ΤΟΥ ΜΑΝΟΛΗ Γ. ΔΡΕΤΤΑΚΗ*
Ένα από τα μεγαλύτερα, αν όχι το μεγαλύτερο, από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ε.Ε. είναι το υψηλό ποσοστό ανεργίας. Στη χώρα μας, μετά το δημογραφικό, είναι σίγουρα το μεγαλύτερο πρόβλημα. Στην Ελλάδα, όπως και σε ορισμένα άλλα κράτη - μέλη της Ε.Ε., η αύξηση της ανεργίας οφείλεται στη μείωση της απασχόλησης του πληθυσμού. Η μείωση αυτή προκλήθηκε από τη μείωση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ).
Στη χώρα μας και στις χώρες στις οποίες επιβλήθηκαν Μνημόνια η μείωση του ΑΕΠ προκλήθηκε και από την εφαρμογή των μέτρων που περιλαμβάνονται σ' αυτά (μείωση των επενδύσεων, πρωτοφανής μείωση μισθών και συντάξεων, μείωση των δαπανών για την υγεία, την παιδεία κ.λπ.), με αποτέλεσμα το κλείσιμο εκατοντάδων χιλιάδων επιχειρήσεων, τη μείωση του απασχολούμενου προσωπικού σε επιχειρήσεις, που συνεχίζουν να λειτουργούν, αλλά με πολύ χαμηλότερο τζίρο.
Μείωση, όμως, της απασχόλησης δεν σημειώθηκε σε όλα τα κράτη - μέλη της Ε.Ε. (σε ορισμένα σημειώθηκε αύξηση) και σε εκείνες στις οποίες σημειώθηκε μείωση υπάρχουν πολύ μεγάλες διαφορές στα ποσοστά μείωσης εξαιτίας των διαφορών στη δομή των οικονομιών τους και στο επίπεδο ανάπτυξής τους. Μεγάλες είναι, επίσης, οι διαφορές ανάμεσα στους άνδρες και στις γυναίκες σε όλα τα κράτη
Προκειμένου να εξετάσουμε τις διαφορές που προαναφέρθηκαν, είναι αναγκαίο να χρησιμοποιήσουμε τα ποσοστά απασχόλησης, διότι μόνο με αυτά (και όχι με αριθμούς των απασχολουμένων) μπορεί να γίνει σύγκριση των κρατών. Για τον σκοπό αυτόν χρησιμοποιούμε τα ποσοστά απασχόλησης του πληθυσμού (χωριστά ανδρών και γυναικών) ηλικίας 15 ετών και άνω τα έτη 2009 και το 2014 και μόνο για τα 15 κράτη - πρώτα μέλη της Ε.Ε. Τα σχετικά στοιχεία είναι από τη βάση δεδομένων της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ε.Ε., της Eurostat.
Στις δύο πρώτες στήλες του Πίνακα 1 δίνονται τα ποσοστά απασχόλησης των ανδρών στα 15 κράτη - παλαιά μέλη της Ε.Ε. και το σύνολό τους (Ε.Ε. 15) τα έτη 2009 και 2014 και στην τρίτη η ποσοστιαία μεταβολή τους. Στις τρεις επόμενες δίνονται τα αντίστοιχα ποσοστά απασχόλησης των γυναικών και στις τρεις τελευταίες οι διαφορές των ποσοστών απασχόλησης των γυναικών από εκείνα των ανδρών.
Από τον Πίνακα αυτόν φαίνεται ότι τα ποσοστά απασχόλησης το 2014 σε σχέση με το 2009:
1. Του συνόλου των 15 κρατών των ανδρών μειώθηκαν, ενώ των γυναικών παρέμειναν στάσιμα, με αποτέλεσμα η διαφορά που υπήρχε ανάμεσα στα ποσοστά γυναικών - ανδρών (των γυναικών να είναι σημαντικά χαμηλότερα από εκείνα των ανδρών) να μειωθεί.
2. Των ανδρών μειώθηκαν σε 12 κράτη και αυξήθηκαν σε 3 (κατά σειρά ποσοστού αύξησης στη Γερμανία, τη Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο). Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στην Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία και η μικρότερη στο Λουξεμβούργο, την Ιρλανδία και την Αυστρία.
Εξαιτίας των διαφορών αυτών, στη μεταβολή των ποσοστών σημειώθηκαν ανακατατάξεις των κρατών σε ό,τι αφορά το ύψος των ποσοστών απασχόλησης των ανδρών. Οκτώ κρατών η σειρά βελτιώθηκε, ενός παρέμεινε αμετάβλητη (της Ολλανδίας, η οποία και τα δύο έτη κατείχε την 1η θέση με το υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης) και 6 χειροτέρευσε.
Τα κράτη που βελτίωσαν περισσότερο τη θέση τους ήταν η Σουηδία (από την 7η το 2009 στην 3η το 2014 και η Γερμανία (από την 8η στην 4η), ενώ τα κράτη των οποίων η θέση χειροτέρευσε περισσότερο ήταν: η Ελλάδα (από τη 10η στη 15η, και τελευταία θέση με το μικρότερο ποσοστό) , η Δανία (από τη 2η στην 7η) και η Πορτογαλία (από την 6η στη 10η). Τη 15η θέση το 2009 κατείχε η Ιταλία, η οποία το 2014 "ανήλθε" στη 13η.
3. Των γυναικών μειώθηκαν σε 9 κράτη και αυξήθηκαν σε 6. Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στην Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ολλανδία και η μικρότερη στην Ιταλία και τη Γαλλία. Η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στο Λουξεμβούργο και τη Γερμανία και η μικρότερη στην Αυστρία.
Τα κράτη των οποίων η θέση βελτιώθηκε περισσότερο ήταν η Γερμανία (από την 9η θέση το 2009 στην 6η το 2014) και το Λουξεμβούργο (από την 11η στην 8η) και εκείνων που χειροτέρευσε περισσότερο ήταν της Πορτογαλίας (από την 7η στην 11η) και της Φινλανδίας (από την 4η στην 7η). Η θέση της Ελλάδας χειροτέρευσε και από τη 14η «κατέβηκε» στη 15η και τελευταία με το μικρότερο ποσοστό. Το 2009 τη 15η θέση κατείχε η Ιταλία, η οποία ανήλθε το 2014 στη 14η.
Λόγω της διαφοράς της μεταβολής των ποσοστών απασχόλησης των γυναικών από εκείνων των ανδρών σημειώθηκε μείωση της διαφοράς των ποσοστών απασχόλησης γυναικών - ανδρών σε 14 κράτη και αύξηση σε 1 (την Ιρλανδία). Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στην Ελλάδα, την Ισπανία και το Λουξεμβούργο και η μικρότερη στη Δανία και στη Σουηδία. Την 1η θέση με τη μεγαλύτερη διαφορά κατείχε το 2009 η Ελλάδα και το 2014 η Ιταλία και την τελευταία, με τη μικρότερη διαφορά τόσο το 2009 όσο και το 2014 η Φινλανδία. Το 2014 η Ελλάδα κατείχε τη 2η θέση.
Από την ανάλυση αυτή φάνηκε ότι στα περισσότερα κράτη - μέλη της Ε.Ε. 15, και ιδιαίτερα στα Νότια, το ποσοστό απασχόλησης μειώθηκε, με τη μεγαλύτερη μείωση να έχει σημειωθεί στην Ελλάδα, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Φάνηκε, επιπλέον, ότι η περιοριστική πολιτική που έχει επιβάλει η Γερμανία στα κράτη - μέλη της Ε.Ε. έχει άνισες επιπτώσεις και στον τομέα της απασχόλησης, με περισσότερο ωφελημένα τα Βόρεια κράτη (και περισσότερο απ' όλα τη Γερμανία) και περισσότερο ζημιωμένα τα Νότια (με περισσότερο απ' όλα την Ελλάδα), στα οποία το πρόβλημα της μείωσης της απασχόλησης και της αύξησης της ανεργίας έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις.
Εκτός από τις οφθαλμοφανείς άμεσες και τραγικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, η μείωση της απασχόλησης και η αύξηση της ανεργίας έχει και μακροχρόνιες κυρίως λόγω της μετανάστευσης των προσοντούχων νέων από τα Νότια προς τα Βόρεια κράτη ή σε άλλα, εκτός Ε.Ε., κράτη, καθώς και της μείωσης των γεννήσεων. Οι πολύ δυσμενείς και δυσοίωνες αυτές επιπτώσεις επιβάλλουν την άμεση αλλαγή της εφαρμοζόμενης από την Ε.Ε πολιτικής, προκειμένου να αποφευχθούν τα χειρότερα.
* Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι τέως αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ
