Του Κώστα Βρατσάλη*
Ο Γερμανός θεωρητικός του κράτους Γιοακίμ Χιρς (Joachim Hirsch), το 1980-81, εξέδωσε το βιβλίο "Κράτος Ασφάλειας. Το Μοντέλο Γερμανία, η κρίση του και τα νέα κοινωνικά κινήματα". Συνομιλητής του Πουλαντζά ήδη από τη δεκαετία του 1970, υποστήριζε ότι το καπιταλιστικό κράτος εισέρχεται στη φάση ενός αστυνομικού, λίγο - πολύ, κράτους. Να μην ξεχνάμε βέβαια ότι την εποχή εκείνη ήταν πολύ πρόσφατη η δράση της RAF, της Μπάαντερ - Μάινχοφ Γκρούπε.
Τριάντα πέντε χρόνια μετά, τα ερωτήματα αλλά και οι τοποθετήσεις εκείνης της συζήτησης επανέρχονται, σ' ένα περιβάλλον όμως που μοιάζει να γίνεται ανεξέλεγκτο ακόμα και απ' αυτούς που το προωθούσαν. Από τους λάτρεις του νεοφιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης. Είναι ανεξέλεγκτο γιατί, όσους φράχτες και να υψώνεις στα σύνορα, δεν σε σώζουν απ' αυτούς που μεγάλωσαν μέσα σου, στο Βερολίνο, στο Παρίσι, στις Βρυξέλλες και αλλού, σαν αποπαίδια των κοινωνιών τους.
Και βεβαίως αρνούνται τις ευθύνες τους οι υποστηρικτές αυτών των αντιλήψεων. Και βεβαίως επιρρίπτουν τις ευθύνες στην πολυπολιτισμικότητα. Λες και αυτήν υπερασπίζονταν και όχι τη δήθεν αφομοίωση. Λες και δεν άκουγαν από πολλούς ότι αρκετοί απ' αυτούς που δήθεν αφομοίωναν θα μετατρέπονταν σε ωρολογιακή βόμβα μέσα στις ίδιες τους τις χώρες.
Δεν χρειάζεται οι εξτρεμιστές του ISIS να περάσουν από την Κω ή τη Μυτιλήνη ή από οποιοδήποτε άλλο ελληνικό νησί για να πάνε στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών ή σε κάποια στάση του μετρό στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες -όπως κάποιοι ηλίθιοι Ευρωπαίοι έτρεξαν να καταγγείλουν. Πάνε και με τα πόδια, αφού μεγάλωσαν σ' ένα γκέτο μόλις δίπλα.
Αυτές οι γενιές μεταναστών ουσιαστικά ήταν τα πρώτα πειραματόζωα των πολιτικών τους. Ήταν τα πειραματόζωα σε επίπεδο κοινωνικών ομάδων. Η μετατόπιση από τη διακυβέρνηση της κοινωνίας μέσω του πεδίου της πολιτικής στη διακυβέρνησή της μέσω -όλο και περισσότερο- του πεδίου της οικονομίας αναγκαστικά μετατρέπει μέρος της κοινωνίας σε ρεζέρβα που τροφοδοτεί και καλύπτει τις εκάστοτε παρανομίες ή ανάγκες της υπόλοιπης.
Το αποκορύφωμά της, το θατσερικό σλόγκαν "κοινωνία των δύο τρίτων". Οι μεγαλύτερες εταιρείες καθαρισμού στη Γερμανία για παράδειγμα, ήδη από το 1970, απασχολούσαν αποκλειστικά παράνομους Τούρκους μετανάστες, με το αζημίωτο βέβαια γι' αυτές. Και τα παιδιά των Τούρκων μεταναστών, νόμιμων και παράνομων, τη στιγμή που δήθεν αφομοιώνονταν στο γερμανικό εκπαιδευτικό σύστημα -που στην πορεία βέβαια τα έδιωχνε-, το ίδιο απόγευμα στριμώχνονταν σε παράνομα (δήθεν) σχολεία και διδάσκονταν από Τούρκους ιμάμηδες, εν γνώσει της γερμανικής πολιτείας.
Τι περίμεναν λοιπόν με τέτοιες πολιτικές; Δημοκρατική δεύτερη γενιά μεταναστών; Προφανώς πίστευαν ότι θα τους ελέγχουν μια ζωή. Μόνο που τα "πειραματόζωα" γι' αυτούς, αλλά δυστυχώς και για όλους εμάς, ξέφυγαν από τον δοκιμαστικό σωλήνα. Έσπασαν πλέον τον σωλήνα του γκέτο όπου τους είχαν εγκλωβισμένους και άρχισαν να τα κάνουν γυαλιά καρφιά στην κυριολεξία, χωρίς να τους σταματούν ούτε ο στρατός ούτε καν τα τανκς μέσα στις ευρωπαϊκές πόλεις.
Σε επίπεδο εθνικών κρατών επελέγη η χώρα μας ως πειραματόζωο στην εξέταση των αντοχών τής (αστικής έστω) δημοκρατίας, σε όλα πια τα επίπεδα (πολιτικό, οικονομικό, πολιτιστικό, ιστορικό, κοινωνικό εν γένει) εντός μιας αυταρχικής, γραφειοκρατικής Ευρώπης. Κομισιόν υπεράνω Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου αντί νόμων από εθνικά κοινοβούλια.
Το είπαμε με την έναρξη της κρίσης στη χώρα μας και δεν χρειάζεται να το εξηγούμε πια. Χρειάζεται όμως να τους επισημάνουμε κάτι για να μην παριστάνουν τους χαζούς και πάλι. Δεν πέρασαν πολλοί μήνες που στήνονταν φιέστες υποδοχής προσφύγων στους γερμανικούς σιδηροδρομικούς σταθμούς. Σήμερα βαλκανικές χώρες, κλείνουν τα σύνορα στους πρόσφυγες που θέλουν να πάνε στη Γερμανία (αλήθεια, ενάντια στις επιλογές της Μέρκελ;). Εγκλωβίζουν χιλιάδες πρόσφυγες στην Ελλάδα των Μνημονίων που της επέβαλαν. Δοκιμάζουν τις αντοχές μας; Ας το σκεφτούν καλά, γιατί τα πειραματόζωα θα ξεφύγουν στις δικές τους κοινωνίες και πάλι. Και δεν θα είναι οι Έλληνες μετανάστες που αναγκάστηκαν τα χρόνια της κρίσης να πάνε στη Γερμανία ή σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Θα είναι από τους κόλπους του AfD στη Γερμανία, της Λεπέν στη Γαλλία, των ακροδεξιών κομμάτων στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που δυστυχώς η ιστορική τους μνήμη φαίνεται να μην ξεπερνά τα... εξήντα χρόνια.
Έχει γούστο να θυμήθηκαν οι Βρετανοί τι είπε ο Τσώρτσιλ για τους Γερμανούς και γι' αυτό να σκέφτονται το Brexit;
* Ο Κώστας Βρατσάλης διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
