκολία και επικοινωνία με το καταλλήλως προετοιμασμένο «κοινό», σε κάτι πολύ πιο μαύρο, μισαλλόδοξο κι εντέλει ρατσιστικό. Μ' αυτόν τον τρόπο η σκέψη στομώνει, η ανάλυση αχρηστεύεται - και μόνον οι χρυσαυγίτες κι οι «αγανακτισμένοι» με τα κοντάρια ανθούν.
Γιατί θά 'ταν διαφορετικό πράγμα, αφήνοντας τις άλλες εκείνες κοινοτοπίες, περί μπάτσων όπου γης κ.λπ., να πούμε ότι στις πρακτικές και την έκταση της καταστολής αποτυπώνεται κάθε φορά το σύστοιχο δημοκρατικό έλλειμμα του κράτους - ή η περιστολή της ελευθερίας, που μια ολόκληρη κοινωνία υφίσταται ως πραγματικότηα και στην οποία, ακόμη χειρότερα, προσαρμόζεται σαν να ήταν αυτή η δύσπνοια αυτονόητη. Και το έλλειμμα δημοκρατίας έχει πάντοτε και ιστορικές αιτίες (όπως εύστοχα έγραψε ο Παντελής Μπουκάλας στην «Καθημερινή» κι αναδημοσιεύσαμε χθες) και τρόπο να κρύβεται. Καταδικάζουμε μιαν ολόκληρη κοινωνία σε ασφυξία αν το μεταμφιέζουμε κι εμείς σε κάτι διαφορετικό (και φυσικό, όπως οι καταιγίδες και οι «ροές») - και κυρίως αυτοαθωωνόμαστε κατά τρόπο ανεπίτρεπτο. Γιατί η καρικατούρα δημοκρατίας στην από κει μεριά των συνόρων είναι, χαραγμένη στη μια μεριά του νομίσματος, ιδιότυπη, ναι, κι υπερβολικά πια γκροτέσκ. Χαραγμένη όμως στην άλλη μεριά, είναι μάλλον κοινότοπη και γνωστή - κι εξαιρετικά διαδεδομένη. Θα επανέλθω.
