ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΟΥΣΟΥΛΙΔΗ*
Η παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας αποτελεί τον βασικό άξονα πολιτικής επί του οποίου η ελληνική κοινωνία κρίνει πολιτικές θέσεις και εναποθέτει ελπίδες για βιώσιμη διέξοδο από την οικονομική κρίση.
Ενώ αποτελεί κοινό τόπο όλων των πολιτικών σχηματισμών η ομολογία της αποτυχίας του παραγωγικού μοντέλου των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών, οι προτάσεις για την αλλαγή του διαφέρουν καθώς στηρίζονται σε δύο διαφορετικές λογικές.
Η πρώτη λογική εκφράζει την καλύτερη διαχείριση και βελτίωση του προηγούμενου παραγωγικού μοντέλου χωρίς να προτείνει καμία αλλαγή στους φορείς εφαρμογής του, που παραμένουν το ιδιωτικό κεφάλαιο και οι τράπεζες.
Η δεύτερη λογική εκφράζει την αλλαγή και του παραγωγικού προτύπου σε συνδυασμό με τη συμμετοχή της κοινωνίας στους φορείς εφαρμογής του.
Η πρόταση των πρώην εργαζομένων της Ενωμένης Κλωστοϋφαντουργίας εκφράζει τη δεύτερη λογική, αποτυπώνοντας ωστόσο για πρώτη φορά με τεχνοκρατικό τρόπο τα πλεονεκτήματα και την ξεκάθαρη στόχευσή της.
Η στόχευση της πρότασης είναι η παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας που δεν στηρίζονται στη φθηνή εργασία αλλά στην εξειδίκευση των εργαζομένων και στην αξιοποίηση του εξοπλισμού. Η προσέγγιση αυτή τοποθετεί πρακτικά την έννοια του στρατηγικού σχεδιασμού, η έλλειψη του οποίου είναι από τους βασικούς λόγους της κατάρρευσης, από το 2000 και μετά, του πιο δυναμικού εξαγωγικού κλάδου της χώρας (κλωστοϋφαντουργία). Η επιλογή της μεγέθυνσης του παραγωγικού όγκου προϊόντων φθηνών, σε αντίθεση με την επιλογή της αναβάθμισης της ποιότητας των προϊόντων και τη μετατόπισή τους στην κορυφή της αλυσίδας αξίας (καθετοποίηση), ουσιαστικά απέκλεισε την έρευνα και την καινοτομία από την παραγωγή.
Όλοι συνομολογούν ότι η παραπάνω λανθασμένη επιλογή πρέπει να αλλάξει, αλλά αρκετοί "λησμονούν" ότι αυτή η επιλογή χρηματοδοτήθηκε αδρά από το τραπεζικό σύστημα και εφαρμόστηκε από μεγάλη μερίδα της επιχειρηματικής τάξης. Οι συνέπειες αυτού του λάθους είναι προφανείς στις βιομηχανικές ζώνες της Βορείου Ελλάδος και πέρα από την αλματώδη αύξηση της ανεργίας έχουν συμβάλει δραματικά στην ύφεση του συνόλου της οικονομικής δραστηριότητας ολόκληρων πόλεων και νομών.
Τα ρεαλιστικά βήματα
Η μετάβαση όμως από το πεδίο των διαπιστώσεων στο πεδίο της αλλαγής του παραγωγικού προτύπου δεν μπορεί να γίνει μόνο με την επίκληση του σωστού στρατηγικού σχεδιασμού. Απαιτούνται ρεαλιστικά βήματα εφαρμογής καθώς και εργαλεία χρηματοδότησης και διοίκησής του. Εδώ ακριβώς εστιάζει η πρόταση των πρώην εργαζομένων της Ενωμένης Κλωστοϋφαντουργίας.
Χρηματοδότηση της προσπάθειας δεν μπορεί να υπάρξει εάν πρώτα δεν επιτευχθεί παύση πλειστηριασμών εταιρικής περιουσίας σε τιμές εκποίησης και αμέσως μετά η εξυγίανση ισολογισμών. Ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος για να γίνει αυτό σε μια πτωχευμένη οικονομία είναι η διαγραφή μέρους των απαιτήσεων τραπεζών και εν συνεχεία η κεφαλαιοποίηση μέρους των απαιτήσεων τραπεζών, Δημοσίου και εργαζομένων. Με αυτό τον τρόπο επιμερίζεται, εν μέρει, το κόστος που το Δημόσιο και οι εργαζόμενοι της χώρας έχουν ήδη αναλάβει μέσω των ανακεφαλαιοποιήσεων του τραπεζικού συστήματος. Επιπρόσθετο εργαλείο εξυγίανσης και χρηματοδότησης είναι η αξιοποίηση αδρανούς περιουσίας που στην περίπτωση της Ενωμένης Κλωστοϋφαντουργίας αποτελείται από 14 οικόπεδα και κτήρια ονομαστικής αξίας 100 εκατ. ευρώ. Η αξιοποίηση αυτής της περιουσίας από Δημόσιο και τράπεζες στο πλαίσιο περαιτέρω αναπτυξιακών δράσεων με πλαίσιο την χωρική εξειδίκευση ολόκληρων περιοχών ενισχύει περαιτέρω όλο τον σχεδιασμό.
Η διοίκηση του όλου εγχειρήματος, σύμφωνα με την πρόταση των πρώην εργαζομένων, στηρίζεται σε επαγγελματικό management που ελέγχεται από τους νέους μετόχους που είναι ο συνεταιρισμός των εργαζομένων, οι μικρομέτοχοι και το Δημόσιο με τις τράπεζες εφόσον το θελήσουν. Το management κρίνεται για το αποτέλεσμα της πιστής εφαρμογής του προσυμφωνημένου επιχειρησιακού σχεδίου με τα χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν παραπάνω.
Η πρόταση των πρώην εργαζομένων της Ενωμένης Κλωστοϋφαντουργίας δίνει περιεχόμενο σε όλες τις αναφορές περί ανάπτυξης, αλλαγής παραγωγικού προτύπου, εύρεσης χρηματοδότησης και αντιπαρατίθεται ευθέως με τους υποστηρικτές της καλύτερης διαχείρισης και βελτίωσης του παραγωγικού μοντέλου που απέτυχε.
Αλήθεια η λογική της απόκτησης σύγχρονών βιομηχανικών μονάδων έναντι ευτελούς τιμήματος από "επενδυτές" ή την επιχειρηματική ελίτ, πως θα ικανοποιήσει απαιτήσεις εργαζομένων και Δημοσίου, που στην περίπτωση της Ενωμένης Κλωστοϋφαντουργίας ανέρχονται σε περίπου 120 εκατ. ευρώ;
Πώς εντάσσεται η απόκτηση εργοστασίων από επενδυτές σε έναν γενικότερο στρατηγικό σχεδιασμό;
Ποιος εγγυάται ότι οι επενδυτές ή η επιχειρηματική ελίτ που ευελπιστούν να γίνουν ιδιοκτήτες πτωχευμένων επιχειρήσεων, θα επιτύχουν βιώσιμο αποτέλεσμα και όχι μια πρόσκαιρη κερδοφορία στηριγμένη μόνο στη φθηνή εξαγορά και στη φθηνή εργασία;
Τα αποτελέσματα τέτοιων λογικών και πολιτικών πρακτικών του παρελθόντος δεν τα βιώνουμε σήμερα;
Οι πρώην εργαζόμενοι της Ενωμένης Κλωστοϋφαντουργίας δεν επιδιώκουν απλώς τη στήριξη της κοινής γνώμης σε μια τεκμηριωμένη πρότασή τους. Επιδιώκουν να καταστήσουν σαφές ότι υπάρχει και άλλος δρόμος ανάπτυξης.
Είναι ο δρόμος εύκολος;
Όχι δεν είναι εύκολος, απαιτεί κοινωνικές συμμαχίες που ήδη στο επίπεδο της Ενωμένης Κλωστοϋφαντουργίας έχουν επιτευχθεί, απαιτεί ίσως και συμβιβασμούς που δεν αλλάζουν όμως την στόχευση και τον χαρακτήρα της πρότασης.
Οι πρώην εργαζόμενοι -γιατί οι πολιτικές του παρελθόντος τους κατέστησαν πρώην- της Ενωμένης Κλωστοϋφαντουργίας ανοίγουν δρόμο. Η εξέλιξη αυτής της ιστορίας θα δείξει ποιοι θέλουν να περπατήσουν μαζί τους και ποιοι όχι. Το σίγουρο είναι ό,τι ως πρώην εργαζόμενοι διεκδικούν ότι και οι υπόλοιποι 1.500.000 πρώην εργαζόμενοι. Εμείς είπαμε το πώς. Περιμένουμε από την κυβέρνηση, που δηλώνει υποστηρικτής της προσπάθειας, το πότε. Ας ελπίσουμε ότι η πρόθεση της κυβέρνησης θα φανεί την Τετάρτη, που οι πρώην εργαζόμενοι μαζί με τους θεσμικούς φορείς των περιοχών Δυτικής Μακεδονίας και Θράκης κατέρχονται μαζί τους στην Αθήνα.
* Ο Γιάννης Μουσουλίδης ήταν εκπρόσωπος των εργαζομένων ως δ/νων σύμβουλος της Ενωμένης Κλωστοϋφαντουργίας 2010-2011
