Του Σταμάτη Θεοδωρόπουλου*
Η μισθωτή εργασία είναι το μεγάλο θύμα της ύφεσης και των πολιτικών λιτότητας που επιβλήθηκαν στη χώρα. Και είναι εντυπωσιακό ότι τόσο οι εργοδοτικές οργανώσεις όσο και η αξιωματική αντιπολίτευση αρνούνται να αναγνωρίσουν αυτή την κατάσταση και επιμένουν σε προτάσεις που ρίχνουν κι άλλα βάρη στους εργαζόμενους.
Η έκθεση του ΙΝΕ - ΓΣΕΕ, που δημοσιοποιήθηκε πρόσφατα μας επιτρέπει να επισημάνουμε τις βασικές μορφές που έχει πάρει η συμπίεση του εισοδήματος αλλά και των εργασιακών δικαιωμάτων των μισθωτών. Και να βγάλουμε τα απαραίτητα πολιτικά συμπεράσματα.
Σύμφωνα με το ΙΝΕ - ΓΣΕΕ οι υποαπασχολούμενοι έχουν φτάσει το μισό εκατομμύριο. Υποθέτω ότι οι υποστηρικτές των ελαστικών μορφών απασχόλησης πανηγυρίζουν. Μισό εκατομμύριο άνθρωποι προσπαθούν να ζήσουν με λίγα κατοστάρικα ευρώ τον μήνα και με τη διαρκή επισφάλεια που είναι συνώνυμη με την ημιαπασχόληση.
Ακόμη περισσότεροι, μας λέει το ΙΝΕ, είναι αυτοί που εργάζονται «μαύρα». Συνήθως αυτοί οι συνάδελφοί μας παίρνουν κάτι παραπάνω «στο χέρι» και κάπως τα βγάζουν πέρα στην καθημερινότητά τους, αλλά βέβαια είναι ανασφάλιστοι και ίσως, το κυριότερο, δεν μαζεύουν ούτε ένσημα για τη σύνταξη ούτε προϋπηρεσία. Με δυο λόγια, δεν βλέπουν μέλλον.
Από τους «κανονικούς» εργαζόμενους, το 50% παίρνει καθαρά κάτω από 800 ευρώ και μόνον το 5,9% παίρνει περισσότερα από 1.300 ευρώ. 1.300 Χ 14=18.200. Εισόδημα μέχρι 20.000 θεωρείται χαμηλό από τα ΜΜΕ όταν μιλούν για «μεσαία εισοδήματα», βάζουν τον πήχη στις 20.000 και συνήθως στις 30.000. Και στη φορολογία εισοδήματος στις 20.000 είναι το πρώτο κλιμάκιο, το χαμηλό. Το 94% λοιπόν των μισθωτών έχουν επισήμως χαμηλά εισοδήματα.
Να προσθέσουμε επίσης ότι πάνω από ένα εκατομμύριο μισθωτοί πληρώνονται με καθυστέρηση αρκετών μηνών, συχνά ζουν με τα «έναντι» και, όταν εξοφληθούν κάποια από τα καθυστερούμενα, τα χρωστούν ήδη. Όπως και ότι αυξάνονται συνεχώς οι περιπτώσεις εξόφλησης μέρος του μισθού «σε είδος», τα γνωστά κουπόνια.
Και βέβαια, δίπλα σε όλους μας, υπάρχουν και ένα εκατομμύριο διακόσιες χιλιάδες άνεργοι. Αυτή η τραγική κατάσταση που επικρατεί στην αγορά εργασίας αναμφίβολα είναι η ρίζα της φθίνουσας καταναλωτικής ζήτησης. Όταν οι μισθωτοί δεν έχουν να αγοράσουν, η αγορά πεθαίνει. Ακόμη πιο σημαντικό, από τους νέους και τις νέες μας λείπει η προοπτική. Πώς να ανοίξεις σπίτι, πώς να κάνεις όνειρα μέσα στην επισφάλεια;
Κάποιοι έχουν το παραμύθι έτοιμο. «Μα, η Αράχωβα είναι γεμάτη τον χειμώνα και η Μύκονος το καλοκαίρι». Ναι, αλλά όχι από μισθωτούς. Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν πλούσιοι στη χώρα, οι ανισότητες οξύνθηκαν με την κρίση. Αλλά με ποια λογική η ευμάρεια των λίγων είναι δικαιολογία για τη φτώχεια των πολλών;
Από την σε αδρές γραμμές αποτύπωση της κατάστασης προκύπτει ένα απλό πολιτικό συμπέρασμα. Ζητούμενο είναι μια πολιτική ενίσχυσης της απασχόλησης και ανακούφισης των ανέργων. Μια πολιτική στήριξης των χαμηλόμισθων και αντιμετώπισης της μαύρης εργασίας.
