Live τώρα    
19°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
19 °C
18.2°C20.4°C
4 BF 71%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ασθενής ομίχλη
16 °C
13.6°C17.8°C
1 BF 82%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.0°C19.4°C
3 BF 69%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Αραιές νεφώσεις
25 °C
22.2°C24.8°C
6 BF 38%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
13 °C
12.9°C17.4°C
2 BF 100%
ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Η μάχη του μέσου όρου
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ / Η μάχη του μέσου όρου

ΤΟΥ ΧΑΡΗ ΧΡΟΝΗ*

Ποιο είναι εκείνο το σημείο, όπου αρχίζεις να χαρακτηρίζεις κάποιον ως φασίστα; Αν οι φασίστες εξαντλούνταν στα μέλη της Χρυσής Αυγής - ή ακόμα και στους ψηφοφόρους της αν ήταν μόνο εκείνοι που στολίζονται με σβάστικες, ή βγαίνουν βόλτες για να δείρουν μαυριδερούς, τότε το ζήτημα του νεοναζισμού δεν θα μας απειλούσε ιδιαίτερα. Εκεί όπου η απειλή πραγματικά ζωντανεύει είναι όταν οι παραπάνω συμπεριφορές επιδρούν στο γενικότερο κοινωνικό «κλίμα», τροποποιώντας τους μέσους όρους και καθιστώντας στάσεις, που μάλλον θα έπρεπε να μας φαίνονται απαράδεκτες, αναμενόμενες και εν τέλει ευρύτερα αποδεκτές.

Μπορεί κανείς να καταλάβει το παραπάνω, παρατηρώντας τη σχέση των αλλοδαπών -προσφύγων ή οικονομικών μεταναστών, αδιάφορο- με τις υπηρεσίες του ελληνικού Δημοσίου. Είναι δυνατόν, για παράδειγμα, το κράτος να αρνείται την απόδοση ΑΜΚΑ στο νεογέννητο βρέφος της μετανάστριας, που έχει ανάγκη ιατρικής εξέτασης, επειδή η ίδια, ή και το νεογέννητό της, δεν είναι εφοδιασμένοι με άδεια διαμονής σε ισχύ; Η αλήθεια είναι ότι τυπικά δεν την αρνείται, αφού η σχετική εγκύκλιος δεν προϋποθέτει κάτι τέτοιο, η γενικότερη όμως προϋπόθεση της κατοχής νόμιμων εγγράφων διαμονής για κάθε δημόσια συναλλαγή δημιουργεί εδώ μια, ας πούμε, γκρίζα ζώνη. Αυτό πάλι, σε συνδυασμό με τη γνωστή ευθυνόφοβη απροθυμία των διευθύνσεων να εκδίδουν σαφείς και ξεκάθαρες διευκρινίσεις, επιτρέπει στον υπάλληλο κάποιους βαθμούς ελευθερίας. Είτε αποδώσει τον ΑΜΚΑ είτε όχι, μπορεί και στις δυο περιπτώσεις να νιώθει ότι ενήργησε σε αρμονία με τον νόμο. Πώς θα τον χαρακτηρίζαμε λοιπόν, στην περίπτωση όπου αξιοποιεί την «γκρίζα ζώνη» των διατάξεων, με τρόπο που να δυσκολεύει τη ζωή μιας αδύναμης μετανάστριας;

Αντίστοιχες περιπτώσεις γκρίζων περιοχών, που ερμηνεύονται και εφαρμόζονται με ανομοιόμορφο τρόπο, υπάρχουν αρκετές. Και φαίνεται ότι το ποσοστό εκείνων στο Δημόσιο που συστηματικά δεν αξιοποιούν τέτοιες περιοχές φιλικά προς τον ξένο είναι μεγαλύτερο από εκείνο των ψηφοφόρων της Χρυσής Αυγής, στο σύνολο του πληθυσμού. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι πιο «ξενοφοβικοί» από άλλες κοινωνικές ομάδες. Οι περισσότεροι και από εκείνους που θα εφαρμόσουν τον νόμο «φοβικά» ίσως δηλώσουν, σε μια κουβέντα, ότι συμπαθούν τους αλλοδαπούς, και «τι τραβάνε κι αυτοί», μαζί όμως με διάφορα «εδώ δεν έχουμε να φάμε εμείς, έτσι που μας κατάντησαν», και άλλα παρόμοια, που να διατηρούν μια ασφαλή τοποθέτηση σε ένα «μέσο» επίπεδο ανθρωπιστικής ανοχής, χωρίς υπερβολές, πασπαλισμένης και με την αναγκαία απόσταση ασφαλείας από τα κόμματα.

Είναι ίσως αυτή ακριβώς η φοβισμένη προσπάθεια υπαγωγής στην ανώνυμη ισχύ ενός υποτιθέμενου μέσου όρου -προσπάθεια φοβισμένη και αμυντική, όπως γίνεται ιδιαίτερα φανερό όταν ο «συμπαθών» αρνείται στο υποτιθέμενο αντικείμενο της συμπάθειάς του τη βοήθεια που μπορεί να του προσφέρει- που μυρίζει περισσότερο φασισμό. Εδώ πια, ο εκτελεστής της κρατικής πολιτικής ισχυρίζεται ότι αποποιείται την προσωπική του ευθύνη για τις δημόσιες πράξεις του, αφού απλώς ακολουθεί εντολές, τη στιγμή ακριβώς που ίσα - ίσα αναλαμβάνει αυτήν την ευθύνη, παίρνοντας θέση στην αμφισημία των κανονισμών - και αυτή θα είναι μια θέση τόσο πιο συντηρητική όσο πιο συντηρητικός είναι ο μέσος όρος που τον προφυλάσσει από τις κακοτοπιές.

Η τάση να αποφεύγει κανείς ακραίες καταστάσεις και να καλύπτεται από μια πλειοψηφία «κανονικότητας» είναι ίσως σε έναν βαθμό ανθρώπινη ή τέλος πάντων κατανοητή. Σε κάθε περίπτωση, ο περιορισμός της προϋποθέτει μακροπρόθεσμες πολιτιστικές μετατοπίσεις. Αυτό ωστόσο που μπορεί να αποτελεί στόχο για το αύριο είναι τουλάχιστον η προοδευτικά προσανατολισμένη μετατόπιση αυτού του μέσου όρου αποδεκτών ανακλαστικών, με τρόπο ώστε να είναι πιο «ασφαλές» για τον κρατικό υπάλληλο να δίνει στο έργο του (εκεί τουλάχιστον που μπορεί) φιλική μάλλον, παρά εχθρική προς τον αδύναμο, απόχρωση. «Ασφαλές», όχι βέβαια με την οποιαδήποτε έννοια καταναγκασμού, αλλά με την έννοια ότι, στην πρώτη περίπτωση, η συμπεριφορά του θα είναι περισσότερο συμβατή με αυτό που «γενικά θεωρείται πρέπον». Και παρά τις αρκετές παρασπονδίες, η ευρύτερη στάση των συμπολιτών μας απέναντι στους πρόσφυγες δίνει μια ελπίδα ότι αυτή η «ηθική μάχη» μπορεί να κερδηθεί.

Χάρης Χρόνης είναι μέλος του Δ.Σ. του Σωματείου Εργαζομένων ΚΕΠ Ν. Αττικής

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL