Του Γιάννη Κύρκου Αικατερινάρη*
Επετείους επί επετείων διαφόρων προσωπικοτήτων αναγγέλλουν συχνά τα ΜΜΕ. Εκατό χρόνια από τη γέννηση, εκατό χρόνια από τον θάνατο, από ένα «ιστορικό» επίτευγμα, από ένα σημαδιακό γεγονός. Ορθές οι αναφορές τους στους άξιους της Ιστορίας, σ' εκείνους που δικαίως χαρακτηρίζονται προσωπικότητες, σε όσους πήραν μέρος στους αγώνες για την εθνική αξιοπρέπεια, για την ίδια τη ζωή. Συχνά όμως τα ΜΜΕ, αλλά και φορείς, «ηρωοποιούν» ανθρώπους και θεσμούς, που, υπηρετώντας πιστά το εκάστοτε σύστημα εξουσίας, μόνο για τα ωραία και τα αληθινά δεν ενδιαφέρθηκαν...
Έκανα αυτές τις σκέψεις όταν δημοσιοποιήθηκαν οι βραβεύσεις γυναικών που «διακρίθηκαν» στον τομέα της επαγγελματικής τους απασχόλησης. Έφερα στον νου τη μάνα μου, τις πολλές άξιες μανάδες, τις ανώνυμες που πέρασαν τη ζωή τους προσφέροντας! Ο καθένας άλλωστε δικαιούται να διατηρεί στη μνήμη του, παράλληλα με τις πραγματικές προσωπικότητες, και τα δικά του είδωλα, αυτά που πέρασαν στη συνείδησή του ως οδηγοί ζωής.
Επέλεξα να αναφερθώ στη μάνα μου Ουρανία Αικατερινάρη - Βερροιώτη και για έναν άλλο λόγο. Φέτος συμπληρώθηκαν εκατό χρόνια από τη γέννησή της και μια τέτοια επέτειος, σκέφτηκα, δεν μπορεί να αφορά μόνο τους επώνυμους!
Ο πατέρας της εγκαταστάθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στον Πολύγυρο, όπου και παντρεύτηκε. Πήρε το επίθετο Βερροιώτης, καθώς ήρθε από τη Βέροια στην οποία ακόμη σώζεται, απέναντι από την είσοδο του μητροπολιτικό ναού της πόλης, το θαυμάσιο πετρόχτιστο σπίτι της οικογένειας. Η μάνα μου ήταν το έβδομο από τα εννιά παιδιά που αποκτήθηκαν. Αποκήρυξε γρήγορα τα... «πατροπαράδοτα» φιλοβασιλικά φρονήματα και παντρεύτηκε τον πατέρα μου Κύρκο, μοναχοπαίδι μιας οικογένειας εμπόρων της Χαλκιδικής.
Όταν με γέννησε, τον Μάρτη του 1941, ο πατέρας δεν είχε επιστρέψει ακόμη από το προχωρημένο στην Αλβανία μέτωπο του ελληνοϊταλικού πολέμου. Δεν τον είδε για πολύ, γιατί σύντομα βγήκε στην Αντίσταση, ως καπετάν Λάμπρος της Χαλκιδικής. Οι Γερμανοί φυλάκισαν τη μάνα μου και δύο άλλες γυναίκες -η μία ήταν η αδελφή του πατέρα του γνωστού σκηνοθέτη Παύλου Τάσιου- με προφανή σκοπό να τις τρομοκρατήσουν και να εκβιάσουν όσους έπαιρναν μέρος στην Αντίσταση. Ήταν από τις πρώτες γυναίκες που φυλακίστηκαν στην Κατοχή!
Τρία χρόνια αργότερα από μένα, η μάνα μου έφερε στον κόσμο τον αδελφό μου Νίκο - Παρμενίωνα, που έφυγε νωρίς ύστερα από τις περιπέτειές του στη χούντα. Ο πατέρας και πάλι έλλειπε. Τούτη τη φορά ήταν στο βουνό κι ύστερα, μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, έφυγε πολιτικός πρόσφυγας στη Γιουγκοσλαβία, στο Μπούλκες, κοντά στα σύνορα με την Ουγγαρία. Η μάνα «βάφτισε» τον αδελφό μου... Τίτο, τιμώντας τον τότε ηγέτη της γείτονος χώρας. Διατήρησε το όνομα μέχρι την αλλαγή του πολιτικού σκηνικού, μέχρι που απέλασαν από εκεί τους 94 καπεταναίους, ανάμεσά στους οποίους και τον πατέρα μου. Ο λόγος ήταν η διαφωνία τους με τον γραμματέα του κόμματος τον Ν. Ζαχαριάδη. Ο αδελφός μου παρέμεινε στη συνέχεια αβάπτιστος για κάμποσα χρόνια, καθώς άρχισαν και πάλι νέες περιπέτειες, στρατοδικεία, φυλακίσεις, εκτοπίσεις στη Μακρόνησο, την Ικαρία και τη Γυάρο, στην οποία ο πατέρας ξαναβρέθηκε εξόριστος στη χούντα...
Η μάνα, σε μια παράλληλη πορεία περιπετειών με ξυλοδαρμούς, φυλακίσεις και εξορία στη Μακρόνησο, όπου δεν κατάφερε να συναντήσει ούτε μια στιγμή τον πατέρα μου... Ακόμα θυμάμαι τη μέρα που την έπιασαν χωροφύλακες στο χωριό Ν. Φώκαια της Χαλκιδικής. Αναγκάστηκε να μας αφήσει μόνους στη κυρα - Μάρθα, μια θαρραλέα γυναίκα, που ποτέ δεν θα ξεχάσω. Ύστερα την έκλεισαν δύο μήνες στις «Νέες Φυλακές Θεσσαλονίκης», όπου πήρε μαζί της και το μικρό γιο της. Τον παρέδωσε λίγο πριν από την επιβίβασή της στο καράβι «Ελένη» που θα την «ταξίδευε» στη Μακρόνησο, με πενήντα άλλες γυναίκες της Χαλκιδικής. Μόλις είχε μπει ο καινούργιος χρόνος 1949...
Στην περίοδο της χούντας οι περιπέτειες της ίδιας και των δικών της ανθρώπων συνεχίστηκαν... Μέχρι τα ενενήντα χρόνια της παρέμεινε αξιοπρεπής κι ασυμβίβαστη!
* Ο Γιάννης Κύρκος Αικατερινάρης είναι αρχιτέκτων, π. πρόεδρος του ΤΕΕ/τ. Κεντρικής Μακεδονίας
