ΤΟΥ ΜΑΝΟΛΗ Γ. ΔΡΕΤΤΑΚΗ*
Από μια εξέταση της σχέσης της μεταβολής απασχόλησης με τη μεταβολή του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές στα 15 κράτη - πρώτα μέλη της Ε.Ε. την περίοδο 2000 - 2007, δηλαδή πριν από το ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, παρατηρήσαμε ότι και στα 15 κράτη η αύξηση του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές συνοδευόταν με αύξηση της απασχόλησης (με διαφορετικούς ρυθμούς και συνήθως χαμηλότερους από εκείνους του ΑΕΠ).
Η παγκόσμια, όμως, οικονομική κρίση, που άρχισε να έχει επιπτώσεις στην απασχόληση στη χώρα μας το 2009, σε συνδυασμό με τα Μνημόνια που επιβλήθηκαν από το 2010 και μετά σε τρία από τα 15 κράτη (Ελλάδα, Πορτογαλία και Ιρλανδία) διέσπασαν αυτή τη θετική σχέση απασχόλησης - ΑΕΠ που είχε σημειωθεί την περίοδο 2000 - 2007.
Στο άρθρο αυτό θα εξετάσουμε αυτή ακριβώς τη διάσπαση στη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στις μεταβολές (αύξηση ή μείωση) του ΑΕΠ σε εκατ. ευρώ σταθερές τιμές του 2010 και εκείνες στην απασχόληση σε χιλιάδες και στα κράτη - πρώτα μέλη τη Ε.Ε. και στο σύνολό τους (Ε.Ε. 15) το έτος 2014 σε σχέση με το 2009. Τα στοιχεία που παραθέτουμε στον Πίνακα είναι από τη βάση δεδομένων της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ε.Ε., της Eurostat.
Στην 1η στήλη του Πίνακα δίνεται το ΑΕΠ σε εκατ. ευρώ σε σταθερές τιμές του 2010 σε εκατ. ευρώ το έτος 2009 στα 15 κράτη - πρώτα μέλη της Ε.Ε. και στη 2η το 2014, στις δύο επόμενες τα στοιχεία για την απασχόληση σε χιλιάδες τα ίδια έτη. Στην 5η και την 6η στήλη δίνονται, αντίστοιχα, οι ποσοστιαίες μεταβολές του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές και της απασχόλησης το 2014 σε σχέση με το 2009, προκειμένου να είναι άμεσα συγκρίσιμες, και στην 7η στήλη η σχέση της μεταβολής τής απασχόλησης προς τη μεταβολή του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές.
Ο Πίνακας χωρίζεται σε 4 Τμήματα. Στο πρώτο Τμήμα του δίνονται τα κράτη στα οποία η αύξηση του ΑΕΠ προκάλεσε από αύξηση της απασχόλησης, στο δεύτερο Τμήμα τα κράτη στα οποία η αύξηση του ΑΕΠ συνοδεύτηκε από μείωση της απασχόλησης και στο τρίτο Τμήμα τα κράτη στα οποία η μείωση του ΑΕΠ προκάλεσε μείωση της απασχόλησης. Στο τέταρτο, τέλος, Τμήμα δίνονται τα σύνολα των τριών ομάδων (7 βόρειες, 4 βόρειες, 4 νότιες) και της Ε.Ε. των 15 ως συνόλου.
Από την 5η και την 6η στήλη του Πίνακα φαίνεται ότι το 2014 σε σχέση με το 2009:
* Το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές του 2010 αυξήθηκε σε 11 κράτη και μειώθηκε σε 4. Η μεγαλύτερη αύξηση (πάνω από 10%) σημειώθηκε, κατά σειρά, σε Λουξεμβούργο, Σουηδία, Γερμανία και Ιρλανδία και η μεγαλύτερη μείωση στην Ελλάδα.
* Η απασχόληση αυξήθηκε σε 7 κράτη και μειώθηκε σε 8. Η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στο Λουξεμβούργο και η μεγαλύτερη μείωση στην Ελλάδα.
