ΤΟΥ ΜΑΝΟΛΗ Γ. ΔΡΕΤΤΑΚΗ*
Η ανάγνωση των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛΛ. από τον πρωθυπουργό στην Ολομέλεια της Βουλής στις 5.10.15 συνέπεσε, λόγω Κανονισμού της Βουλής, με την κατάθεση, την ίδια μέρα, στο Σώμα του Προσχεδίου Προϋπολογισμού για το 2016. Ασφαλώς ο πρωθυπουργός, πριν προσέλθει στη Βουλή για να αναγνώσει τις προγραμματικές δηλώσεις, είχε ενημερωθεί για το περιεχόμενο του Προσχεδίου και θα είχε δώσει την έγκριση του, και, φυσικά, είναι ο περισσότερο ενημερωμένος για τους ασφυκτικούς περιορισμούς που θέτει το Μνημόνιο που υπέγραψε με τους δανειστές στις 12.8.15 και υπερψηφίστηκε από τη Βουλή με μεγάλη πλειοψηφία, καθώς και τη στάση που θα κρατήσουν οι δανειστές, σε ό,τι αφορά την υλοποίηση από την κυβέρνηση των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει απέναντί τους η χώρα.
Επιπλέον, μετά την επτάμηνη εμπειρία της προηγούμενης κυβέρνησής του, γνωρίζει ότι το πρόβλημα της χώρας δεν είναι μόνο το ύψος του δημόσιου χρέους, το οποίο αναμένεται να αυξηθεί σε δις. ευρώ και να εκτιναχθεί σε ύψος που θα πλησιάσει το 200% του ΑΕΠ το 2016, συναγωνιζόμενο εκείνο (εσωτερικό, όμως) της Ιαπωνίας. Υπάρχουν επιπλέον οι «ογκόλιθοι» των υπερχρεωμένων στις τράπεζες νοικοκυριών και επιχειρήσεων, των τραπεζών που επιβιώνουν με δάνεια που παίρνει για την ανακεφαλαιοποίησή τους το κράτος και των συνεχώς αυξανόμενων ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων ιδιωτών και επιχειρήσεων προς το Δημόσιο και τα χρεοκοπημένα ασφαλιστικά Ταμεία.
Η αντιπαραβολή των στόχων που έθεσε ο πρωθυπουργός με τα στοιχεία που περιλαμβάνει το Προσχέδιο και όλα όσα προαναφέρθηκαν δείχνει, με τον πιο έντονο τρόπο, ότι οι στόχοι αυτοί είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθούν μέσα στην τετραετία, αν φυσικά, η κυβέρνηση την εξαντλήσει, πράγμα σπάνιο στα τελευταία 40 χρόνια, και όχι μόνο. Έχω, κατά συνέπεια, την εντύπωση ότι η κυβέρνηση έχει υπερεκτιμήσει τις δυνατότητες της εξουθενωμένης ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, αλλά και τις δικές τις ικανότητες για την επίτευξη των στόχων αυτών. Ίσως, δηλαδή, υποπίπτει στο ίδιο λάθος στο οποίο υπέπεσε στις διαπραγματεύσεις της με τους δανειστές, όπως έχει παραδεχτεί ο πρωθυπουργός, υπερεκτιμώντας τη δική της διαπραγματευτική δύναμη και υποεκτιμώντας εκείνη των δανειστών, οι οποίοι, κατά το κοινώς λεγόμενο, είχαν και έχουν το «πεπόνι και το μαχαίρι».
Το μόνο, επομένως, που μπορεί να ελπίζει κανείς είναι η μερική επίτευξη των στόχων αυτών. Και η μερική, όμως, αυτή επίτευξη, όπως τόνισε στην ομιλία του στη Βουλή ο υπουργός Οικονομικών, δεν εξαρτάται μόνο από την κυβέρνηση και τη χώρα μας γενικότερα. Εξαρτάται και από τους δανειστές. Κατά τη γνώμη μου εξαρτάται κυρίως από τη στάση που θα κρατήσει η Γερμανία και ειδικότερα ο πανίσχυρος υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας στο μείζον και κομβικό θέμα της έκτασης την οποία θα λάβει η απομείωση του δημόσιου χρέους μετά από το πέρασμα των δύσκολων «κάβων» της πρώτης αξιολόγησης για την υλοποίηση των δεσμεύσεων του Μνημονίου και της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών το τρίμηνο Οκτωβρίου - Δεκεμβρίου.
Η ευθύνη όλων των μελών του υπουργικού συμβουλίου, των (όσο λιγότερων) συμβούλων τους αλλά και όλου του κρατικού μηχανισμού (τον οποίο πρέπει να μην υποτιμούν αλλά να τον αξιοποιήσουν), για την έγκαιρη εκπλήρωση των δύο αυτών προαπαιτούμενων, είναι τεράστια, δεδομένου ότι από αυτήν δεν εξαρτάται μόνο το θέμα της απομείωσης του δημόσιου χρέους, αλλά και η επιβίωση της ίδιας της κυβέρνησης. Καλό, επομένως, θα είναι -όπως τους τόνισε ο πρωθυπουργός στην πρώτη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου- να στρωθούν στη δουλειά και να περιορίσουν στο ελάχιστο τις δηλώσεις και εμφανίσεις τους στα κανάλια.
Έχει αναφερθεί σε ρεπορτάζ σε εφημερίδες ότι υπάρχει μια πρόταση τους Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για απομείωση του δημόσιου χρέους με: παράταση της αποπληρωμής του από 30 σε 50 χρόνια, μετατροπή των κυμαινόμενων επιτοκίων σε χαμηλά σταθερά και η επιμήκυνση της περιόδου χάριτος μέχρι το 2030. Θα ήταν καλό η κυβέρνηση να αξιοποιήσει όσο της είναι δυνατόν την πρόταση αυτή μαζί με ό,τι άλλο έχει εκείνη να προτείνει. Αυτό που έχει σημασία είναι η επίτευξη μιας σημαντικής απομείωσης του δημόσιου χρέους ώστε να μειωθούν την επόμενη 15ετία οι λιγοστοί πόροι που διαθέτει η Ελλάδα στην εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους και όσα εξοικονομηθούν από την απομείωση αυτή, μαζί με τα κονδύλια του ΕΣΠΑ και του πακέτου Γιούνκερ, να αφιερωθούν:
Σε επενδύσεις οι οποίες θα βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας σε υποδομές που είναι αναγκαίες για να υπάρξει πραγματική ανάπτυξη και θα ενισχύουν υπάρχουσες ή νέες επιχειρήσεις οι οποίες θα αξιοποιούν την καινοτομία και το επιστημονικό δυναμικό της χώρας και θα παράγουν διεθνώς ανταγωνιστικά, προϊόντα του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα αλλά και υπηρεσίες του τριτογενούς. Πάντοτε, φυσικά, με αυστηρό έλεγχο της εκπλήρωσης των υποχρεώσεων που θα έχουν αναλάβει, παίρνοντας τους πόρους αυτούς, και κάλυψη από τη μια μεριά των τεράστιων κενών σε προσωπικό και υλικοτεχνική υποδομή που υπάρχουν και στις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσης, καθώς και στα νοσοκομεία και στα Κέντρα Υγείας και από την άλλη να στηρίξουν όλες τις δημόσιες υπηρεσίες καθώς και τις Περιφέρειες και τους δήμους στο γιγάντιο έργο της ανακούφισης των εκατοντάδων χιλιάδων οικογενειών και μεμονωμένων συνανθρώπων μας οι οποίοι έχουν πληγεί βαρύτατα από τα σκληρά μέτρα των δύο Μνημονίων και θα πληγούν περισσότερο από εκείνα του τρίτου.
Στην πλήρωση των θέσεων του υπουργικού συμβουλίου ο πρωθυπουργός περιορίστηκε, δυστυχώς, μόνο σε στελέχη των κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση. Γνωρίζει, όμως, ότι το ποσοστό 36% που πήρε ο ΣΥΡΙΖΑ δεν το έδωσαν μόνο ή κυρίως οι παλαιοί και παραδοσιακοί ψηφοφόροι του Συνασπισμού. Το έδωσαν ψηφοφόροι που, απογοητευμένοι από το ΠΑΣΟΚ (κυρίως) αλλά και από τη Ν.Δ. και τα όσα διέπραξαν ή παρέλειψαν τα κόμματα αυτά στη διάρκεια των 40 ετών που είχαν την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας, στράφηκαν προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Ανάμεσα στους ψηφοφόρους αυτούς υπάρχουν έντιμοι, ικανοί και έμπειροι άνδρες και γυναίκες, ορισμένους από τους οποίους θα μπορούσε να τους προσεγγίσει και να τους διορίσει μέλη του υπουργικού συμβουλίου. Δεν το έπραξε, και αυτό ήταν μεγάλο λάθος. Υπάρχουν, όμως πολλές καίριες θέσεις στον κρατικό μηχανισμό και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα στον οποίο θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν. Ας ελπίσουμε ότι αυτό θα γίνει και να μην οριστούν και σ' αυτές μόνο στελέχη των δύο κομμάτων.
Πέρα, όμως, από τα θέματα της οικονομίας ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε στο θέμα των αξιών και των θεσμών. Δεν υπάρχει, δυστυχώς, χώρος στο άρθρο αυτό για να αναφερθώ αναλυτικά σ' αυτό το τεράστιο θέμα. Τα δύο κόμματα πρώην εξουσίας έχουν τεράστια ευθύνη για την έκπτωση των αξιών και την απαξίωση των θεσμών στη διάρκεια των ετών που κυβέρνησαν τη χώρα. Δυστυχώς το επτάμηνο της προηγούμενης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛΛ., με τη συμπεριφορά τους ορισμένα μέλη του υπουργικού συμβουλίου, του προεδρείου της Βουλής, βουλευτών και στελεχών των δύο κομμάτων «συνέβαλαν» στο να συνεχιστεί αυτός ο κατήφορος. Είναι, επομένως, πρωταρχικής σημασίας να αποκατασταθούν οι αξίες και να γίνουν σεβαστοί οι θεσμοί από όλους που κατέχουν οποιαδήποτε θέση στην κυβέρνηση.
Κλείνοντας το άρθρο αυτό θα ήθελα να κάνω δύο, κατά τη γνώμη μου, καίριες επισημάνσεις σχετικά με τις προγραμματικές δηλώσεις. Συγκεκριμένα ο πρωθυπουργός αναφερόμενος:
α) Στο ασφαλιστικό πρόβλημα παραδέχτηκε ότι υπάρχουν «αρνητικά δημογραφικά δεδομένα», αλλά δεν είπε τίποτε σχετικά με τρόπους και τα μέτρα αντιμετώπισης του δημογραφικού, του μέγιστου εθνικού μας προβλήματος, ενός προβλήματος που έχει προκλητικά αγνοηθεί από όλες τις κυβερνήσεις. Πρόκειται για τη δραματική μείωση των γεννήσεων από το 1981 και μετά και από το 1998 μέχρι το 2014 την υπεροχή των θανάτων Ελλήνων έναντι των γεννήσεων από Ελληνίδες, με αποτέλεσμα τη φυσική μείωση του πληθυσμού, ο οποίος γηράσκει με μεγάλη ταχύτητα. Ελπίζω η σημερινή κυβέρνηση να μην ακολουθήσει την εγκληματική στάση των προκατόχων της στο κρίσιμο αυτό θέμα και να λάβει άμεσα τα αναγκαία μέτρα που παρατίθενται στο ομόφωνο πόρισμα της Βουλής για το δημογραφικό πρόβλημα του 1993, το οποίο παραμένει επί 22 χρόνια στα συρτάρια των υπουργείων.
β) Στο θέμα του εκλογικού συστήματος, αντί για άμεση υλοποίηση του πάγιου και διαχρονικού αιτήματος της Αριστεράς για την καθιέρωση της απλής αναλογικής ως πάγιου συστήματος διεξαγωγής όλων των εκλογών στη χώρα μας, μίλησε για «αλλαγή του εκλογικού νόμου» με «απαραίτητη ευρύτερη συναίνεση». Η καθιέρωση, όμως, της μιας και μοναδικής απλής αναλογικής δεν είναι θέμα οποιασδήποτε συναίνεσης. Είναι θέμα αρχής δεδομένου ότι είναι το μόνο εκλογικό σύστημα με το οποίο υλοποιείται η «λαϊκή κυριαρχία», η οποία, με βάση την παράγραφο 2 του άρθρου 1 του Συντάγματος είναι «θεμέλιο του πολιτεύματος». Η προηγούμενη κυβέρνηση, παρ' όλο ότι είχε την άνεση και τον χρόνο, δεν καθιέρωσε την απλή αναλογική. Ελπίζω ένα από τα πρώτα νομοσχέδια που θα καταθέσει η κυβέρνηση για ψήφιση στη Βουλή, θα είναι εκείνο για την καθιέρωση της απλής αναλογικής.
*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ
