Της Μαρίας Μπαλάφα
Τα νέα δεν είναι καλά, ούτε προβλέπονται. Η Ευρώπη σφραγίζει τα σύνορά της σ' αυτόν τον άλλο ξένο. Και το κάνει ξετσίπωτα. Κλείνει σύνορα, βάζει συρματοπλέγματα, υψώνει το μεγαλύτερο τείχος στη θάλασσα του Αιγαίου παρατάσσοντας ΝΑΤΟϊκά πλοία. Κυρίως κλείνει τα μάτια στη μεγαλύτερη μετακίνηση πληθυσμών από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Πού και πού ψελλίζει και καμιά υποκριτική κουβέντα για τα μάτια των Διεθνών Συνθηκών.
Κλειδαμπαρωμένη στα αδιέξοδά της, διαλύεται και δεν το έχει πάρει χαμπάρι. Διαλύει όμως κι ανθρώπινες ζωές. Αυτή τη φορά, πέρα από τους λαούς της προκαλεί και μια μεγαλύτερη καταστροφή, αφήνει μετέωρους στο πουθενά ανθρώπους που αναζητούν μια ζωή χωρίς βόμβες και θάνατο.
Τα σύνορα της Ευρώπης κλείνουν στο Αιγαίο, κλείνουν και στα Βαλκάνια. Η χώρα μας πια -και για άγνωστο χρονικό διάστημα- από χώρα τράνζιτ θα γίνει χώρα εγκατάστασης προσφύγων και μεταναστών. Αυτό δεν είναι κακό, αν το αντιμετωπίσουμε ως μη κακό. Προφανώς ο αριθμός των ανθρώπων που θα εγκατασταθούν εδώ θα είναι μεγαλύτερος απ' αυτόν που θα αναλογούσαν στη χώρα αν η Ευρώπη αντιμετώπιζε στοιχειωδώς σοβαρά και με στοιχειώδη αλληλεγγύη την προσφυγική κρίση.
Ούτε οι αριθμοί θα πρέπει να τρομάζουν κανέναν. Η χώρα τη δεκαετία του '90 υποδέχτηκε σαφώς μεγαλύτερο μεταναστευτικό κύμα. "Σε άλλες συνθήκες" είναι η πρώτη παρατήρηση. Σαφώς σε άλλες συνθήκες, αλλά ας μην ξεχνάει κανείς ότι σε συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής ευμάρειας ο κοινωνικός και οικονομικός ιστός της χώρας φρόντισε να εκμεταλλευτεί αρκούντως και να χτίσει στον αέρα της υπεραξίας που δημιούργησε η δουλειά των μεταναστών.
Οι εκτιμήσεις λένε πως μπορεί η χώρα το επόμενο διάστημα να φιλοξενήσει 70.000 με 100.000. Και μπορεί να χρειαστεί να το κάνει για τα επόμενα τρία χρόνια.
Σε αυτές τις συνθήκες μπαίνουν μπροστά η αλληλεγγύη και ο αντιρατσισμός. Επειδή όμως οι ανάγκες θα είναι μεγάλες και για μεγάλο χρονικό διάστημα, όλοι όσοι νοιαζόμαστε βαθιά γι' αυτό θα πρέπει να ξαναβρούμε τη μηχανική για να κινηθεί σωστά όλο αυτό που έχουμε μπροστά μας.
Σε πρώτη φάση θα πρέπει να αποχριστιανοποιήσουμε και να εξανθρωπίσουμε τον τρόπο που δηλώνουμε την αλληλεγγύη μας, Οι εικόνες, ναι, είναι τραγικές. Αλλά να έχουμε κατά νουν ότι ο κατατρεγμένος, όταν βρίσκεται κάπου που δεν κινδυνεύει άμεσα η ζωή του, μπορεί και να είναι ευτυχής. Οπότε η εικόνα είναι σημαντική για να κινητοποιήσει, αλλά η αλληλεγγύη για να είναι αποτελεσματική πρέπει να είναι αποφορτισμένη.
Και κυρίως θέλει οργάνωση. Οι 10 κούτες γάλα εδώ, οι 50 κουβέρτες αλλού και τα 20 τσουβάλια πατάτες παραπέρα δεν μπορούν ούτε ανάγκες να αντιμετωπίσουν, ούτε να βγάλουν πέρα ένα σχέδιο σε βάθος χρόνου. Είναι κάτι παραπάνω από αναγκαίος ένας κόμβος που θα καταγράφει τις ανάγκες κάθε περιοχής, για να διανέμει την προσφορά και τα αγαθά. Αλλιώς τίποτα δεν θα πιάσει τόπο, θα εξαντλείται στη σωτηρία της ψυχής και από ένα διάστημα και πέρα θα ενσπείρει και αμφιβολίες.
Εδώ είναι λοιπόν το σημείο συνάντησης των δημόσιων πόρων με την κοινωνική διαθεσιμότητα.
Η αλληλεγγύη, εκτός από αγαθά (και συνθήματα), θέλει και χέρια. Πολύ περισσότερα και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα απ' όσο το παλιό μας μάνιουαλ έγραφε στις οδηγίες. Θέλει χέρια για να μοιράσουν φαγητό, θέλει χέρια για να μοιράσουν ρούχα και παπούτσια, θέλει χέρια γιατρών - νοσηλευτών, δασκάλων, μεταφραστών, αλλά θέλει και τα χέρια όλων μας για να καθαρίζουμε χώρους και να μαζεύουμε σακούλες με σκουπίδια.
Ούτε η κοινωνική διαθεσιμότητα, όπως τη δηλώναμε και την κάναμε πράξη μέχρι σήμερα, αρκεί.
Υπάρχει η ανάγκη μιας πλατιάς απεύθυνσης στην κοινωνία, που θα καταλήγει οργανωμένα και συντονισμένα στην καταγραφή του καθένα και της καθεμιάς, τα πεδία, τους χρόνους, τους τόπους, για να μπορεί να διαμοιράζεται σε όλα τα σημεία, σε όλους τους χώρους. Ένα πλαίσιο λίγο πιο αυστηρό απ' όσο το είχαμε μέχρι τώρα, γιατί στην κοινωνία του μοιράσματος δεν χωράει το "δε βαριέσαι, θα πάω αύριο, σήμερα θα είναι κι άλλοι".
Αυτή η αναγκαία πλατιά απεύθυνση στην κοινωνική διαθεσιμότητα πρέπει να έχει τρία βασικά χαρακτηριστικά:
- Θα πρέπει να εμπνέει αίσθημα περηφάνιας για όποιον/α συμμετέχει, ένα ιστορικό καθήκον που δίνει το χέρι στους κολασμένους της γης και ταυτόχρονα βάζει πλάτη και για τον τόπο του.
- Θα έχει ένα ξεκάθαρο ταξικό μήνυμα ότι τον κατατρεγμένο μόνο ο φτωχός μπορεί να τον νιώσει και να τον συνδράμει.
- Θα απαντά στο επίκαιρο ζήτημα πώς μια κοινωνία που πιέζεται από την κρίση και τα Μνημόνια κρατάει ψηλά τη σημαία της ανθρωπιάς.
Υπάρχουν δύο καλά σημεία αναφοράς, η υπεράνθρωπη προσπάθεια των νησιωτών να βγάζουν ζωντανούς τους ανθρώπους από τη θάλασσα και τα 5 εκατομμύρια ανθρώπων που έχουν δώσει αλληλεγγύη στους πρόσφυγες στην Ελλάδα. Αυτό το κύμα πρέπει να καβαλήσουμε ακριβώς τώρα για να χτυπήσουμε τον ρατσισμό και την ισλαμοφοβία.
Αυτό απαιτεί εξωστρεφή δράση, ανοιχτή παρέμβαση στην κοινότητα με πολύ και φρέσκο υλικό, πολύ πολιτισμό, όρεξη, μεράκι και πείσμα. Θέλει διαδραστική λειτουργία και συνέργειες διατήρησης της κοινωνικής συνοχής.
Δεν είναι εύκολη η συνθήκη, ας μη γελιόμαστε και μεταξύ μας όσοι και όσες θα μπούμε με τα μπούνια σε αυτές τις ιστορίες. Δεν είμαστε στην περίοδο της Επιτροπής Κατοίκων Αγίου Παντελεήμονα. Όπου δεν μπει με δύναμη και κοινωνική επαγρύπνηση η αλληλεγγύη, θα μπει η Ακροδεξιά που έχει όνομα, δόμηση και δυστυχώς κοινωνική γείωση.
Όλο αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι μεγάλο, θα πρέπει να ξαναβρούμε τους φίλους μας στην Ευρώπη και τον κόσμο, να δεχτούμε το μήνυμα και την αλληλεγγύη τους. Είναι ένα μεγάλο και δύσκολο στοίχημα που θα κερδηθεί. Να κάνουμε την αλληλεγγύη και τον αντιρατσισμό trend. Ακόμα κι αν χρειαστεί ν' αλλάξουμε μάνιουαλ.
Υπάρχει μία ακόμα συνθήκη που μας επιτρέπει να το παλέψουμε. Αυτή η κυβέρνηση, παρά τις πιέσεις και τον ασφυκτικό εγκλωβισμό, είναι κυβέρνηση της Αριστεράς. Σε οποιαδήποτε άλλη κατάσταση θα είχαμε πογκρόμ και καταστολή της αλληλεγγύης. Δεν χρειάζεται να το φανταστούμε, το δηλώνουν μόνοι τους.