Η κυβέρνηση της Αριστεράς δείχνει ότι έχει συναίσθηση αυτής της προτεραιότητας. Η δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των άνεργων μπορεί να γίνει κατανοητό πόσο σημαντική είναι, κυρίως από αυτόν που έχει βρεθεί σε αυτή την κατάσταση. Η επιμονή να μην ψαλιδιστεί το αφορολόγητο όριο, όπως απαιτούσαν οι ανάλγητοι των «θεσμών», αφορούσε ακριβώς την υπεράσπιση των χαμηλών εισοδημάτων. Όπως και η άρνηση της παραπέρα «ελαστικοποίησης» της εργασίας, δηλαδή απελευθέρωση απολύσεων κ.λπ.
Προφανώς δεν είμαστε σε διάθεση να πανηγυρίζουμε γι' αυτά τα στοιχειώδη. Το συνδικαλιστικό κίνημα θα έπρεπε να έχει θέσει μεγαλύτερους στόχους, να οργανώσει τους άνεργους, να χτυπήσει τη μαύρη εργασία και την εργασιακή επισφάλεια κ.ά. Αλλά έχει σημασία να ξέρουμε καταρχήν ποιος είναι με το μέρος της μισθωτής εργασίας και ποιος είναι αντίπαλός της. Ποιος κάνει τουλάχιστον αυτά που μπορεί και ποιος αντίθετα προσπαθεί να κάνει τη διαβίωση των μισθωτών ακόμη χειρότερη.
Με αληθινή έκπληξη και οργή διάβασα την έκκληση του ΣΕΒ να περικοπεί στο μισό το αφορολόγητο μισθωτών και συνταξιούχων προκειμένου να υπάρξουν φοροελαφρύνσεις στα μεγάλα εισοδήματα. Με απλά λόγια, ο ΣΕΒ προτείνει από έναν εργαζόμενο που παίρνει 700 ευρώ το μήνα να κρατάμε 80 ευρώ φόρο στην πηγή, να παίρνει 620. Αν αυτό δεν είναι ταξική εμπάθεια, οι λέξεις έχουν χάσει το νόημά τους.
Το ΕΒΕΑ ακολούθησε με δικό του φυλλάδιο, που δεν προτείνει μεν την περικοπή του αφορολόγητου, αλλά είναι αφιερωμένο στην ανάγκη μεγάλων φοροελαφρύνσεων στα υψηλά εισοδήματα και στις επιχειρήσεις. Δεν είναι Γιάννης, είναι Γιαννάκης, γιατί όλοι καταλαβαίνουμε τι θα ζητήσουν σε αντάλλαγμα οι «θεσμοί» (για την ακρίβεια το ζητούσαν ήδη). Επίσης το ΕΒΕΑ τονίζει πόσο υψηλές είναι οι εργοδοτικές εισφορές σε μια εποχή που αγωνιζόμαστε για τη σωτηρία του ασφαλιστικού συστήματος. Αλλά προφανώς πρέπει να πληρώσουν μόνον οι μισθωτοί και γι' αυτό.
Ενώ η αξιωματική αντιπολίτευση αποδέχεται άνετα τον ρόλο της πολιτικής εκπροσώπησης των εργοδοτικών οργανώσεων. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην πρώτη του ομιλία στη Βουλή έσπευσε να ανοίξει πάλι το θέμα των απολύσεων στο Δημόσιο. Είναι υπέρ κάθε «μεταρρύθμισης» που αυξάνει τις ελαστικές μορφές απασχόλησης και που μεταφέρει τα φορολογικά και ασφαλιστικά βάρη ακόμη περισσότερο στους μισθωτούς. Και τα αιτιολογεί αυτά με τον νεοφιλελεύθερο μύθο της ανάπτυξης που δήθεν θα φέρει η ασυδοσία της αγοράς.
Χωρίς τη δυνατότητα των μισθωτών να καταναλώνουν, καμιά ανάπτυξη δεν είναι εφικτή. Ο εξαγωγικός προσανατολισμός μιας οικονομίας χωρίς εσωτερική αγορά είναι τριτοκοσμικό μοντέλο και δεν οδηγεί σε βιώσιμη ανάπτυξη. Μετά τέσσερις δεκαετίες αποτυχημένων πειραμάτων του νεοφιλελεύθερου ΔΝΤ σε όλο τον πλανήτη, αυτό θα έπρεπε να θεωρείται πια αυτονόητο.
Ο κόσμος της μισθωτής εργασίας δεν αντέχει άλλες θυσίες. Δεν τρομάζει από την προπαγάνδα των ΜΜΕ, από τη γραφειοκρατία του Παναγόπουλου, από το θράσος του ΣΕΒ, από τον ρεβανσισμό του Μητσοτάκη. Ο κόσμος της εργασίας είναι με την Αριστερά, γιατί και η Αριστερά είναι μαζί του. Στα εύκολα και στα δύσκολα, με το πείσμα αυτών που δίνουν σχήμα στον κόσμο με τα χέρια και το μυαλό τους.
*Ο Σταμάτης Θεοδωρόπουλος είναι μέλος του Δ.Σ. της ΓΕΝΟΠ / ΔΕΗ
