Της ΝΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΥ
Φέρνει ο πλούτος την ευτυχία; Όχι, μας έμαθαν από μικρά οι παλιότεροι κι έφερναν πάντα ως παράδειγμα τα δράματα των οικογενειών των Κροίσων. Είδατε πώς ξεκληρίστηκαν οι Ωνάσηδες;
Πάντως, οι εμπειρικές μελέτες του τιμημένου με το φετινό Νόμπελ Οικονομίας Άνγκους Ντίτον καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι μέχρι ένα συγκεκριμένο επίπεδο εισοδήματος το χρήμα πράγματι φέρνει την ευτυχία - και αντιθέτως, η φτώχεια, εκτός από... γκρίνια, φέρνει και δυστυχία.
Η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών επέλεξε χθες να βραβεύσει τον Σκωτσέζο οικονομολόγο για τις "αναλύσεις του για την κατανάλωση, τη φτώχεια και την κοινωνική πρόνοια". Και η πρώτη δήλωση του βραβευμένου ήταν πιο επίκαιρη από ποτέ. Σε μια χρονική στιγμή που η Ευρώπη βιώνει μια μεγάλη προσφυγική κρίση, υποδεχόμενη -με ή χωρίς αλληλεγγύη- εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που εγκαταλείπουν τα σπιτικά τους, προσπαθώντας να ξεφύγουν από τον πόλεμο, τις διώξεις, την πείνα και τη φτώχεια, και πολλοί πολιτικοί της σηκώνουν τα χέρια ψηλά μπροστά στο... βουνό της διαχείρισης, όταν δεν εκμεταλλεύονται τους φόβους των ντόπιων για να αυξήσουν τη δύναμή τους, ο Ντίτον απαντάει: Η βασική αιτία για τη μαζική προσφυγιά και μετανάστευση είναι "οι αιώνες της άνισης εξέλιξης στον κόσμο, με το πλούσιο κομμάτι του να έχει αφήσει πολύ πίσω το υπόλοιπο πολύ μεγαλύτερο μέρος".
Ο 69χρονος καθηγητής του πανεπιστημίου του Πρίνστον προσπάθησε να βρει απαντήσεις στο ερώτημα πώς καταναλώνουν τα νοικοκυριά ανάλογα με το εισόδημά τους και πόσο αποταμιεύουν. Πόσα χρήματα, για παράδειγμα, ξοδεύουν για τρόφιμα και ρούχα και πώς επηρεάζεται η ζήτηση ανάλογα με το οικογενειακό εισόδημα και τις τιμές των αγαθών. Οι διακυμάνσεις στη ζήτηση δεν έχουν μόνο ακαδημαϊκό ενδιαφέρον ούτε απλώς βοηθούν στον σχεδιασμό π.χ. μιας διαφημιστικής καμπάνιας, αλλά μπορούν να συμβάλουν στη χάραξη φορολογικής πολιτικής. Για παράδειγμα, με τα μοντέλα του Ντίτον μπορεί μια κυβέρνηση να προβλέψει ποιες κοινωνικές ομάδες θα ωφεληθούν και ποιες θα επιβαρυνθούν με κάθε αλλαγή του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας. Το αν θέλει –και σε ποια κατεύθυνση θέλει- να το κάνει είναι άλλου παπά ευαγγέλιο. Ωστόσο, έχει μια τεχνική βάση για να προβλέψει τις συνέπειες.
Η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών επαίνεσε στο σκεπτικό της για τη βράβευση και την έρευνα που έκανε ο Σκωτσέζος οικονομολόγος για τη φτώχεια και την ανάπτυξη. Ο Ντίτον θεωρεί λανθασμένο να μετριέται η φτώχεια με "κατά κεφαλήν δαπάνες" και δουλεύει εδώ και χρόνια για τη δημιουργία ευρύτερων βάσεων δεδομένων για την κατάσταση συγκεκριμένων νοικοκυριών και όχι "αντιπροσωπευτικών". Πρωτίστως, όμως, δεν ξεχνά να επισημαίνει ότι η οικονομική ανάπτυξη και η καταπολέμηση της φτώχειας δεν είναι ένα "τεχνικό" πρόβλημα, που μπορούν να λύσουν τεχνοκράτες, αλλά ένα πρόβλημα πολιτικό.
