Του Σταύρου Στέλλα
Τα κόκκινα δάνεια εξελίσσονται σε μείζον θέμα της κυβερνητικής πολιτικής. Όμως είναι ένα μόνο μέρος του συνολικού προβλήματος του ιδιωτικού χρέους των νοικοκυριών, το οποίο σαν ωρολογιακή βόμβα υποσκάπτει τα θεμέλια οποιασδήποτε προσπάθειας ανάκαμψης.
Με βάση τα δημοσιεύματα, στις συζητήσεις που διεξάγονται, δεν έχουν τεθεί σημαντικά στοιχεία που δημιουργούν σοβαρότατα οικονομικά προβλήματα στα νοικοκυριά.
Η εξαγγελία μας, για τη σύνδεση της αποπληρωμής των χρεών ως ποσοστό του εισοδήματος, ήταν σωστή, διότι ελάμβανε υπόψη τις ειδικές συνθήκες στις οποίες λόγω κρίσης έχουν περιέλθει τα νοικοκυριά (είναι αντίστοιχο με τη ρήτρα ανάπτυξης που ζητούμε για το δημόσιο χρέος). Είναι απαραίτητο λοιπόν να συνδεθεί ως ποσοστό του εισοδήματος η αποπληρωμή των δανείων (όχι οι οφειλές προς το Δημόσιο και τα ταμεία). Σε μια τέτοια περίπτωση και η συζήτηση περί ορίου συνολικών οφειλών είναι χωρίς αντικείμενο. Εφόσον υιοθετηθεί μια τέτοια λύση, η ρευστότητα που θα προκύψει, θα διοχετευθεί είτε στην αγορά είτε σε καθυστερούμενες πληρωμές ΔΟΥ, ΔΕΚΟ, ΟΑΕΕ κ.λπ.
Σημαντικό στοιχείο είναι επίσης το ύψος των μέχρι σήμερα καταβολών. Πολλοί δανειολήπτες που έχουν ήδη αποπληρώσει μικρό ή μεγαλύτερο μέρος από τα δάνειά τους, είτε με εφάπαξ καταβολή είτε με τη μηνιαία τοκοχρεολυτική δόση, θα βρεθούν σε δεινή θέση επειδή τα χρόνια της κρίσης δεν μπορούν να είναι συνεπείς.
Τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο είναι χαρακτηριστική περίπτωση. Οι πολίτες σχεδόν θα χάσουν ό,τι έχουν καταβάλει. Εφόσον είχαν ενταχθεί σε ρυθμίσεις, η κεφαλαιοποίηση των χρεών έχει αυξήσει σημαντικά τις απαιτήσεις των τραπεζών και τελικά το ακίνητό τους θα μπει σε πλειστηριασμό. Σε κάθε περίπτωση λοιπόν θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το ποσοστό αποπληρωμής για ενδεχόμενες ευνοϊκές ρυθμίσεις.
Σε πολλές περιπτώσεις στα δάνεια υπάρχουν τριτεγγυητές, οι οποίοι και αυτοί έχουν υποστεί απώλειες εισοδήματος και δεν έχουν πλέον καμία σχέση με τον πρωτοφειλέτη (διαζευγμένοι κ.λπ.) Τα ακίνητα και αυτής της κατηγορίας είτε θα βρεθούν ακάλυπτα είτε θα "ρευστοποιηθούν", δημιουργώντας ακόμη μεγαλύτερη προσφορά ακινήτων. Η οικονομική δυνατότητα - εισόδημα των τριτεγγυητών επίσης πρέπει να εξετάζεται.
Θιγμένοι θα είναι και οι δανειολήπτες ειδικών κατηγοριών (ΟΕΚ κ.λπ.), οι οποίοι, για να μην υποστούν την απώλεια της επιδότησης επιτοκίου, έχουν στερηθεί τα πάντα προκειμένου να εξυπηρετούν τα δάνειά τους.
Για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο υπάρχει κάποια πρόβλεψη; Στην κατηγορία αυτή κάποιοι δανειολήπτες, λόγω της αλλαγής ισοτιμίας, έχουν βρεθεί να χρωστούν περισσότερα από όσα δανείστηκαν.
Προφανώς επιδίωξη της κυβέρνησης δεν είναι η ρευστοποίηση των περιουσιακών στοιχείων των πολιτών και η περαιτέρω φτωχοποίησή τους.
Επίσης πρέπει να θεωρείται δεδομένη η πρόθεση όλων των δανειοληπτών, οι αποπληρωμές των δανείων να πραγματοποιούνται από το εισόδημά τους και όχι από εκποιήσεις παλαιοτέρων περιουσιακών στοιχείων.
Στη σημερινή συγκυρία λοιπόν οι δανειολήπτες έχουν γίνει δανειστές των τραπεζών μέσω των συνεχών ανακεφαλαιοποιήσεων και των δανείων της ΕΚΤ. Έτσι έχουμε το οξύμωρο σχήμα οι πολίτες - δανειστές των τραπεζών να χάνουν τα σπίτια τους, αλλά όχι οι βασικοί μέτοχοι που οδήγησαν τα τραπεζικά ιδρύματα σε αυτή την κατάσταση και επωφελήθηκαν τα μέγιστα την περίοδο της κερδοφορίας.
Γιατί το βάρος των απωλειών θα πρέπει να το επωμισθούν οι πολίτες; Θα "τιμωρηθούν" γιατί δεν προέβλεψαν την κρίση; Τότε ποια θα πρέπει να είναι η "τιμωρία" των τραπεζιτών, οι οποίοι και περισσότερη πληροφόρηση είχαν και άμεση πρόσβαση στα οικονομικά στοιχεία, ώστε να αξιολογήσουν ορθά την κατάσταση; Σας θυμίζω τις αφόρητες "πιέσεις" (εορτοδάνεια, αυξημένα στεγαστικά, καταναλωτικά, προεγκρίσεις, συνεχή τηλέφωνα κ.λπ.) προκειμένου να υπερδανειστούν τα νοικοκυριά.
Τέλος, είναι πλέον εμφανές ότι οι δανειστές δεν ενδιαφέρονται για λύση στα κόκκινα δάνεια και το ιδιωτικό χρέος των νοικοκυριών, αλλά λειτουργούν σαν λομπίστες των distress funds, προκειμένου αυτά να αποκομίσουν υπέρογκα κέρδη σε σύντομο διάστημα. Θα αγοράσουν τα πακέτα των δανείων στο 20% - 25% της αξίας τους και θα εισπράξουν, εκβιάζοντας με τους πλειστηριασμούς, το 50-60%, υποχρεώνοντας τους δανειολήπτες και τα σχετιζόμενα πρόσωπα (εγγυητές κ.λπ. ) σε μαζικές ρευστοποιήσεις περιουσιακών στοιχείων και κινήσεις πανικού.
Στο μεγάλο αυτό κοινωνικό πρόβλημα η κυβέρνηση πρέπει να μείνει αμετακίνητη. Το ιδιωτικό χρέος και τα κόκκινα δάνεια δεν πρέπει να εξελιχθούν σε Βατερλώ της κυβέρνησης της Αριστεράς, διότι ήταν μια από τις βασικές δεσμεύσεις προς τους πολίτες και συνέβαλε στη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ.
