Της Τζώρτζιας Ρασβίτσου*
Μενεξελιά νερά, γκρίζες βάρκες, ιαχές... έτσι ξημερώνει πια στο νησί.
Εθελοντές και αλληλέγγυοι περιμένουν στ' ακρογιάλια να προσφέρουν ό,τι μπορούν. Πολύ συχνά περιμένουν μαζί τους τηλεοπτικά συνεργεία και φωτογράφοι, που μπαίνουν μπροστά από τους εθελοντές για ν' απαθανατίσουν τους βρεγμένους, ταλαιπωρημένους, τις μανάδες και τα μωρά ν' αποβιβάζονται από τις βάρκες και να μεταφέρουν τις εικόνες σ' όσους συμμετέχουν σ' αυτό το δράμα από τα γραφεία ή τα σαλόνια τους.
Από την αρχή της προσφυγικής κρίσης είχα κάποιες ενστάσεις για τις συνεχείς φωτογραφίσεις του ανθρώπινου πόνου. Γνωστοί και φίλοι μού απαντούσαν: «Έτσι γίνεται γνωστό το πρόβλημα», «αποτυπώνουν την ιστορία», «μια εικόνα χίλιες λέξεις»... Και σταματούσα...
Καθώς περνούσε ο καιρός, παρακολουθούσα ότι πράγματι κάποιες φωτογραφίες είναι εκπληκτικές, κάποιες σοκαριστικές, όλες αποτυπώνουν την κατάσταση που επικρατεί στο νησί, ενώ κάποιες επάξια απέσπασαν βραβεία.
Τις απεικονίσεις αυτές τις ερμηνεύσαμε με τις δικές μας εμπειρίες και ήθη. Έτσι, ερήμην των πρωταγωνιστών, στοίχειωσαν τα μέσα ενημέρωσης «μικροί πρίγκιπες», «πιετά», «γλυκοφυλούσες μαντόνες - παναγιές», παιδάκια που κάνουν με τα δάχτυλά τους το σήμα της νίκης ή τυλιγμένα σε κουβέρτες, «σοκολατάκια σ' αλουμινόχαρτα», άντρες που κλαίνε... Πρόσφατα, μάλιστα, οι φωτογραφίες αυτές προσαρμόστηκαν στο πνεύμα των ημερών κι έκαναν την εμφάνισή τους «άγγελοι», «μικροί Χριστοί» και «φάτνες»!
Προχτές άκουσα ότι φωτογράφος ζήτησε από πρόσφυγες να ξαναμπούν στη βάρκα και να ξαναβγούν σιγά - σιγά, ώστε να βγάλει την επιθυμητή φωτογραφία! Φωτογράφοι εισβάλουν σε δωμάτιο νοσοκομείου και απαθανατίζουν μια ξαπλωμένη λεχώνα με ακάλυπτο κεφάλι.
Κάποιοι δεν έχουν μπει στον κόπο να σκεφτούν ότι η έννοια της αξιοπρέπειας είναι γι' αυτούς διαφορετική απ' ό,τι για μας. Πολλές φωτογραφίες προσβάλλουν την κουλτούρα και τη θρησκεία τους. Όμως αναγκάζονται να το ανεχθούν.
Όταν η αξιοπρέπειά τους έχει τσαλακωθεί τόσο πολύ κατά τη διάρκεια του ξεριζωμού και του ταξιδιού, όταν η ζωή τους μετριέται πια με αριθμούς, μια φωτογράφιση χωρίς την άδειά τους, σε στιγμές ακραίων συναισθημάτων και καταστάσεων, είναι κι αυτό ένα αόρατο βόλι στην αξιοπρέπειά τους.
Και επειδή είναι πολλοί εκείνοι που έρχονται στο νησί για την εμπειρία ή από περιέργεια, καλλιτέχνες που αναζητούν και βρίσκουν άφθονη έμπνευση βόσκοντας στη γλύκα του πόνου, ας έχουν υπ' όψιν ότι μπορεί άθελά τους να οπλοφορούν...
* Η Τζώρτζια Ρασβίτσου είναι συμβολαιογράφος. Zει και εργάζεται στη Λέσβο