* Από την τελευταία στήλη του Πίνακα φαίνεται ότι:
* Από τα 7 βόρεια κράτη στα οποία τόσο το ΑΕΠ όσο και η απασχόληση αυξήθηκαν, η μεγαλύτερη αύξηση της απασχόλησης σε σχέση με την αύξηση τη αύξηση του ΑΕΠ σημειώθηκε στο Λουξεμβούργο και η μικρότερη στη Γαλλία. Σε όλες τις περιπτώσεις, η αύξηση της απασχόλησης ήταν μικρότερη από εκείνη του ΑΕΠ.
* Από τα 4 βόρεια κράτη στα οποία το ΑΕΠ αυξήθηκε, αλλά η απασχόληση μειώθηκε, η μεγαλύτερη μείωση της απασχόλησης σε σχέση με την αύξηση του ΑΕΠ σημειώθηκε στην Ολλανδία και η μικρότερη στη Φινλανδία. Σε απόλυτες τιμές μόνο στην Ολλανδία μείωση της απασχόλησης ήταν μεγαλύτερη από την αύξηση του ΑΕΠ.
* Από τα 4 νότια κράτη στα οποία τόσο το ΑΕΠ όσο και η απασχόληση μειώθηκαν, η μεγαλύτερη μείωση της απασχόλησης σε σχέση με τη μείωση του ΑΕΠ σημειώθηκε στην Ισπανία και την Πορτογαλία και η μικρότερη στην Ιταλία. Στα δύο πρώτα κράτη η μείωση της απασχόλησης ήταν υπερδιπλάσια εκείνης του ΑΕΠ, στην Ελλάδα ήταν ίσες ενώ στην Ιταλία μικρότερη.
Σε ό,τι αφορά τα σύνολα των τριών ομάδων και της Ε.Ε. 15, από το τέταρτο Τμήμα του Πίνακα φαίνεται στα 7 βόρεια κράτη ως σύνολο η αύξηση της απασχόλησης ήταν χαμηλότερη απ' ό,τι η εκείνη τους ΑΕΠ, ενώ αντίθετα στα 4 νότια κράτη η μείωση της απασχόλησης (λόγω Ισπανίας και Πορτογαλίας) ήταν μεγαλύτερη από εκείνη του ΑΕΠ. Στα 4 βόρεια κράτη η απόλυτη τιμή της μείωσης της απασχόλησης ήταν χαμηλότερη από την αύξηση του ΑΕΠ.
Από την παραπάνω ανάλυση φαίνεται καθαρά πόσο διασπασμένη είναι η Ε.Ε. 15 σε ό,τι αφορά τη σχέση τής μεταβολής (αύξησης ή μείωσης) της απασχόλησης (και των αντίστοιχων μείωσης ή αύξησης της απασχόλησης) σε σχέση με την αύξηση ή μείωση του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές, δηλαδή την ανάπτυξη ή την ύφεση. Από τη μια μεριά η αύξηση της απασχόλησης είναι μικρότερη από την αύξηση του ΑΕΠ και από την άλλη η μείωση της απασχόλησης είναι, σε ορισμένες περιπτώσεις, μεγαλύτερη από τη μείωση του ΑΕΠ και, τέλος -και αυτό είναι το πιο ανησυχητικό-, υπάρχουν και περιπτώσεις στις οποίες παρά την αύξηση του ΑΕΠ σημειώθηκε μείωση της απασχόλησης.
Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, με δεδομένο ότι οι προβλεπόμενοι ρυθμοί ανάπτυξης στην Ε.Ε. θα είναι τα επόμενα χρόνια χαμηλοί (και το ίδιο ισχύει και για τη χώρα μας) -κι αν ακόμα υποθέσουμε ότι οι ρυθμοί αύξησης της απασχόλησης στη χώρα μας θα είναι ίσοι με τους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ, πράγμα το οποίο δεν συνέβαινε την περίοδο των υψηλών ρυθμών αύξησης του ΑΕΠ την περίοδο 2001 - 2007, στη διάρκεια της οποίας οι ρυθμοί αύξησης της απασχόλησης ήταν χαμηλότεροι από εκείνους του ΑΕΠ-, η επάνοδος της απασχόλησης στο ύψος στο οποίο βρισκόταν το 2009, δηλαδή πριν αρχίσει η κατολίσθησή της την πενταετία 2010 - 2014, θα πάρει πολύ περισσότερα χρόνια από εκείνα στα οποία σημειώθηκε η μεγάλη αυτή μείωση.
* Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι τέως αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ
