Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΟΡΟΠΟΥΛΗ
Επί πολλά χρόνια μάς κυβέρνησαν άνθρωποι που τους φτύνεις και δεν μπαίνουν καν στον κόπο να πουν ότι βρέχει, αλλά απολαμβάνουν μιαν ιδιωτική, δική τους ηλιοφάνεια, προσηλωμένοι προφανώς σε άλλο σύστημα αξιών - όπως ολοένα συχνότερα διάσημοι ποδοσφαιριστές ασπάζονται, μόλις σκοράρουν, το σήμα της χορηγού εταιρείας που τυπώθηκε στη φανέλα τους. Αυτή η πώρωση ήταν απαραίτητη, βέβαια, προκειμένου να σχηματίζονται (με την ψήφο μας) κυβερνήσεις που είχαν συγκεκριμένο έργο και μετρημένο χρόνο ζωής. Έπρεπε να μην νοιάζει τους κυβερνώντες αν θα έφευγαν νύχτα, διωγμένοι κι ατιμασμένοι από τους ίδιους τους εργοδότες τους.
«Και πότε δεν υπήρχαν τέτοιας λογής πωρωμένοι;» θα πείτε. Υπήρχαν όμως με άλλοθι αντιδημοκρατικές ή με οποιοδήποτε τρόπο έκτακτες συνθήκες, ειδάλλως μεριμνούσαν για τα προσχήματα: Μια παμπάλαια ρητορική εξαπάτησης και αλλοίωσης του προφανούς οργανώθηκε γύρω από τούτη τη μέριμνα - κι απ' τον καιρό του Αριστοφάνη έγινε στόχος της σάτιρας. Μα κι αυτά τα δυο να μην ίσχυαν (οι συνθήκες ή τα προσχήματα), ήταν εύκολο να βρεθεί ανάμεσα σε πολλούς όμοιους το εξιλαστήριο θύμα, αθωώνοντας διά της αποπομπής του τη μάζα που απέμενε - κι αυτό απεδείκνυε πως δεν επρόκειτο ακόμη για «κρίσιμη μάζα». Το καινούργιο στοιχείο, αυτό που αναδύθηκε μαζί με το life style, είναι ότι καθένας από τους εκάστοτε διαλάμποντες έκτοτε γινόταν, όταν σήμαινε η ώρα του, αναπόφευκτα και ισότιμα, εξιλαστήριο θύμα για 15 λεπτά (όπως θα 'πρεπε να 'χει προβλέψει ο Γουώρχολ). Έτσι σχηματίστηκε μια μάζα κατάλληλη να αποπέμπεται ολόκληρη για να αντικατασταθεί από την πανομοιότυπη επόμενη. Αλλ' αυτή ακριβώς είναι η «κρίσιμη μάζα»: μια συσσώρευση που με την πίεσή της οδηγεί σε «αλλαγή παραδείγματος»...
Κατά τον ίδιο (αφού πρόκειται για σύστοιχα φαινόμενα) τρόπο που μια χρηματοπιστωτική κρίση μετατράπηκε σε δημοσιονομική, αποκαλύπτοντας ένα όριο στην καπιταλιστική «ανάπτυξη», η συσσώρευση κλωνοποιημένων υπαλλήλων οδηγεί σε συντριβή το «δημοκρατικό παράδειγμα». Και η αχρήστευση των προσχημάτων, η ανενδοίαστη πια, ολοφάνερη προαγωγή συμφερόντων, δημιουργεί ένα απαραμείωτο εφεξής ηθικό έλλειμμα. Απ' αυτήν την άποψη, η εικόνα στη Βουλή, τις προάλλες, με θέμα μάλιστα (που θα ενθουσίαζε τον Αριστοφάνη) τη Δικαιοσύνη και τη διαφθορά, ήταν βαθύτατα καταθλιπτική. Και ο νέος ηγέτης της (ακροκεντροκάτι) Δεξιάς διέλαμπε, στυλάτος και άψογος, ως primus inter pares, δημοκρατικότατα δηλαδή, αφού τριγύρω του ήσαν όλοι εξίσου άφθαρτοι - αν κρίνω τουλάχιστον εξ όσων δεν κουράστηκαν να δηλώνουν.
